Italiya — Ukraina munosabatlari
 | |
 Italiya |
 Ukraina |
Italiya — Ukraina munosabatlari Italiya va Ukraina oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir. Italiyaning Kiyevda elchixonasi bor. Ukrainaning Rimda elchixonasi, Milan va Neapolda konsulliklari bor.
Italiya 1991-yil 28-dekabrda Ukraina mustaqilligini tan oldi va rasmiy diplomatik munosabatlar 1992-yil 29-yanvarda boshlandi[1]
Siyosiy va diplomatik aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2012-yil mart oyida ikki davlat tashqi ishlar vazirlari oʻrinbosarlari siyosiy mavzularni muhokama qilish uchun Rimda uchrashdilar[2]. Oʻsha yilning iyun oyida Ukraina tashqi ishlar vaziri Kostyantyn Gryshchenko Markaziy Yevropa tashabbusi sammiti doirasida Triestda Italiya tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari Marta Dassu bilan uchrashdi[3].
2022-yilgi Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi boshidan beri Italiya va Ukraina oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar oʻzgardi. Italiya hukumati Tashqi ishlar vazirligi orqali „Rossiyaning Ukrainaga qarshi asossiz va asossiz tajovuzini keskin qoralashini“ eʼlon qildi[4]. Italiya, shuningdek, Rossiya hukumati tomonidan amalga oshirilgan xalqaro huquq buzilganligini taʼkidlab, Ukrainaning hududiy yaxlitligini toʻliq qoʻllab-quvvatlashini bildirdi[4]. Boshqa Yevropa davlatlari va Yevropa Komissiyasining o‘zi singari Italiya ham Yevropa Ittifoqining Rossiyani izolyatsiya qilish va unga iqtisodiy bosim o‘tkazish bo‘yicha harakatlarini qo‘llab-quvvatlaydi[4].
Dastlab, Italiya hukumati urush boshlanganidan keyin qarshi chora sifatida Rossiyaga qarshi iqtisodiy sanksiyalarni qoʻllashga qatʼiy qaror qilmadi. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy o‘zining rasmiy Twitter sahifasi orqali Italiya bosh vaziri Mario Dragini Rossiyaga nisbatan qattiqroq sanksiyalar qo‘llashni istamagani uchun tanqid qildi. Keyinchalik, Italiyaning Ukraina qarshiligini qoʻllab-quvvatlashi kuchaydi: masalan, Italiya Madaniyat vazirligi Mariupolning Donetsk akademik mintaqaviy drama teatrini qayta qurishni taklif qildi[5].
Italiya qurolli mojarolarni toʻxtatish va Rossiya bilan muloqot oʻrnatish boʻyicha Minsk kelishuvlari tarafdori edi[6].
Davlat tashriflari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ukraina prezidenti Italiya Respublikasiga bir necha bor tashrif buyurgan: 1995-yil may oyida, 2002-yil noyabrda, 2008-yil oktyabrda[7] 2015-yil noyabrda[8] va 2020-yil fevralda[9][10] Italiya Respublikasi Prezidenti 1996- va 1999-yillarda Ukrainaga tashrif buyurgan boʻlsa, Italiya Bosh vaziri 2003-yil oktyabr va 2015-yil mart oyida Ukrainaga tashrif buyurgan[10].
Iqtisodiy aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2021-yilgi maʼlumotlarga koʻra, Italiya 3,288 million yevro eksport qiymati bilan Ukraina uchun ikkinchi yirik eksport bozori va 2,113 million yevro eksport qiymati bilan Ukrainaga toʻrtinchi yirik Yevropa Ittifoqi eksportchisi[11].
Italiya va Ukraina oʻrtasidagi iqtisodiy sohadagi eng kuchli aloqa metallurgiya mahsulotlari savdosida yotadi: 2021-yilda Italiya Ukrainadan umumiy qiymati 1 milliard yevroga teng boʻlgan metallurgiya mahsulotlarini import qildi[12]. Qishloq-oziq-ovqat sanoati sohasida iqtisodiy ayirboshlash 300 million yevroni tashkil etadi, asosan bugʻdoy almashinuvi katta o‘rin tutadi[12]. Italiya Ukrainaga asosan mashina va uskunalar, tamaki, kimyo, kiyim-kechak va oziq-ovqat mahsulotlarini eksport qiladi[13].
Mavjud boʻlgan soʻnggi maʼlumotlarga koʻra (2017-yil), Ukrainada 175 italyan kompaniyasi mavjud boʻlib, ularda 6692 ishchi ishlaydi va yiliga 433 million yevro umumiy daromad oladi. Ukrainada mavjud boʻlgan asosiy italyan firmalari — Ferrero, Intesa Sanpaolo, Eni, Mapei, Saipem va Selex[13].
Yana bir dolzarb ijtimoiy-iqtisodiy hodisa — ukrainalik ayollarning Italiyaga koʻchishi[14]. Italiyadagi umumiy Ukraina aholisining 78,6 foizi ayollardan iborat boʻlib, ularning aksariyati keksalar va nogironlar gʻamxoʻrlik qilib ishlaydi[15].
Italiya uchun Ukraina gaz import yoʻllarini rivojlantirishdagi roli bilan ham muhimdir[6].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ukrainian embassy in Italy. „Dialogo bilaterale politico“. italy.mfa.gov.ua (2021-yil 8-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 4-aprel.
- ↑ Ambasciata d'Ucraina nella Repubblica Italiana. „A Roma si svolge la visita del Viceministro degli affari esteri d’Ucraina Maikò nel quadro dei colloqui politici bilaterali“. italy.mfa.gov.ua (2012-yil 7-mart). Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ „5th Meeting of CEI Board, Trieste 12 October 2012“ (en). CEI - Central European Initiative. Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Italy support of Ukraine“. Official website of Italy's Ministry of Foreign Affairs. Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ „Ucraina, Franceschini: Italia pronta a ricostruire Teatro di Mariupol“. Official websate of Italy's Ministry of Culture (2022-yil 17-mart). Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ 6,0 6,1 Zarembo. „Foreign Policy Audit: Ukraine-Italy“. neweurope.org (2016). 2022-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-aprel.
- ↑ „Notizie dal mondo e ultime news di oggi | Sky TG24“ (it). tg24.sky.it. Qaraldi: 2022-yil 31-may.
- ↑ „Il presidente ucraino Poroshenko: "Un errore fidarsi di Putin non aiuterà la pace"“ (it). la Repubblica (2015-yil 19-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 31-may.
- ↑ „Presidente Ucraino in Italia“.
- ↑ 10,0 10,1 „Governo: Conte riceve Presidente Ucraina Zelensky“ (it). www.iltempo.it. Qaraldi: 2022-yil 31-may.
- ↑ „Ukraine-EU - international trade in goods statistics“ (en). ec.europa.eu. Qaraldi: 2022-yil 23-aprel.
- ↑ 12,0 12,1 „Ucraina, quanto valgono gli scambi commerciali temperatura l'Italia e Kiev“ (it-IT). Tag43.it (2022-yil 17-fevral). Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ 13,0 13,1 Dell'Aguzzo. „Quanto valgono i rapporti economici temperatura Italia e Ucraina?“ (it). Start Magazine (2022-yil 25-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 22-may.
- ↑ Cristini, Greta (February 2022). "La diaspora ucraina in Italia divisa dal Dnepr" (it). Limes La Russia cambierà il mondo, 2/2022.
- ↑ Ministero del Lavoro e delle Politiche sociali. La comunità ucraina in Italia (2020), s. 13.