Ingliz fonologiyasi
 | Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʼtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) DIQQAT! BU OGOHLANTIRISHNI OʻZBOSHIMCHALIK BILAN OLIB TASHLAMANG! Maqolaning originali koʻrsatilinmagan. |
 | Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. |
Ingliz fonologiyasi – bu ogʻzaki ingliz tilida ishlatiladigan nutq tovushlari tizimi. Koʻpgina boshqa tillar singari, ingliz tili ham tarixiy jihatdan, ham talaffuz jihatidan keng farqlarga ega. Umuman olganda, ingliz tilining mintaqaviy talaffuzlari asosan oʻxshash (lekin bir xil emas) fonologik tizimga ega. Boshqa narsalar bilan bir qatorda, aksariyat talaffuzlarda urgʻusiz boʻgʻinlarda unli qisqarish va kengayishi va ayrim undoshlarini ajratib turadigan murakkab fonologik yaʼni talaffuz qilish xolatlari mavjud. Ingliz tilining fonologik tahlilini koʻpincha Angliya davlatida Received Pronunciation, Amerika Qoʻshma Shtatlarida General American va Avstraliya davlatida General Australian kabi tashkilotlar amalga oshiradi.. Shunga qaramay, Angliya davlatida koʻplab foydalaniladigan mahaliy bir biridan farq qiladigan shevalar mavjud. Adabiy til meʼyorlariga xos boʻlgan yaʼni standartlashtirilgan yozuvlar tavsiflari ingliz tilining ayrim dialektlariga yaʼni talaffuzlariga cheklangan miqdorda tasir qiladi.
Tovushlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fonema – nutq tovushining yoki turli xil tovushlar guruhining mavhumligi boʻlib, ularning barchasi shu til yoki dialektda soʻzlashuvchilar tomonidan bir xil funksiyaga ega deb qabul qilinadi. Masalan, inglizcha orqali soʻzi uchta fonemadan iborat: boshlangʻich „th“ tovushi, „r“ tovushi va unli tovush. Bu va boshqa koʻplab inglizcha soʻzlardagi fonemalar har doim ham ularni yozishda ishlatiladigan harflarga toʻgʻridan-toʻgʻri toʻgʻri kelavermaydi (ingliz tili orfografiyasi boshqa tillardagi kabi kuchli fonemik emas). Ingliz tilidagi fonemalarning soni va tarqalishi shevaga qarab farq qiladi, shuningdek, individual soʻzlovchining talqiniga bogʻliq. Undosh fonemalarning soni odatda 24 ta (yoki dialektga qarab bir oz koʻproq) qoʻyiladi. Hozirda unli tovushlarning oʻzi ham bir qancha turlari mavjud, jumladan, amerikancha talaffuzda 14-16 ta, avstraliklar talafuzida 19-21 ta unli tovushlar mavjud. Lugʻatlarda qoʻllaniladigan talaffuzlar asosan turli xil soʻzlarni talaffuz qilishdagi kamchiliklar va tafovutlarga barham berish uchun foydalaniladi.
Undosh tovushlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ingliz tilining koʻpgina dialektlarida uchraydigan 24 ta undosh fonema koʻrsatilgan, ularning taqsimlanishi cheklanganroq /x/. Fortis undoshlari har doim jarangsiz boʻlib, boʻgʻin boshlanishida aspiratsiyalanadi (/s/ yoki /ʃ/ bilan boshlanadigan soʻzlardan tashqari).