Gʻarbiy Sahroi Kabir siyosati
Gʻarbiy Sahroi Kabir siyosati qisman tan olingan Sahroi Kabir Arab Demokratik Respublikasi (SKADR) va Marokash Qirolligi tomonidan daʼvo qilingan hududni oʻz ichiga oladi.
1884-yildan 1975-yilgacha Ispaniya tomonidan Ispaniya Sahroi sifatida ishgʻol qilingan hudud, 1960-yillardan beri Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) tomonidan toʻliq dekolonizatsiya holati sifatida roʻyxatga olingan va BMT maʼlumotlariga koʻra, uni mustamlaka boʻlib qolgan soʻnggi yirik hududga aylantirgan[1]. Mojaro, asosan, Marokash Qirolligi va 1976-yil fevral oyida Sahroi Kabir Arab Demokratik Respublikasini (SKADR) rasman eʼlon qilgan Frente POLISARIO deb nomlanuvchi milliy ozodlik harakati oʻrtasida boʻlib oʻtadi va hozirda asosan Tindufdagi (Jazoir) surgundagi hukumat tomonidan boshqariladi.
1975-yil noyabrdagi Madrid kelishuvlariga koʻra, hudud Marokash va Mavritaniya oʻrtasida boʻlingan, Marokash shimoliy hududlarning uchdan ikki qismini egallab olgan. Mavritaniya, Polisario partizanlarining bosimi ostida, 1979-yil avgust oyida oʻz ulushiga boʻlgan barcha daʼvolardan voz kechdi va Marokash koʻp oʻtmay bu sektorni qoʻshib olishga kirishdi va oʻsha paytdan beri hududning katta qismi ustidan maʼmuriy nazorat oʻrnatdi. Uning bir qismi SKADR nazorati ostida. Sahroi Arab Demokratik Respublikasi 1984-yilda Afrika Birligi Tashkilotining aʼzosi va Afrika Ittifoqining asoschisi boʻlgan. Partizan harakatlari MINURSO missiyasi orqali 1991-yil 6-sentyabrda BMT nazorati ostida oʻt ochishni toʻxtatishga erishilgunga qadar davom etdi. Missiya ikki hudud oʻrtasidagi ajratuvchi chiziqda patrullik qiladi[2].
2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining hududdagi vakili Jeyms Beyker Beyker II nomi bilan tanilgan Beyker rejasini taqdim etdi, bu reja Gʻarbiy Saharaga referendumga tayyorgarlik koʻrish uchun besh yillik oʻtish davrida zudlik bilan avtonomiya beradi va bu hudud aholisiga mustaqillik, Marokash Qirolligi tarkibidagi avtonomiya yoki Marokash bilan toʻliq integratsiya oʻrtasida tanlov qilishi mumkin. Polisario fronti rejani qabul qildi, ammo Marokash buni rad etdi. Avvalroq, 2001-yilda Beyker oʻzining „Beyker I“ deb nomlangan ramka rejasini taqdim etdi, unda nizo nihoyat Marokash suvereniteti doirasida avtonomiya orqali hal qilinadi, ammo Jazoir va Polisario fronti undan voz kechishdi. Jazoir hududni boʻlinishni taklif qildi[3].
Saylov huquqi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Marokash tomonidan bosib olingan hududlarda yashovchi aholining bir qismi Marokashdagi milliy va mintaqaviy saylovlarda ishtirok etadi. Mustaqillik yoki Marokash bilan integratsiya boʻyicha referendum 1991-yilda Marokash va Polisario fronti tomonidan kelishilgan, ammo hali boʻlib oʻtmagan. Sahroi Kabir Arab Demokratik Respublikasi nazorati ostidagi hududlarda yashovchi va Tindufdagi (Jazoir) Sahroi qochqinlar lagerlarida yashovchilar Sahroi Kabir Arab Demokratik Respublikasi saylovlarida qatnashdi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „UN map of Non-Self Governing Territories“. 2017-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
- ↑ (maps:,, „Архивированная копия“. 2008-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun. )
- ↑ „Ods Home Page“. 2012-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyun.
