Ipak va ziravorlar festivali

Buxoro ipak va ziravorlar festivali
Boshlanishi	2001-yil
Lokatsiya	Buxoro
Mamlakat	Oʻzbekiston
Faol yillari	2001-yildan hozirgacha
Ochilish	2001-yil
Eng soʻnggi tadbir	2023-yil 16-18-may

Ipak va ziravorlar festivali — Oʻzbekistondagi eng qadimiy festivallardan biridir. Festival 2001-yildan buyon an’anaviy tarzda har yili may oyi oxirida Buxoroda oʻtkazib kelinmoqda. 2023-yilda festival 20-marotaba 16-18-iyun kunlari boʻlib oʻtdi^[1].

Festival Buyuk ipak yo‘lidagi Buxoro shahrida har yilda o‘tkaziladigan anʼanaviy bayramdir. Ming yillar avval ipak va ziravorlar ortilgan karvonlar Xitoydan Yevropaga togʻ dovonlari va jonsiz choʻllardan oʻtib, gullagan vohalarda toʻxtagan. Sharqdan Gʻarbga savdo yoʻli oʻtgan shaharlardan biri Buxoro edi. Bundan tashqari, bu yerda kulolchilik, quvish, gilamdo‘zlik, zardo‘zlik va boshqa hunarmandchilikning eng yaxshi ustalari yashagan. Festival „Ark“ qo‘rg‘onidan „Labi hovuz“ majmuasigacha boʻlgan masofada tashkil qilinadi. Festival har yili, may oyi oxiri va iyun oyida oʻtkaziladi^[2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Festival Buxoroning markazida, Lyabi-Xauz yaqinida, tomoshabinni Markaziy Osiyo afsonalari olamiga olib boradigan maftunkor kortej bilan boshlanadi. Buxoroning tarixiy markazidan o‘tayotgan rang-barang paradda milliy liboslardagi yuzlab fuqarolar, san’atkorlar, raqqosalar, akrobatlar, polvonlar, sozandalar milliy bayram kuylarini ijro etmoqda. Kelgusida festival markazi bir vaqtlar butun dunyo bo'ylab Buxoroni ulug'lagan asl qo'lda yasalgan buyumlar namoyish etiladigan yirik an'anaviy bozorga aylanadi.

“Ipak” madaniy dasturidan mavzuli chiqishlar, musiqiy konsertlar, etno-moda namoyishlari, hunarmandchilik ustaxonalari va anʼanaviy oʻzbek xalq hunarmandchiligi (gilamdoʻzlik, kashtachilik, kulolchilik, zargarlik va temirchilik, ovchilik, badiiy miniatyura va xattotlik, zardoʻzlik va h.k.) namoyishlari, shuningdek, yirik shahar hududidagi tarixiy ilmiy anjumanlar oʻtkaziladi. O'zbekiston tarixi va an'analari. Qadimgi Ark qal'a devorlari yonida xalq o'yinlari ham namoyish etiladi: qo'chqor va xo'roz jangi, arqonda yurish va hokazo. Festival marafoni afsonaviy Poy Kalyan me'moriy majmuasida folklor gala-konserti bilan yakunlanadi.

Hamma joyda folklor tomoshalari bilan bir qatorda sharqona ziravorlar, ziravorlar, ziravorlar, shuningdek, oʻzbek badiiy ipak va paxta matolaridan tayyorlangan xon-atlas, adras, ikat yarmarkalari oʻtkazilmoqda. Bu esa chuqur ma’noga ega, 2000 yil avval bu yerdan Buyuk ipak yo‘li o‘tgan, uning asosiy tovarlari ipak matolar va ziravorlar bo‘lgan.

XXI asr boshlarida „Oʻzbekturizm“ Milliy kompaniyasi, Buxoro shahar hokimligi va „Hunarmand“ hunarmandlar uyushmasining saʼy-harakatlari bilan Buyuk ipak yoʻli madaniy merosini tiklashga qaratilgan birinchi „Ipak va ziravorlar“ festivali tashkil etildi. mahalliy hunarmandlar anʼanalarining barcha boyligini koʻrsatish. Bu g‘oya shu qadar yaxshi bo‘lib chiqdiki, festival har yili o‘tkaziladigan tadbirga aylandi va har safar u ko‘proq sayyohlarni jalb qildi. Anʼanaga koʻra, festival bir necha kun davomida may oyining oxiri — iyun oyining boshlarida boʻlib oʻtadi. „Ipak va ziravorlar“ festivalining bir necha kunlari davomida yarmarkalar o‘tkaziladi. Tarixiy obidalar hududida Buxoro va O‘zbekistonning boshqa viloyatlaridan kelgan hunarmandlarning turli mahorat darslari tashkil etiladi. Katta ochiq maydonlarda turli musobaqalar, xoʻroz janglari va boshqa oʻyinlar oʻtkaziladi. Festival davomida O‘zbekiston tarixi, madaniyati va anʼanalarini asrashga bag‘ishlangan turli anjumanlar o‘tkaziladi^[3].

Festival doirasida usta hunarmandlar mahorat maktabi o‘tkazadi. Gilamdo‘zlik, kulolchilik, temirchilik va zardo‘zlik kabi milly hunarmandchilik namunalarining namoyishi bo‘lib o‘tadi. Qo‘chqor urishtirish, xo‘roz urishtirish, dorbozlik kabi milliy o‘yinlar namoyish etiladi. Festival dasturidan tadbirning tantanali ochilish va yopilish marosimlari, shaharning eski shahar qismi bo‘ylab madaniy tadbirlar, „Afandi shay“ teatri chiqishlari, Ark qo‘rg‘oni maydonida milliy o‘yinlar, karnay-surnay va masxarabozlik tomoshalari, folklor jamoalari chiqishlari, doirachilar ansambli, kvartet va teatr jamoalari chiqishlari o‘rin olgan.