Kalanxoe

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Kalanhoe[1][2] (lotincha: Kalánchoë) — Tolstyankoviye turkumiga mansub shirali oʻsimliklar turkumiga kiradi. Tropik Janubiy Afrika, Janubiy, Janubi-Sharqiy Osiyo va Janubiy Amerika tropiklarida oʻsadigan ikki yuzdan ortiq turlari maʼlum. Briofillumga yaqin turlarga kiradi, baʼzan Kalanhoe turkumiga. Baʼzi turlari mashhur uy oʻsimliklari[3][4].

Turkum nomi Xitoydan kelib chiqqan.

Biologik tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Patli Kalanhoe gullashi

Balandligi bir necha santimetrdan 3-4 metrgacha boʻlgan yalangʻoch yoki tukli shirali oʻsimliklar, ular orasida epifitlar va sudraluvchilar mavjud. Koʻpgina turlarda barglar va gulzorlarda kurtaklar hosil boʻlib, ulardan yangi oʻsimliklar paydo boʻladi. Ilgari, bu turlar Bryophyllum turkumiga birlashtirilgan boʻlib, u hozirda Kalanhoe turkumining 3 boʻlimidan biri hisoblanadi.

Barglari har xil shaklga ega, odatda qarama-qarshi joylashgan, baʼzan uchta aylana boʻlib, kamdan-kam hollarda navbatma-navbat joylashgan, koʻpincha poyasini quchoqlagan petiole yoki asosli, suvli, oddiy, butun va tishli, boʻlakli, pinnatifid hamda pinnatipartitli[5].

Gullash terminali, odatda uch tomonlama, soxta soyabon kabi panikulyar. Koʻpincha peduncle asta-sekin yuqoriga qarab kamayib borayotgan barglar bilan qoplangan[6].

Gullari toʻrt aʼzoli, tik yoki osilgan, ancha katta, oq, pushti, binafsha, yashil, sariq, qizgʻish yoki qizil rangda boʻladi. Gulbarglar koʻproq yoki kamroq birlashib, naychaga aylanishi mumkin. Qoʻngʻiroqqa oʻxshash Kalanchoe pinnate quvurli gullari qushlar tomonidan changlanadi[1]. Sakkizta stamens ikki doira ichida joylashgan boʻlib, naycha bilan turli darajada birlashtirilgan[7].

Mevasi koʻp urugʻli bargdir.

Urugʻlar, qalamchalar va urugʻ kurtaklari bilan koʻpaytiriladi[8].

Kasalliklar va zararkunandalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalanhoe unli hashorot[9] ga taʼsir qilishi mumkin, bu kasallik oʻsimlikning poyasi va barglaridagi oq toʻplar tomonidan tan olinishi mumkin. Zararkunanda spirtga botirilgan paxta boʻlagi bilan bartaraf qilishadi.

Haddan tashqari namlik Kalanhoening chirishiga olib keladi. Kasallikning oldini olish uchun shikastlangan barglarni olib tashlash lozim.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kalanchoe blossfeldiana

Baʼzida turkumning turlari ikki boʻlimda taqsimlanadi — Bryophyllum va Kalanhoe.

Eng mashhur turlari:

  • Blossfeldning Kalanhoesi (lotincha: Kalanchoe blossfeldiana) asli Madagaskardan — balandligi 30 sm gacha boʻlgan yalangʻoch, bir oz shoxlangan poyali oʻsimlik Barglari tuxumsimon, qirgʻoq boʻylab krenatsimon, yashil, chetida qizil chegara bilan. Diametri 1 sm gacha, qizil, pushti, sariq yoki toʻq sariq rangli gullar; yuqorisida gullar toʻplangan boʻladi.
  • Kalanhoe Degremona (lotincha: Kalanchoe daigremontiana) — shuningdek, Madagaskar turi, balandligi 50 sm ga yetadi Barglari uzunligi 20 sm gacha, tor tuxumsimon yoki tor uchburchak, qalin, kulrang-yashil, quyida binafsha rangli dogʻlar bilan, baʼzan asosiy tomir boʻylab qatlamlar mavjud. Qirralari tishli, tishlar orasidan urugʻ kurtaklari hosil boʻladi, ulardan ildiz bilan jihozlangan qiz oʻsimliklar bevosita ona oʻsimligida rivojlanadi. Tushub qolgan barglar, ular darhol ildiz otadi. 1925-yildan beri Evropada madaniyatda.

