Kane, mifologiya
Kane (Kāne) ― oliy xudo, Gavayi mifologiyasidagi barcha yoʻlboshchilar va jamoa aʼzolarining ajdodi[1]. Gavayi orolining homiysi, maʼbuda Xiakaning otasi[2].
Qadimgi Gavayilarning tasavvuriga koʻra, u abadiy zulmatdan yoki osmon va yerni yaratish uchun paydo boʻlgan[3]. Kanega bagʻishlangan koʻplab afsonalarda dunyoni yaratishda ishtirok etgan qudratli xudolar Ku va Lono ham tilga olinadi. XIX-asrda yozilgan qoʻshiqlarga koʻra, Kane quyosh, oy va yulduzlarni osmonga joylashtirgan va oltinchi kuni aka-ukalari bilan birgalikda Kumuxonua ismli odamni yaratgan. Odamning surati yerdan, boshi shimoliy, janubiy, gʻarbiy va sharqiy dengizlardan olib kelingan oq loydan, tanasi soʻlak bilan aralashgan qizil loydan qilingan.[2] Yaratilish mahsulini jonlantirish uchun Kane va Ku uning burun teshigiga, Lono esa ogʻziga tupurishdi. Shundan soʻng, birinchi odam ajoyib bogʻga joylashdi va zerikmasligi uchun xudolar unga Lalohonua ismli ayolni yaratdilar[2]. Shunday qilib, Bibliya motivlari bilan oʻxshashliklar mavjud[3], bu, ehtimol, 1819-yilda Gavayi orollariga kelib tushgan Gavayi nasroniy missionerlarining yerliklarning mifologik tasavvurlariga sezilarli taʼsir koʻrsatishi bilan bogʻliq edi[4].
Kane qadimgi Gavayiliklar orasida juda hurmatga sazovor boʻlgan, ammo uning sharafiga insoniy qurbonliklar boʻlmagan. Oilalar uni oila homiylari yoki aumakua deb nomlangan ruhlar orqali chaqirishgan[3].
Qadimgi Gavayilarning gʻoyalariga koʻra, Kane ilohiy Kane-hana-moku mamlakatida yashagan, u yer va osmon oʻrtasida suzuvchi bulut boʻlib, unda dastlab birinchi erkak va ayol yashagan, keyin haydalgan[4]. Oʻlganlarni tiriltiradigan muqaddas buloq ham oʻsha yerda boʻlgan[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Robert D. Craig.. Handbook of Polynesian mythology. ABC-CLIO, 2004 — 146 bet. ISBN 1576078949.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Patricia Turner, Charles Russell Coulter.. Dictionary of ancient deities. Oxford University Press, 2001 — 261 bet. ISBN 0195145046.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Robert D. Craig.. Dictionary of Polynesian mythology. Greenwood Publishing Group, 1989 — 101 bet. ISBN 0313258902.
- ↑ 4,0 4,1 Robert D. Craig.. Handbook of Polynesian mythology. ABC-CLIO, 2004 — 147 bet. ISBN 1576078949.
- ↑ Robert D. Craig.. Handbook of Polynesian mythology. ABC-CLIO, 2004 — 148 bet. ISBN 1576078949.