Hipokras
Hipokras (qadimgi yunoncha: hypokras) — asal yoki shakar bilan kuchli shirinlantirilgan va „qirollik“, yaʼni asl ziravorlar (dolchin, zanjabil, qalampimunchoq) bilan ziravorlangan sharobdan tayyorlangan alkogolli ichimlik. Qadimgi kelib chiqishi oʻrta asrlarda butun Yevropada tarqalgan. Afsonaga koʻra, bu nom qadimgi yunon shifokori Gippokratning nomidan olingan (Hippokrates, miloddan avvalgi 5 asr)[1].
Bugungi kunda gipokras Fransiyada qizil sharobdan tayyorlanadi va „erta oʻrta asr aperitivi“ sifatida taqdim etiladi.
Dumas-ota gipokras haqida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Katta pazandachilik lugʻati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dumas-ota oʻzining „Katta pazandachilik lugʻati“ (1873-yilda vafotidan keyin nashr etilgan „Grand Dictionnaire de cuisine“) kitobida Charles VII oshpazi Tayerandan (Taillerent) qolgan gipokrat retsepti haqida gapirib beradi[2]:
- „Bir pinta ichimlik uchun … uch gro toza va toza maydalangan dolchin, bir gro muskat yongʻogʻi yoki ikkita, agar xohlasangiz, yarim gr qalampirmunchoq va olti untsiya mayda shakar oling va hammasini kukunga aylantiring va bularning hammasini sharob bilan birga idish ustidagi suzgichga qoʻyish kerak; aralashtiring va uning oqishini kuting va u qancha uzoq oqsa, shuncha yaxshi boʻladi, lekin hidi ketib qolmasligi kerak“[3].
Uning soʻzlariga koʻra, „Louis XIV davrida ham bu damlama qadrlangan, u zodagonlar dasturxoniga tortilgan va Parij shahri har yili uning maʼlum miqdorini qirol dasturxoniga yetkazib berishga majbur boʻlgan“ va Dumas davriga kelib „damlama butunlay yoʻqolib ketgan va unutilgan“.
Yigirma yil oʻtib[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dumasning „Yigirma yildan keyin“ (1845) romanida d’ApeArtanyan oʻrtogʻi Aramisning xizmatkori Bazenni kutib, bir shisha gipokras buyuradi[4].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Nauka i jizn. — N 9-12 — s. 128
- ↑ V originale: "Hypocras. — Breuvage célèbre au Moyen-Age; c'était un mélange de vin et d’ingrédients doux et recherchés, et voici une recette que Taillerent, le maître queux de Charles VII, nous en a laissée. "
- ↑ V originale: „Pour une pinte, dit-il, prenez trois tréseaux (trois gros) de Cinnamome fine et pure, un tréseau de mesche ou deux qui veult, demi tréseau de girofle et de sucre fin six onces, et mettez en pouldre, et la fault tout mettre en ung coulouoir avec le vin et le pot, dessoulez et le passez tant qu’il soit coulé et tant plus est passé et tant mieux vault, mais qu’il ne soit esventé.“
- ↑ Fayl pdf knigi A. Dumas „Bolshoy kulinarniy slovar“(frans.)
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Gipokras // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
- Gipokras // Iz „Bolshogo kulinarnogo slovarya“ Dumas-otsa
- „Lyubimiy napitok Siney Borodi“ — gipokras