Jayanti
Jayanti — hind mifologiyasida — devalar shohi va Osmon hukmdori Indira va uning rafiqasi Shachining qizi. Jayanti Venera sayyorasining xudosi Shukraning xotini, shuningdek, asuralarning gurusi sifatida tasvirlangan. Ularning nikohidan Devayani ismli qiz tugʻiladi[1]. Jayanti Jayantaning singlisi sifatida tasvirlangan[2]. U baʼzan Shukraning boshqa rafiqasi Urjasvati[2] bilan tanish boʻladi.
Matnlarda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jayanti, birinchi navbatda, bir voqea tasvirida, yaʼni Shukra bilan turmush qurish hikoyasida namoyon boʻladi. Hikoya koʻplab hind oyatlarida mavjud boʻlib, talqiniga koʻra baʼzi oʻzgarishlar mavjud. Bu matnlar Vayu Purana, Matsya Purana, Brahmanda Purana[3], Devi Bhagavata Purana[2] va Padma Purana[4].
Afsonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Matsya Puranada aytilishicha, asuralar devalar bilan jangda deyarli yoʻq qilingan. Keyin ularning gurusi Shukra, Shiva xudosidan yordam soʻrash va Asuralarni oʻlimdan qutqarish uchun yangi kuchlarga ega boʻlish uchun Kaylash togʻiga boradi. Shukra qattiq tapas (askezlar) qiladi. Devalar qolgan asuralarni va ularning dunyolarini, shuningdek, Shukraning onasi Kavyamatani yoʻq qilishga harakat qilishadi. Ammo oʻldirilgan Kavyamata tiriltirilgandan soʻng, devalar qiroli Indira Shukra muvaffaqiyatga erishadi va asuralar qayta toʻplanib, keyin yana hujum qiladilar, deb xavotirlanadi. U qizi Jayanti Shukraga xizmat qilish va Indira[5] uchun qoʻlidan kelganini qilish uchun yuboradi.
Devi Bhagavata Puranada xudolar qiroli Indira, shuningdek, Jayanti-ga donishmandni toʻxtatish va uning qattiqqoʻlliklarini buzish uchun uni yoʻldan ozdirishni buyuradi. Jayanti otasining usullaridan norozi, lekin baribir uning buyrugʻini bajarish uchun Kaylashga boradi. Kaylashda u Shukraning xizmatkoriga aylanadi va unga sodiq ishlaydi. Jayanti uni banan barglari bilan yaxshi koʻradi, u uchun salqin xushboʻy suv yigʻadi va ibodat qilish uchun yangi gullar, shu jumladan darbha oʻtlarini yigʻadi. U ham issiqda turib, ustki kiyimidan donishmand uchun soya yasaydi. Jayanti unga issiq karavot tayyorlaydi va uxlab qolguncha unga shamol yelpib turadi. U donishmandni rozi qilish uchun shirin soʻzlar ham aytadi. Jayanti unga itoatkor izdosh sifatida xizmat qiladi va otasining Shukraning qattiqqoʻlligini buzish haqidagi koʻrsatmalariga eʼtibor bermay qoladi[2].
Matsya Puranada Jayanti xuddi shunday qiladi. Ming yil oʻtgach, Shiva nihoyat Shukraga koʻrindi va zohidlikdan mamnun boʻlib, unga oʻzi xohlagan kuchlarni beradi. Xursand boʻlgan Shukra Jayanti bilan gaplashib, uni xizmatlari uchun mukofotlashni vaʼda qiladi. Uning iltimosiga koʻra, u unga uylanadi va u bilan oʻn yil yashaydi. Shukra sehrli qobiq yaratadiki, ular dunyoga koʻrinmas boʻlib qoladi va tegmasdan qoladi[5]. Boshqa manbalarda, Jayanti Shukradan ularning sevgisi dunyodan yashirin boʻlishi uchun atrofida tuman yaratishni soʻraydi[3]. Padma Purana bu muddatni yuz yilgacha uzaytiradi[4].
Oʻn yil oʻtgach, Shukra vaʼdasidan ozod boʻladi va Jayanti unga shogirdlari, jinlarni ziyorat qilishga ruxsat beradi[5]. Matsya Purana va Brahmanda Purana er-xotinning birlashishi Devayani[5] ismli qiz tugʻishini aytadi. Devayani hayoti haqida batafsil maʼlumot beruvchi hind eposi Mahabharatada uning Jayantining qizi ekanligi qayd etilgan[1]. Biroq, Devi Bhagavata Purana buni rad etadi va uni Shukraning boshqa xotini Urjasvatining qizi sifatida tasvirlaydi[2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 V. R. Ramachandra Dikshitar. The Purana Index. Motilal Banarsidass, 1995 — 636 bet. ISBN 9788120812741.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Mani 1975.
- ↑ 3,0 3,1 Wendy Doniger O'Flaherty. The Origins of Evil in Hindu Mythology. University of California Press, 1980 — 125–126 bet. ISBN 978-0-520-04098-4.
- ↑ 4,0 4,1 Hazra, 1987.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Baman Das Basu. The Matsya Puranam, The Sacred books of the Hindus. Cosmo Publications for Genesis Pub. — 128–136 bet. ISBN 978-81-307-0532-3.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rajendra Chandra Hazra. Studies in the Puranic Records on Hindu Rites and Customs. Motilal Banarsidass, 1987. ISBN 978-81-208-0422-7.
- Mani, Vettam. Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Motilal Banarsidass, 1975. ISBN 0-8426-0822-2.