Kalenderhane masjidi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Masjid
Kalenderhane masjidi
turkcha: Kalenderhane Camii
Mamlakat  Turkiya
Istanbul Fotih tumani
Yoʻnalishi sunniy
Masjid turi Jomeʼ-Masjid
Meʼmoriy uslub Vizantiya meʼmorchiligi
Binokorlik sanasi XII asr
Minoralar soni 1
Holati amaldagi
Masjid gumbazi

Kalenderhane masjidi (turkcha: Kalenderhane Camii) – Istanbuldagi sobiq sharqiy pravoslav cherkovi, Usmonlilar imperiyasi tomonidan masjidga aylantirilgan. Katta ehtimol bilan cherkov dastlab Theotokos Kyriotissaga bagʻishlab bunyod etilgan boʻlishi mumkin. Bino baʼzan Kalender Haneh Jamissi va St. Mary Diaconissa nomlari bilan ham ataladi. Bino gumbazli, yunon xochli qurilish rejasiga ega Vizantiya arxitekturasining bir nechta saqlanib qolgan namunalaridan hisoblanadi.

Manzili[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjid Turkiyaning Istanbul shahri, Fotih tumani, Vefa hududida joylashgan goʻzal mahallalardan birida bunyod etilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalenderhane masjidining ichki qismi cherkov xoriga qaragan galereyadan olingan. Avliyo Meri Diaconissa, Istanbul, Turkiya, 1903-yil. Avliyo Meri Diaconissa; 1903-yil seriyalari; Oʻng galereyadan koʻrish; Brooklyn muzeyi arxivi, Goodyear arxivi kolleksiyasi

1453-yilda Konstantinopol bosib olingandan soʻng, cherkov shaxsan Mehmed II Fotih tomonidan darvishlarning qalandariylik mazhabi vakillariga berilgan. Darvishlar undan zaviye (turar-joy binosi) va imaret (jamoat oshxonasi) sifatida foydalangan. Shudan keyin Kalenderhane (turkcha: „The house of the Kalenderi“) nomi bilan mashhur boʻlgan.

Frakiyaning bir qancha mulklariga, Istanbul va Galatadagi koʻplab hammomlarga vaqf berilgan[1]. Oradan bir necha yil oʻtib, Arpa Emini Mustafo afandi u yerda maktab va madrasa qurdirgan[1].

1903-yildan boshlab Kalenderhane masjidining ichki qismi. Diaconissa, Istanbul, Turkiya, 1914-yil (1914-yil Istanbul Diakonissadagi tadqiqotlar); Sebah va Joaillier. Surat. Brooklyn muzeyi arxivi, Goodyear arxivi kolleksiyasi

1746-yilda Topkapi saroyining Qizlar ogʻasi[2] Hoji Beshir ogʻa (vafoti: 1747) mehrob, minbar va mahfil qurdirib, binoni masjidga aylantirish ishlarini yakuniga yetkazgan[1]. Yongʻinlar sabab vayron boʻlgan va zilzilalardan zarar koʻrgan masjid 1855 hamda 1880–1890-yillarda qayta tiklangan[1]. 1930-yillarda minora chaqmoq tufayli qulab, madrasa vayron qilinganidan keyin masjid mutlaqo tashlandiq bino siatida qoldirib ketilgan[1].

Cherkov xori tomondan kirish qismining koʻrinishi. Diaconissa, Istanbul, Turkiya, 1914-yil. Brooklyn muzeyi arxivi, Goodyear arxivi kolleksiyasi

Bino 1970-yillardan boshlab keng koʻlamda restavratsiya qilingan. Oʻn yil davomida masjid Cecil L. Striker va Doğan Kuban tomonidan oʻrganilgan va, nihoyat, XII asrdagi asl holatini qayta tiklangan[3]. Bundan tashqari, minora va mehrob ham qayta tiklangan va masjid musulmonlar namozlarini ado etishlari uchun ochib qoʻyilgan[4].

Mehrobi va minbari boʻlgan muqaddas joy

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Müller-Wiener (1977), p. 156.
  2. He was the chief of the custodians of the Harem in the Sultan's Palace. During the last years of his life he endowed several religious foundations. Müller-Wiener (1977), p. 156.
  3. Work at Kalenderhane Camii in Istanbul: First Preliminary Report Cecil L. Striker and Y. Doǧan Kuban Dumbarton Oaks Papers Vol. 21, (1967), pp. 267-271 Published by: Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University Stable URL: https://www.jstor.org/stable/1291266
  4. A book by the two authors of the restoration was published in 1997.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]