Gülçiçek Hatun

Gulchichek xotun
Tavalludi	-
Vafoti	1389-yil/yoki 1400-yilda Bursa, Usmoniylar imperiyasi
Turmush oʻrtogʻi	Murod I
Bolalari	Boyazid I

Gulchichek xotun (1389-yilgacha yoki 1400-yildan keyin vafot etgan) — Usmonlilar sultoni Murod I ning kanizi, Sulton Boyazid I ning onasi.

Biografiya

Gulchichekning kelib chiqishi haqida ishonchli maʼlumotlar yoʻq. Entoni Alderson va Xit Lourining fikricha, u yunon edi. Nejdet Sakaoʻgʻlining yozishicha, Gulchichek „turk ismli yunon asli ayol, Orxan Gʻozining kelini, Murod Hyudavendigarning xotini va Yildirim Boyazidning onasi“ edi. XVII asrda yashagan Tarix-i Saf Yahyo Boʻstonzoda asarida shunday satr bor: „Istanbul ayollar hukumronligi“, lekin Gulchichek ulardan biri boʻlganligi maʼlum emas. Sakaoʻgʻlining yozishicha, „Islom entsiklopediyasida“ Boyazid I haqidagi maqola muallifi Myukrimin Xalil Yinanch shunday xabar beradi: „Ushbu ayol haqida vaqf hujjatlarida ikki sana zikr qilingan: hijriy 791 va 802-yillar. Bu vaqf hujjatlari uning asli yunon ekanligini tasdiqlaydi“, shu bilan birga Yinanch vaqf hujjatlarida Gulchichekning kelib chiqishi haqida qanday maʼlumotlar borligini aytmaydi. Sakaoʻgʻli, shuningdek, Alderson Boyazid I Gulchichekning onasi nomining mumkin boʻlgan toʻgʻri variantini koʻrib chiqdi, ammo taʼsis vaqf hujjatlari uni aynan Guljichek deb atasa ham; bundan tashqari, kelajakda Sulton oilasining ayrim vakillari ham shu nomni olgan. Gulchichek 1357-yilgacha haramga kirgan, shu yili u Boyazid I ni dunyoga keltirgan. Gulchichek ning keyingi taqdiri haqida ishonchli maʼlumotlar yoʻq: Aldersonning soʻzlariga koʻra, u oʻgʻlining taxtga oʻtirishidan oldin — 1389-yilgacha vafot etgan, shu bilan birga, Nejdet Sakaoʻgʻli Boyazid I ning onasi 1400-yildan keyin vafot etishi mumkin boʻlgan va shu tariqa u oʻgʻlining hukmronligini topgan boʻlishi mumkinligini taxmin qiladi. Sakaoʻgʻli vafot etgan joyi Bursani - oʻsha paytda Usmonlilar davlatining sobiq poytaxti deb ataydi. Sulton Boyazid I ning onasi Bursada oʻz sallasida dafn etilgan. Gulchichekdan tashqari turbada yana uch kishi dafn etilgan, biroq tadqiqotchilar ularning shaxsini aniqlay olishmagan. E.H.Aiverdi oʻzining „Usmonli meʼmorchiligi“ kitobida Komil Kepedjiogʻluning 1370-yildagi „Bursa masjidlari“ asariga ishora qilib, Yahshi bey masjidi qurilishi uchun katta mablagʻ va u bilan birga bir turba ehson qilgani haqida xabar beradi. Biroq bu Boyazid I ning onasimi yoki Gulchichek ismli boshqa ayolmi, aniq maʼlum emas. Katta ehtimol bilan, ikkinchisi toʻgʻri, chunki Kepedjioʻgʻli Gulchichekni bek Karasa Ajlanning xotini (taxminan 1325-yilda vafot etgan) va 1345-yilda Karasa Oʻrxon Gʻozi tomonidan qoʻlga olinganidan keyin Sultonning huzuriga olib ketilgan Yaxshi bekning onasi deb ataydi. Haram va Murod Iga uylangan. Murod I beva ayolga uylangan boʻlishi ehtimoldan yiroq. Nejdet Sakaoʻgʻlining fikricha, Gulchichek Bursada Murod I vafotidan keyin ham Qorasyoʻgʻullar sulolasi vakiliga uylanib, uning oʻgʻli Yaxshini tugʻishi mumkin edi.

Xayriya

Gulchichek oʻz mablagʻi bilan diniy xayriya jamgʻarmasi ochdi, Bursada masjid, soʻfiy monastiri, masjidga tegishli bir qancha uylar, salla qurdi. Barcha binolardan faqat 1399—1400-yillarda qurilgan turba Gulchichek nomi bilan atalgan. U tabiiy omillar taʼsirida bir necha marta vayron qilingan, keyin esa turli hunarmandlar tomonidan tiklangan. Toʻgʻri burchakli rejali, gumbaz bilan qoplangan maqbara ham Bursadagi Sulton oilasining eng qadimgi qabristonlaridan biridir.