Janubiy Lonak koʻli
Janubiy Lonak koʻli - Sikkimning uzoq shimoli-gʻarbiy mintaqasida joylashgan koʻl. Janubiy Lonak koʻli muzliklar erishi natijasida vujudga kelgan koʻl[1]. Janubiy Lonak koʻli Himoloy mintaqasidagi eng tez kengayib borayotgan koʻllardan biri va koʻl toshqiniga moyil boʻlgan 14 yuqori darajali xavfli koʻllardan biri hisoblanadi[2][3].
Manzil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻl dengiz sathidan 5,200 m (17,100 ft) yuqorida joylashgan. Janubiy Lonak koʻli Lonak muzligi erishi natijasida vujudga kelgan[4].
Suv sathining koʻtarilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻl bilan bogʻliq boʻlgan bir necha quyidagi maʼlumotni keltirish mumkin: Janubiy Lonak muzligi va qoʻshni Shimoliy Lonak va asosiy Lonak muzliklarining qoʻshimcha erigan suvlari erishi tufayli koʻlning suv sathi gʻayritabiiy darajada jadal oʻsib bormoqda[5].
1962-yildagi maxfiylashtirilgan CORONA maʼlumotlariga koʻra, Janubiy Lonak koʻli birinchi boʻlib muzliklardan erishidan shakllanmagan koʻl sifatida paydo boʻlgan degan farazlarni oʻrganish maqsadida keyinchalik Markaziy razvedka boshqarmasi va Amerika Qoʻshma Shtatlari Harbiy-havo kuchlari tomonidan 1960-1972-yillarda Amerikaning birinchi kosmik razvedka dasturining bir qismi sifatida ushbu maʼlumotlarni toʻplashga kirishilgan[6]. Koʻlning birinchi paydo boʻlishi 1977-yilda Landsat dasturining multispektral skaner (MSS) maʼlumotlarida aniqlangan. MSS maʼlumotlari va muzlikning chekinishi kuzatish jarayonida koʻl hududi ham kuzatdi. Koʻl 1977-yilda 17,54 gektar maydonga ega boʻlib, muzlik maydoniga ulangan. Keyinchalik koʻlning maydoni 1989-yil, 2002-yil va 2008-yil yillardagi vaqtinchalik sunʼiy yoʻldosh maʼlumotlari yordamida aniqlandi[6]. 1977-yildan 2008-yilgacha koʻlning maydoni 81,1 gektarga koʻtarildi[6].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lonak muzligi – Hindistonning shimoli-sharqidagi Himoloy tizmasidagi uchta yirik muzliklaridan biri.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Sattar, Ashim; Goswami, Ajanta; Kulkarni, Anil V. (2019-06-10). "Hydrodynamic moraine-breach modeling and outburst flood routing - A hazard assessment of the South Lhonak lake, Sikkim" (en). Science of the Total Environment 668: 362–378. doi:10.1016/j.scitotenv.2019.02.388. ISSN 0048-9697. PMID 30852213.
- ↑ „Glacial lake keeps disaster managers on toes in Sikkim“ (en). www.downtoearth.org.in. Qaraldi: 2022-yil 27-aprel.
- ↑ Sattar, Ashim; Goswami, Ajanta; Kulkarni, Anil. V.; Emmer, Adam; Haritashya, Umesh K.; Allen, Simon; Frey, Holger; Huggel, Christian (2021-09-01). "Future Glacial Lake Outburst Flood (GLOF) hazard of the South Lhonak Lake, Sikkim Himalaya". Geomorphology 388: 107783. doi:10.1016/j.geomorph.2021.107783. ISSN 0169-555X.
- ↑ Sharma, R. K.; Pradhan, Pranay; Sharma, N. P.; Shrestha, D. G. (2018). "Remote sensing and in situ-based assessment of rapidly growing South Lhonak glacial lake in eastern Himalaya, India" (en). Natural Hazards 93 (1): 393–409. doi:10.1007/s11069-018-3305-0. https://ideas.repec.org/a/spr/nathaz/v93y2018i1d10.1007_s11069-018-3305-0.html.
- ↑ „NMSHE: National Mission For Sustaining The Himalayan Ecosystem“. knowledgeportal-nmshe.in. 2022-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-aprel.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Raj, K. Babu Govindha; Remya, S. N.; Kumar, K. Vinod (2013). "Remote sensing-based hazard assessment of glacial lakes in Sikkim Himalaya". Current Science 104 (3): 359–364. ISSN 0011-3891. https://www.jstor.org/stable/24089638.
Qoʻshimcha oʻqish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hazra, P. va Krishna, AP (2021, iyul). Janubiy Lhonak muzlik koʻlining Glof sezuvchanligini AHP asosida baholash, Sikkim Himoloy, Hindiston. 2021 yilda IEEE xalqaro geofan va masofadan zondlash simpoziumi IGARSS (s. 5489-5492). IEEE. .