Gandikota

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Gandikota - Penna daryosining o'ng qirg'og'ida joylashgan qishloq va tarixiy qal'a, bu yer Hindistonning Andxra-Pradesh shtati, Kadapa tumanidagi Jammalamadugu shahridan 15 km uzoqlikda joylashgan. Qal'a Kalyani Chalukyas, Pemmasani Nayakas va Golconda sultonligi kabi turli sulolalar uchun hokimiyat markazi edi. Qum qal'asi Kalyani Chalukya hukmdorlarining vassallari Kaka Raja tomonidan qurilgan. Keyingi musulmonlar hukmronligi davrida islom me'morchiligiga oid turli xil qo'shimchalar kiritilgan.

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gandikota qal'asi o'z nomini Gandikota tepaliklari deb ham ataladigan Erramala tog' tizmasi va uning etagidan oqib o'tadigan va kengligini atigi 100 metrga qisqartirgan Penna (Pennar) daryosi sababli olgan.

Geologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gandikota kanyoni cho'kindi jinslardan, ya'ni Cuddapah Superguruhining Chitravati guruhidagi "Gandikota kvartsit" dan iborat. Chitravati guruhi uchta shakllanish darajasi birliklaridan iborat: Pulivendla kvartsiti, Tadpatri shakllanishi va Gandikota kvartsiti[1][2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avvalgi tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gandikota - Penna daryosining o'ng qirg'og'idagi qishloq, u Hindistonning Andxra-Pradesh shtati, Kadapa tumanidagi Jammalamudugu shahridan 15 km masofada joylashgan. Gandikota hududi birinchi marta 1123-yilda yaqin atrofdagi Bommanapalle qishlog'idagi Kakatiya Raja va Kalyani Chalukya hukmdori Ahavamalla Somesvara I yordamchisi tomonidan aniqlangan va Qum qal'asiga aylantirilgan. Gandikota eramizning 1239-yilidan 1304-yilgacha Kakatiya sulolasi hukmronligi tarkibida boʻlgan va ularning turli qoʻl ostidagilari tomonidan boshqarilgan.

Pemmasani Nayakas paydo bo'lgandan keyin qishloq yirik qal'aga aylangan[3][4][5][6].

Yaqinda Mydukurlik tarixchi Tavva Obul Reddy Gandikonda qal'asi tarixiga oid mis plastinka yozuvini topdi. Ushbu yozuv 16-asrga tegishli ekanligi aniqlandi[7].

Shoir Vemana Kadapa tumanida tug'ilgan va qisqa vaqt davomida Gandikota hududida yashagan deb ishoniladi. Jean Baptiste Tavernier Golconda sultonligiga sayohati paytida qal'aga tashrif buyuradi.

Hozirda Gandikotaga jahon merosi maqomini berish uchun sa'y-harakatlar olib borilmoqda[8].

Asosiy tuzilmalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qal'ada Madhava va Ranganathaga bag'ishlangan ikkita qadimiy ibodatxona mavjud. Ular vayronaga aylangan va qal'a hududi turli xil qoldiqlar va ko'plab qadimiy inshootlarga to'la. Tomi gumbazli katta don ombori hozirda qorovullar turar joyi sifatida foydalaniladi. Jome masjidining yonma-yon ikkita minorasi bor. Qal'a hududida har yili meros festivali o'tkaziladi[9].

Kirish va transporti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gandikota yaqinidagi Penna daryosining panoramik ko'rinishi
Gandikota kanyoni

Eng yaqin temir yo'l stantsiyalari - 26 km bo'lgan Muddanuru, (temir yo'l kodi: MOO) va Kadapa tumanidagi Jammalamadugu (JMDG). Gooty Junctiondan bir qancha poezdlar bor. Yaqinda Gandikota qal'asiga[10] eng yaqin bo'lgan Jammalamadugu shahri ham Nandyal-Yerraguntla temir yo'l liniyasining qurilishi tugallanganligi sababli temir yo'l aloqasiga ega bo'ldi. Biroq, bu yo'nalishdagi poezdlarning chastotasi juda past.

Jammalamadugu eski avtobus bekatidan (Gandi haykali kesishmasi) Gandikotagacha avtobuslar ham mavjud.

Qal'aning ichida piyoda yurishdan boshqa transport vositasi yo'q. Qal'aning maydoni juda katta bo'lgani uchun yo'lboshchini jalb qilish juda mos keladi. Daryo o'zaniga olib boradigan kanyon orqali pastga tushish mumkin. Yuqori oqimida Gandikota toʻgʻoni va quyi oqimida Mylavaram toʻgʻoni mavjud.

Ishlanmalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil noyabr oyida Andxra-Pradesh hukumati Gandikotani Andxra-Pradeshning navbatdagi yirik sayyohlik markazi sifatida rivojlantirish rejasini keltirgan[11].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Palaeoproterozoic sedimentation in the Cuddapah Basin south India and regional tectonics A review“ (2012). Qaraldi: 2023-yil 11-fevral.
  2. ↑ „Pictorial Atlas of Cuddapah Basin“. Geological Survey of India (2020). Qaraldi: 2023-yil 11-fevral.
  3. ↑ Sewell. „A Forgotten Empire (Vijayanagar): A contribution to the History of India“. 2005-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 3-mart.
  4. ↑ „K. A. Nilakanta sastry: Further Sources of Vijayanagar History“ (1946).
  5. ↑ Stein, Burton. Vijayanagara. Cambridge University Press, 1989 — 92 bet. ISBN 0-521-26693-9. 
  6. ↑ Tidings of the king: a translation and ethnohistorical analysis of the Rayavachakamu by Phillip B. Wagoner. Honolulu: University of Hawaii Press, 1993 — 138–139 bet. ISBN 0-8248-1495-9.  (Wayback Machine saytida 2011-06-05 sanasida arxivlangan)
  7. ↑ „Copper plate inscription about Gandikonda Fort found“.
  8. ↑ „Heritage status for Gandikota fort sought“. The Hindu (2008-yil 21-aprel). Qaraldi: 2014-yil 4-aprel.
  9. ↑ „Gandikota Heritage festival from October 26“. The Hindu (2012-yil 19-sentyabr). Qaraldi: 2014-yil 4-aprel.
  10. ↑ „Trip to Gandikota“.
  11. ↑ „Gandikota: To be next tourist hub of Andhra Pradesh – Trekkerpedia“. 2016-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-dekabr.

Qo'shimcha o'qish uchun[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Gandikotaga tashrif buyurganligi haqidagi maqola: Gandikotadagi Grand Canyon, Deccan Chronicle gazetasi (Haydarobod nashri), 2012-yil 6-aprel, Wanderlust sahifasi: 21

Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gandikota&oldid=3979405" dan olindi