Hippalektryon

Hippalektryon (qadimgi yunoncha: ἱππαλεκτρυών qadimgi yunoncha: ἱππαλεκτρυών, ἵππος dan - “ot” va ἀλεκτρυών - “xoʻroz”, lotincha: Hippalectryon^[1]^[2]) - qadimgi yunon mifologiyasida xoʻroz tanasi va otning old tomoni boʻlgan jonzot.

Hozirgi vaqtda hippalektryon bilan bogʻliq maʼlum afsonalar mavjud emas. Uning birinchi tasvirlari hozirgi vaqtda miloddan avvalgi 9-asrga toʻgʻri keladi, ular 6-asrda eng keng tarqalgan boʻlib, ayniqsa vaza rasmlarida, baʼzan esa haykallar shaklida, koʻpincha chavandozlar bilan. Hippalektryon bir qancha qadimiy adabiy asarlarda ham tilga olingan va baʼzi banknotlarda mavjud.

Hippalektryonning haqiqiy maʼnosi aniq emas; apotropik hayvon sifatida u kemalarni himoya qilish vazifasi yuklangan Poseydonga bagʻishlangan boʻlishi mumkin. Boshqa tadqiqotlar uni bolalarning oʻyin-kulgisi uchun grotesk hayvon yoki oʻziga xos funksiyaga ega boʻlmagan shunchaki ertakdagi bezak elementi sifatida izohlaydi.

Qadimgi Yunoniston madaniyatida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ehtimol, hippalektryon Quyoshning ramzi boʻlgan^[3]. Gippalektryonning maʼlum boʻlgan eng qadimgi tasviri miloddan avvalgi 9-asrga oid Knossosdagi askosda joylashgan^[4]. Hayvonlarning old qismi boʻlgan xoʻrozlarning tasvirlari Tirren amforalarida (miloddan avvalgi 6- asr) topilgan. R.ga. X.), lekin ulardan faqat hippalektryon kelajakda keng tarqalgan boʻlib, chavandoz bilan yoki alohida tasvirlangan. Poseydon koʻpincha hippalektryon minib tasvirlangan^[5]. Lampsak shahri tangalarida hippalektryon tasvirlari zarb qilingan. Esxilning “Myrmidons” tragediyasida tilga olingan. Aristofan komediyalarida tez-tez tilga olinadi (“Qurbaqalar”, “Qushlar”, “Dunyo”). Hippalektryon haqida quyidagi parchalarda ham keltirilgan:

Esxil, Fragment 61 Myrmidones (Scholiast on Aristophanes, Peace 1177) (trans. Weir Smyth) (Yunon fojiasi miloddan avvalgi 5-asr): “[Protesilaos qahramonining kemasida boʻyalgan Hippalektryon (Hippalectryon)] Buff Hippalektryon (Ot-xoʻroz) unga mahkamlangan, bu toʻkilgan boʻyoqlarning mashaqqatli ishi”.

Aristofan, Tinchlik 1175 (Yunon komediyasi C5-4-a.v.):

“Uchta oʻrikli va qip-qizil harbiy plashli laʼnati leytenant, juda qizgʻin; u uni haqiqiy sardiya binafshasi deb ataydi, lekin agar u bu plashda jang qilishiga toʻgʻri kelsa, uni boshqa rangga, haqiqiy Qizisen sarigʻiga boʻyaydi. Albatta, u birinchi boʻlib xuddi Hippalektryon (Hippalectryon) kabi qoʻllarini silkitib qochib ketadi.

Boshqa madaniyatlarda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gippalektryonlarga oʻxshash mavjudotlar Qadimgi Misrning kech davridagi (miloddan avvalgi 7-4-asrlar) qabr toshlarida mavjud. R.ga. X.)^[6].
1868-yilda Italiyaning Volterra shahrida galli tangalari topilgan boʻlib, ularda hippalektryonga oʻxshash jonzotlarning tasvirlari joylashgan^[7].
Xoʻroz (коми “xoʻroz-ot”) - Komi folkloridan ajoyib jonzot, uning yordamida Chud xazinasini topishingiz mumkin.
“Banberi Xochiga xoʻroz ot mining” - bu ingliz xalq qofiyasi.

Zamonaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]

“Ride a Cock Horse” - “QueenAdreena” tomonidan yaratilgan albom.
Rik Riordanning “Persi Jekson va oʻlim labirinti” romanida.
Svetlana Lavrovaning hikoyasida “Xoʻroz ot qayerga sakraydi?”^[8] Komi xalq ogʻzaki ijodidagi “xoʻroz-ot” obrazidan foydalanilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Theoi.com“. 2019-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-dekabr.
↑ Лео Руикби, «The Impossible Zoo: An Encyclopedia of Fabulous Beasts and Mythical Monsters» (2016). ISBN 1472136446.
↑ Хуан Эдуардо Керлот, «Словарь символов» — М.: REFL-book, 1994, ISBN 5-87983-014-4. С. 140.
↑ Джеффри Арнотт, «Birds in the ancient world from A to Z», Routledge, 2007. ISBN 978-0-415-23851-9. С. 102—103.
↑ Иоаннис Милонопулос, «Divine Images and Human Imaginations in Ancient Greece and Rome. Religions in the Graeco-Roman World», Brill, Leiden 2010, ISBN 978-90-04-17930-1. С. 193.
↑ Поль Пердризет, «L’hippalectryon. Contribution à l'étude de l’ionisme». «Revue des études anciennes», том 6, 1904, с. 7-30. Электронная версия.
↑ «Dialogues d’histoire ancienne», выпуск 16, номер 2, 1990. ISBN 2-251-60435-9. С. 302.
↑ „«Православие и мир».“. 2019-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 4-dekabr.

[1] „Theoi.com“. 2019-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-dekabr.

[2] Лео Руикби, «The Impossible Zoo: An Encyclopedia of Fabulous Beasts and Mythical Monsters» (2016). ISBN 1472136446.

[3] Хуан Эдуардо Керлот, «Словарь символов» — М.: REFL-book, 1994, ISBN 5-87983-014-4. С. 140.

[4] Джеффри Арнотт, «Birds in the ancient world from A to Z», Routledge, 2007. ISBN 978-0-415-23851-9. С. 102—103.

[5] Иоаннис Милонопулос, «Divine Images and Human Imaginations in Ancient Greece and Rome. Religions in the Graeco-Roman World», Brill, Leiden 2010, ISBN 978-90-04-17930-1. С. 193.

[6] Поль Пердризет, «L’hippalectryon. Contribution à l'étude de l’ionisme». «Revue des études anciennes», том 6, 1904, с. 7-30. Электронная версия.

[7] «Dialogues d’histoire ancienne», выпуск 16, номер 2, 1990. ISBN 2-251-60435-9. С. 302.

[8] „«Православие и мир».“. 2019-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 4-dekabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]