Kaul
Kaul (inglizcha: cawl — Uels taomi, shoʻrva yoki jarkop. Zamonaviy Uels tilida bu soʻz har qanday shoʻrva yoki bulon uchun ishlatiladi; Ingliz tilida bu anʼanaviy Uels shoʻrvasini bildiradi, odatda, Uels tilida cawl cymreig deb ataladi. Tarixiy jihatdan ingrediyentlar oʻzgarib turardi, lekin eng keng tarqalgan retseptlarda qoʻzichoq yoki mol goʻshti, kartoshka, bryukva, sabzi va boshqa mavsumiy sabzavotlar boʻladi. Kaul Uelsning milliy taomi sifatida tan olingan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIV-asrga oid retseptlar tufayli kaul Uelsning milliy taomi hisoblanadi[1]. Kaul anʼanaviy ravishda janubi-gʻarbiy Uelsda qish oylarida isteʼmol qilingan[2]. Bugungi kunda bu soʻz, koʻpincha, Uels madaniyati bilan bogʻliqligi sababli qoʻy goʻshti va piyoz solingan taomni bildirish uchun ishlatiladi, lekin ilgari tu, zlangan choʻchqa goʻshti yoki mol goʻshti, shuningdek, bryukva, sabzi va boshqa mavsumiy sabzavotlar[2] bilan tayyorlangan. XVIII-asrning ikkinchi yarmida Uels oshxonasida kartoshka paydo boʻlishi bilan ular retseptning asosiy tarkibiy qismiga aylandi.
Idishdagi goʻsht odatda oʻrtacha boʻlaklarga boʻlinib, suvda sabzavot bilan qaynatiladi. Bulyon suli yoki un bilan quyuqlashtiriladi va keyin goʻshtsiz yoki sabzavotsiz holda birinchi taom sifatida tortiladi[2]. Keyin sabzavot va goʻsht boʻlaklari ikkinchi taom sifatida tortiladi[2]. Yagona taom sifatida tortiladigan Kaul bugungi kunda Shimoliy Uelsdagi oʻxshashi lobsgous kabi taomlarni dasturxonga tortishning eng mashhur usuli hisoblanadi. Lobsgous goʻsht va sabzavotlar kichikroq boʻlaklarga boʻlingani va bulon quyuqlashtirilmagani bilan farq qiladi[2].
Cawl cennin yoki leek cawl (piyozli shoʻrva) goʻshtsiz, lekin goʻshtli bulon bilan tayyorlanishi mumkin. Baʼzi hududlarda kaul, koʻpincha, non va pishloq bilan birga tortiladi. Ular alohida-alohida tarelkada beriladi. Bu taom anʼanaviy tarzda temir tovada yoki qozonda olovda[3] pishirilib, yogʻoch qoshiq[4] bilan isteʼmol qilingan.
Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uels tilidagi cawl soʻzi birinchi marta XIV-asrda tilga olingan va oʻsimlik poyasi, karam poyasi yoki karam boshi degan maʼnoni anglatuvchi lotincha caulisdan olingan deb hisoblanadi. Muqobil versiyalar bu „iliq“ degan maʼnoni anglatuvchi lotincha kalidusdan, „bulyon“ yoki „sous“ degan maʼnoni anglatuvchi ispancha kaldodan kelib chiqqani haqidadir.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Staff „Children celebrate St David's Day with traditional cawl“. BBC News (5-mart 2010-yil). 2017-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-mart 2012-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Davies, (2008) p.130
- ↑ Staff „Captain Alfie laps up cawl crawl“. BBC News (26-fevral 2006-yil). 2021-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-mart 2012-yil.
- ↑ Freeman (1980) p.82
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales. Cardiff: University of Wales Press, 2008. ISBN 978-0-7083-1953-6.
- Freeman, Bobby. First Catch Your Peacock, a book of Welsh food. Talybont, Ceredigion: Y Lolfa Cyf, 2006. ISBN 978-0862433154.
- Freeman, Bobby. A Book of Welsh Soups and Savouries: Including Traditional Welsh Cawl. Talybont, Ceredigion: Y Lolfa Cyf, 2004. ISBN 978-0862431426.
- BBC recipe for Cawl Cennin Arxivnaya kopiya ot 7-dekabrya 2016 na Wayback Machine
- recipe for cawl and other Welsh food
- WWF: sup iz baranini — samoe neekologichnoe britanskoe blyudo Arxivnaya kopiya ot 22-fevralya 2022 na Wayback Machine
- Kaul — Valliyskaya kuxnya Arxivnaya kopiya ot 22-fevralya 2022 na Wayback Machine