Guo Chjen

Guo Chjen
Tavalludi	656 Tan imperiyasi
Vafoti	713
Kasbi	Shoir

Guo Chjen (xitoycha savdo. 656—713) — Tan imperiyasi davridagi xitoylik siyosatchi, harbiy xizmatchi va shoir.

Biografiya

656 yilda Yangquda (hozirgi Shansi provinsiyasi) tugʻilgan. U nufuzli byurokratik oiladan chiqqan. 671 yilda u poytaxt Chang'anga ko'chib o'tdi va u yerda imperator universitetiga o'qishga kirdi. 673-yilda u imperatorlik imtihonini muvaffaqiyatli topshirib, eng yuqori darajadagi jinsini oldi. Xuddi shu yili u Tongquan tumaniga (zamonaviy Suining, Sichuan provinsiyasi) boshliq etib tayinlandi. Bu yerda aholiga nisbatan qattiq munosabat doimiy norozilikni keltirib chiqardi. Buni eshitgan hukmdor Vu Zetyan Guo Chjenni Luoyangga (o‘sha paytda poytaxt bo‘lgan) chaqirdi. Bu yerda Guo o'zi haqida yaxshi taassurot qoldira oldi va shuning uchun avf etildi. Xuddi shu yili u Tibetga elchi etib tayinlandi. Yil davomida u imperator Dudsronning Tibet vakili bilan muzokaralar olib bordi. Guo muvaffaqiyatli muzokaralar olib borishga, shuningdek, Tibetda boshlangan ichki nizolardan foydalanishga muvaffaq bo'ldi. 699 yilda u boshqa davlatlar bilan aloqalar uchun mas'ul bo'lgan marosimlar bo'limiga tayinlangan. 701 yilda u Lyan prefekturasi (zamonaviy Gansu viloyati hududida) boshlig'i etib tayinlandi. U oʻz faoliyati davomida hududni tibet bosqinlaridan himoya qilish, sugʻorishni targʻib qilish, aholining iqtisodiy ahvolini yaxshilash borasida koʻp ishlarni amalga oshirdi. 706-yilda yangi imperator Chjungzon Guo Chjenni Turgesh xoqonligiga elchi etib tayinladi, u yerda Guo uning egalari Ushil va Soge bilan muzokaralar olib bordi. Xitoy diplomati arablarga qarshi xoqonlik bilan ittifoq tuzdi. Bu Xitoyning shimoliy chegaralarida 708 yilga kelib, xoqonlik parokanda bo'lgan paytda tinchlikni ta'minladi. Sogye dushmanlari imperator kansleri Zong Chuke va Ji Chongga pora berishlari natijasida Xitoy Sogye qoʻshinlariga hujum qilishga qaror qildi. Guo Chjen bunga qarshi isyon ko'tardi, ammo behuda. Natijada xoqonlik bilan urush boshlandi. Biroq bu uzoqqa cho‘zilmadi – Guo Chjen imperatorga vaziyatni tushuntirib bera oldi. Natijada kantslerlar qatl etildi va Guo Chjen Soge bilan yangi sulh tuzdi. 710-yilda yangi imperator Ruizong Guo Chjenni qishloq xoʻjaligi vaziri, 711-yilda esa kansler etib tayinlab, unga zi (baronga oʻxshash) unvonini beradi. 712 yilda bo'lajak imperator Syuantszun Guo Chjenni Suofan viloyatiga (zamonaviy Ningxia va Sheansi provinsiyalari) harbiy komendant etib tayinladi. Xuddi shu yili u urush vaziri etib tayinlandi.713 yilda u yana kansler etib tayinlandi. O'sha yili u malika Taipingning fitnasini bostirishda faol ishtirok etdi, buning uchun u Dai-gun (gertsogning analogi) unvonini va tsenzura rahbariyatini oldi. Biroq, o'sha yili, ko'chmanchilarga qarshi kurashda u muvaffaqiyatsizlikka uchradi, tekshirish paytida imperator yomon o'qitilgan qo'shinni ko'rdi. Shuning uchun Guo Chjen o'z lavozimidan chetlashtirildi va Sin prefekturasiga (hozirgi Guandun viloyati) surgun qilindi. Biroq, o'sha yili Guo Chjaozjou prefekturasi (zamonaviy Tszyansi viloyati) rahbarining harbiy maslahatchisi lavozimiga ko'tarildi, ammo Guo Chjen yangi navbatchilik stantsiyasiga borishga ulgurmadi va yo'lda vafot etdi.

Ijodi

Guo Chjen she'riyati o'zining favqulodda ruhiy qudrati bilan mashhur edi. Uning 20 dan ortiq she’rlari bugungi kungacha yetib kelgan.

"'Kriket"'

Achchiq iztirobda uydan uzoqda - omadni bilmagan odam ... Va faqat chiyillaydi, mening yostig'imga ohista chiyillaydi. G'amgin qo'ng'iroqingizni boylarning qizil darvozalarida aytmang - U erda, qo'shiqlar hushtaklari va qo'shiqlar sadolari ostida ular sizni eshitmaydilar.

Manbalar

Reyn Kruger. Hammasi Osmon ostida. Xitoyning toʻliq tarixi.—Boston, 2003.—212-214.