Juma masjid (Quba)
| Masjid | |
 | |
| Mamlakat |  Ozarbayjon
|
| Hudud | Quba |
| Yoʻnalishi | sunniy |
| Masjid turi | Jomeʼ-Masjid |
| Meʼmoriy uslub | Islom meʼmorchiligi |
| Loyiha muallifi | Afandi Gʻoziy Ismoil |
| Binokorlik | 1792—1802 |
| Umumiy maydoni | 400 m² |
| Gumbazlar soni | 1 |
| Gumbaz yoʻgʻonligi | 16 m |
| Minoralar soni | 1 |
| Minoralar balandligi | 41 m |
| Qurilish materiali | yoyilgan ohaktosh |
| Holati | Milliy ahamiyatga ega tarix va madaniyat yodgorligi |
| Madrasa | 
|
 Juma masjid (Quba) Vikiomborda
| |
Koordinatalari: 41°21′55″N 48°31′35″E / 41.36528°N 48.52639°E G O
Qubadagi Juma masjid (ozarbayjoncha: Quba Cümə məscidi) — Ozarbayjonning Quba viloyati hududidagi XIX asrga oid tarixiy masjid.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Juma masjidi 1802-yilda qurilgan. Mehrob ustidagi bitikda aytilishicha, masjid hoji Ismoilning o‘g‘li Hoji Nosirulla tomonidan hijriy 1217-yilda qurilgan[1]. Binoning qurilishi 1792-yilda boshlangan va 10 yil ichida yakunlangan. Bu masjid nafaqat Qubada, balki mamlakatning shimoli-sharqiy qismida ham qadimiy diniy markazlardan biri hisoblanadi.
1920-yilda Ozarbayjonda sovet hokimiyati oʻrnatilgach, bolsheviklarning dinga qarshi kurashi boshlandi. Boshqa diniy muassasalar singari Juma masjidi ham o‘z faoliyatini to‘xtatdi. Masjid va masjidga qoʻshilgan madrasa 1924-yilgacha faoliyat koʻrsatgan. 1933-yilda madrasa, minoralar va boshqa binolar vayron qilingan. Masjidning qisman buzib tashlanganidan xabar topgan Quba viloyati aholisi masjid vayron boʻlmasligi uchun u yerga tegirmon toshlari va qoplarda un olib kelishgan. Biroz vaqt oʻtgach, bino ombor sifatida ishlatila boshlandi. Keyinchalik masjid binosi gilam muzeyi vazifasini bajargan[2].
90-yillarda, Ozarbayjon mustaqillikka erishgach, masjid yana dindorlarga qaytarildi. Turkiya Din ishlari vazirligi masjid uchun minbar sovg‘a qildi. 41 metr balandlikdagi minora ham qurildi[3].
Arxitektura xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tarixiy Juma masjidi arxitekturasi Quba viloyatiga xosdir. Tarixiy binoning rejasi qirrali silindrni esga soladi va diametri 16 metr boʻlgan ulkan gumbaz bilan qoplangan oddiy sakkizburchak shakliga ega. Ichkarida bitta katta xona bor. Masjidning markaziy qismida tayanch ustunlar yo‘qligi meʼmorning yuksak mahoratidan dalolat beradi[4].
Qurilish uchun gʻishtlar Qubadan oʻn kilometr uzoqlikda joylashgan Igrig qishlogʻida tayyorlangan. Masjid qurilishida asosiy materiallar: un, tuxum temperasi va ohaktosh ishlatilgan. Masjidning mehrobi Madinadagi Al Quba masjidiga oʻxshaydi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Мехмандарова Г. К.. Джума Мечеть в Кубе. Элм, 1986.
- ↑ „Quba əhalisindən misilsiz qəhrəmanlıq. 28.04.2017“.
- ↑ Azərbaycan — Tolerantlıq Məkanı. — Bakı: 2011. −399 səh.
- ↑ „Quba şəhər Cümə məscidi“.