Isroil — Laos munosabatlari
Isroil — Laos munosabatlari Laos va Isroil oʻrtasidagi ikki tomonlama xalqaro tdiplomatikhmunosabatlar hisoblanadi.
Ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar 1955-yilda qirollik hukumati 1954-yil Jeneva konferensiyasidan soʻng Isroil hukumatini tan olganidan soʻng oʻrnatildi. Laos Qirolligi 1955-yil aprel oyida Bandung konferensiyasidan keyin Isroil bilan diplomatik aloqalar oʻrnatgan birinchi Osiyo davlati boʻldi[1].
Isroilning Laosda elchixonasi mavjud emas, yahudiy davlati Vetnamning Xanoy shahrida akkreditatsiyadan oʻtgan elchisi orqali ushbu mamlakatda vakillik qiladi[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻzaro munosabatlarning dastlabki bosqichi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1954 yil Jeneva konferensiyasidan keyin Isroil hukumati Laos va Kambodja mustaqilligini tan olishga qaror qildi. Bu 1954-yil 13-fevralda sodir boʻldi. Vashingtondagi Isroil elchixonasi Laosni Amerika Qoʻshma Shtatlar tomonidan tan olinganini eʼlon qildi[3]. Birinchi davlat tashrifi 1956-yilda, Isroilning Yangondagi vakili Yaakov Shimoni ikki davlat oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatish masalasini muhokama qilish uchun Laosga kelganida boʻlib oʻtdi. Bu masala oʻsha yili Isroil tashqi ishlar vaziri Moshe Sharetning Laosga tashrifi chogʻida hal qilindi. 1957-yil 12-fevralda Yaakov Shimoni Laosdagi norezident elchi sifatida ishonch yorliqlarini topshirdi[4].
Laosning Isroildagi birinchi norezident elchisi 1959-yilda Fransiyaga elchi etib tayinlangan sobiq bosh vazir shahzoda Souvanna Fouma boʻlgan. 1960-yil 11-yanvarda prezident Yitzhak Ben-Zviyga ishonch yorliqlarini topshirdi. Shu yilning avgust oyida Fuma Fransiyadan vataniga chaqirib olingan va baʼzi ichki muammolar tufayli yana vazirlar mahkamasiga rahbarlik qilishga chaqirilgan. Laos Tashqi ishlar vazirligi vakillari Fumaga uning Isroildagi norezident elchisi sifatidagi vakolatlari tugagani haqida maʼlumot bermadi va buning natijasida misli ko‘rilmagan vaziyat yuzaga keldi: Laos Bosh vaziri o‘z mamlakatining Isroildagi vakili bo‘lishda davom etdi[4].
Laosda fuqarolar urushining avj olishi va qator toʻqnashuvlar bilan 1962-yil iyun oyida Fuma boshchiligida milliy birlik hukumati tuzildi. Ushbu voqealar nuqtai nazaridan 1964-yil 2 iyulda yana bir Jeneva konferentsiyasi boʻlib oʻtdi, Laosning tashqi siyosatiga nisbatan betarafligini kafolatlaydigan xalqaro shartnoma imzolandi[5].
Ikki davlat oʻrtasidagi aloqalar 1964-yil oʻrtalarida tiklandi. 29-iyun kuni Isroilning Bangkokdagi elchixonasiga Laos hukumatidan maktub kelib tushdi, unda qirolning ikki tomonlama munosabatlar darajasini elchixonalar darajasiga ko‘tarishga roziligi eʼlon qilindi. Qaror 1964-yil 1-iyulda Quddusda va bir vaqtning oʻzida Laosning oʻzida eʼlon qilingan[6].
1976-yilda hokimiyat tepasiga kommunistlar kelganidan keyin Isroil va Laos oʻrtasidagi munosabatlar toʻxtatildi.
Oʻzaro munosabatlarni tiklash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aloqalar faqat 1993-yil 6-dekabrda qayta tiklandi. Isroilning Vetnamdagi elchisi 1994-yil 4-mayda ishonch yorliqlarini topshirdi[7]. Laos tashqi ishlar vaziri oʻsha yilning 24-29 avgust kunlari Isroilda rasmiy tashrif bilan boʻldi[8]. U turli xalqaro tashkilotlarda oʻz mamlakatining (koʻpincha Isroilga nisbatan nodoʻstona) ovoz berish chizigʻini qayta koʻrib chiqishga vaʼda berdi va Isroil, oʻz navbatida, Laosga kerak boʻlganda turli xil yordam koʻrsatishga vaʼda berdi.
1990-yillarning oxirlarida deyarli har yili Laos delegatsiyalari va rasmiylari Isroilga tashrif buyurishdi[9][10].
- ↑ Israel and Kingdom of Laos to Establish Diplomatic Relations, JTA
- ↑ הרפובליקה העממית הדמוקרטית של לאוס
- ↑ שה יגר, המסע הארוך לאסיה, 2004, עמ' 218
- ↑ 4,0 4,1 שה יגר, המסע הארוך לאסיה, 2004, עמ' 219
- ↑ שמעוני על מנהל מע"ר: „יחסי ישראל עם ארצות אסיה“, 12 ביולי 1964
- ↑ סקירה שבועית — אסיה", 29 ביוני 1964, עמ' 24
- ↑ המלוכה בלאוס בוטלה על ידי ארגון „פאת'ט לאו“ כאשר השתלט על המדינה
- ↑ משה יגר, המסע הארוך לאסיה, 2004, עמ' 220
- ↑ שנתון המסמכים הרשמיים 1996, עמ' 490
- ↑ שנתון המסכים הרשמיים 1999, עמודים 378, 401, 403, 428