Turlar roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Kalanchoe adelae Raym.-Hamet
  • Kalanchoe arborescens
  • Kalanchoe beauverdii
  • Kalanchoe beharensis
  • Kalanchoe bentii
  • Kalanchoe blossfeldianаPoelln.
  • Kalanchoe bouvetii
  • Kalanchoe bracteata
  • Kalanchoe campanulata
  • Kalanchoe crenata
  • Kalanchoe crundallii
  • Kalanchoe daigremontiana
  • Kalanchoe delagoensis
  • Kalanchoe dinklagei
  • Kalanchoe eriophylla
  • Kalanchoe farinacea
  • Kalanchoe fedtschenkoi
  • Kalanchoe figuereidoi
  • Kalanchoe flammea
  • Kalanchoe gastonis-bonnieri
  • Kalanchoe glaucescens
  • Kalanchoe gracilipes
  • Kalanchoe grandidieri
  • Kalanchoe grandiflora
  • Kalanchoe hildebrantii
  • Kalanchoe jongmansii
  • Kalanchoe kewensis
  • Kalanchoe laetivirens
  • Kalanchoe lateritia
  • Kalanchoe laxiflora
  • Kalanchoe linearifolia
  • Kalanchoe longiflora
  • Kalanchoe macrochlamys
  • Kalanchoe manginii
  • Kalanchoe marnieriana
  • Kalanchoe marmorata
  • Kalanchoe millottii
  • Kalanchoe miniata
  • Kalanchoe nyikae
  • Kalanchoe obtusa
  • Kalanchoe orgyalis
  • Kalanchoe peltata
  • Kalanchoe petitiana
  • Kalanchoe pinnata (Lam.) Pers.
  • Kalanchoe porphyrocalyx
  • Kalanchoe prolifera
  • Kalanchoe pubescens
  • Kalanchoe pumila
  • Kalanchoe quartiniana
  • Kalanchoe rhombopilosa
  • Kalanchoe robusta
  • Kalanchoe rolandi-bonapartei
  • Kalanchoe rosei
  • Kalanchoe rotundifolia
  • Kalanchoe schizophylla
  • Kalanchoe serrata
  • Kalanchoe sexangularis
  • Kalanchoe streptantha
  • Kalanchoe suarezensis
  • Kalanchoe synsepala
  • hoe synsepala
  • Kalanchoe thyrsiflora
  • Kalanchoe tomentosa
  • Kalanchoe tubiflora
  • Kalanchoe uniflora
  • Kalanchoe velutina
  • Kalanchoe viguieri Raym.-Hamet & H.Perrier

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 Виноградова 1981.
  2. ↑ Бялт 2008.
  3. ↑ Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
  4. ↑ Familles des Plantes (исп.)рус. 2: 248. 1763.
  5. ↑ Lib.ru/Классика: Гоголь Николай Васильевич. Ганц Кюхельгартен
  6. ↑ Сведения о роде Kalanchoe (англ.) в базе данных Index Nominum Genericorum Международной ассоциации по таксономии растений (IAPT).
  7. ↑ The Works of Thomas Moore, Esq., Accurately Printed from the Last Original … — Thomas Moore — Google Книги
  8. ↑ Oranjereynie rasteniya: Tablitsi dlya opredeleniya: Sb. nauch. st. / Otv. red. B. N. Golovkin. — M.: „Nauka“, 1991. — 256 s. — ISBN 5-02-004118-1
  9. ↑ „Каланхоэ, болезни и вредители“.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Виноградова В. М. Семейство толстянковые (Crassulaceae) // Жизнь растений : в 6 т. / гл. ред. А. Л. Тахтаджян. — М. : Просвещение, 1981. — Т. 5. Ч. 2 : Цветковые растения / под ред. А. Л. Тахтаджяна. — 512 с. — 300 000 экз.
  • Каланхое / В. В. Бялт // Исландия — Канцеляризмы. — М. : Большая российская энциклопедия, 2008. — С. 480. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 12). — ISBN 978-5-85270-343-9.
  • Kalanchoe // Flora of China : [англ.] = 中国植物志 : in 25 vol. / ed. by Z. Wu, P. H. Raven, D. Hong[d]. — Beijing : Science Press ; St. Louis : Missouri Botanical Garden Press, 2001. — Vol. 8 : Brassicaceae through Saxifragaceae. — P. 204. — 506 p. — ISBN 978-0-915279-34-0. — ISBN 978-0-915279-93-7 (vol. 8).

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Kalanchoe (англ.): сведения о таксоне на сайте Tropicos.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalanxoe&oldid=2603880" dan olindi