Kolyak kasalligi(gluten kasalligi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Gluten kasalligi, baʼzida glyutenga sezgir enteropatiya deb ataladi, bugʻdoy, arpa va javdarda mavjud boʻlgan protein boʻlgan kleykovina yeyishga qarshi immunitet reaktsiyasidir.

Agar sizda kolyak kasalligi boʻlsa, kleykovina isteʼmol qilish ingichka ichakda immunitet reaktsiyasini keltirib chiqaradi. Vaqt oʻtishi bilan bu reaktsiya ingichka ichakning shilliq qavatiga zarar etkazadi va u baʼzi oziq moddalarni oʻzlashtirishiga toʻsqinlik qiladi (malabsorbtsiya). Ichakning shikastlanishi koʻpincha diareya, charchoq, vazn yoʻqotish, shish va anemiyaga olib keladi va jiddiy asoratlarga olib kelishi mumkin.

Bolalarda malabsorbtsiya oʻsish va rivojlanishga taʼsir qilishi mumkin, bundan tashqari, kattalardagi alomatlar ham paydo boʻlishi mumkin.

Kolyak kasalligini davolab boʻlmaydi — lekin koʻpchilik uchun glyutensiz qatʼiy dietaga rioya qilish simptomlarni boshqarishga va ichakni davolashga yordam beradi[1].

Alomatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

gluten kasalligining belgilari va belgilari juda katta farq qilishi va bolalar va kattalarda farq qilishi mumkin. Kattalar uchun ovqat hazm qilish tizimining belgilari va belgilari:

  • Diareya
  • Charchoq
  • Ozish
  • Shishish va gaz
  • Qorin ogʻriq
  • Koʻngil aynishi va qayt qilish
  • Qabziyat

Biroq, gluten kasalligi boʻlgan kattalarning yarmidan koʻpi ovqat hazm qilish tizimi bilan bogʻliq boʻlmagan belgilar va alomatlarga ega, jumladan:

  • Anemiya, odatda temir tanqisligidan
  • Suyak zichligining yoʻqolishi (osteoporoz) yoki suyakning yumshashi (osteomalaziya)
  • Qichishadigan, qabariqli teri toshmasi (dermatit herpetiformis)
  • Ogʻiz yaralari
  • Bosh ogʻrigʻi va charchoq
  • Asab tizimining shikastlanishi, shu jumladan oyoq va qoʻllarda uyqusizlik va karıncalanma, muvozanat bilan bogʻliq mumkin boʻlgan muammolar va kognitiv buzilish
  • Qoʻshma ogʻriq
  • Taloq faoliyatining pasayishi (giposplenizm)

Bolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

gluten kasalligi bilan ogʻrigan bolalarda ovqat hazm qilish muammolari kattalarga qaraganda koʻproq uchraydi, jumladan:

  • Koʻngil aynishi va qayt qilish
  • Surunkali diareya
  • Shishgan qorin
  • Qabziyat
  • Gaz
  • Oqargan, yomon hidli axlat

Oziq moddalarni oʻzlashtira olmaslik quyidagilarga olib kelishi mumkin:

  • Chaqaloqlar uchun rivojlana olmaslik
  • Tish emalining shikastlanishi
  • Ozish
  • Anemiya
  • Achchiqlanish
  • Qisqa boʻyli
  • Kechiktirilgan balogʻat yoshi
  • Nevrologik alomatlar, jumladan, diqqat etishmasligi/giperaktivlik buzilishi (DEHB), oʻrganishdagi nuqsonlar, bosh ogʻrigʻi, mushaklarni muvofiqlashtirishning etishmasligi va tutilishlar[2]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Celiac disease“ (2021-yil 10-avgust). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
  2. „Celiac Disease“ (2021-yil 20-mart). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.