Frantsisk Skarina haykali, Polotskda
Fransisk Skarina haykali (belaruscha: Помнік Францыску Скарыну) — Frantsisk Skarina uchun dunyodagi birinchi yodgorlik, 1974-yilda Belarusiyaning Vitebsk viloyati Polotsk shahrining F. Skaryna maydonida. Yodgorlikni yaratuvchilar A. Zaspitskiy A. Glebov, I. Glebov. Polotskdagi Fransisk Skarina yodgorligi Belarus Respublikasining tarixiy va madaniy qadriyatlari davlat roʻyxatiga kiritilgan[1].
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Haykal eng yaqin binolar bilan uygʻun boʻlib, temir yoʻl vokzalidan tarixiy shahar markaziga silliq oʻtadigan Gogol koʻchasining oxiri hisoblanadi. Bronza figuraning balandligi 5,5 m, poydevorli haykal esa 12 m. Haykaltaroshlik kompozitsiyasi toʻliq oʻsishda kitob nashrlovchini tasvirlaydi. Bir qoʻli bilan Skorina oʻychan iyagini tikadi, ikkinchi qoʻli bilan kitobni ushlab turadi[2]. Granit poydevorida belarus tilida — „FRANTSISK SKARYNA“ yozuvi bor.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Polotsk — Fransisk Skarynaning tugʻilgan joyi. Maʼrifatparvarning nomi oʻz nashrlarining keyingi soʻzida „Polatskdan“, "Shon -sharafli Polotsk shahridan ", „Polotsk shahridan“, „Polotsk shahridan“[3] bilan birga keladi.
Polotskdagi Frantsisk Skarina haykali 1925-yilda BSSRda Belorusiya kitob bosilishining 400 yilligini nishonlash doirasida oʻrnatilishi rejalashtirilgan edi. Yodgorlik uchun joy Gʻarbiy Dvina qirgʻogʻidagi Zamkova tepaligida tanlangan. Yodgorlikni bronzadan yasash va 1926-yil bahorida ikkita granit toshga oʻrnatish rejalashtirilgan edi. Yodgorlikning badiiy tomonini rivojlantirish Vitebsk rassomlik kolleji ishchilariga topshirildi. Biroq, yodgorlikni tayyorlash boʻyicha ishlar kechiktirildi va oxir-oqibat u hech qachon oʻrnatilmadi[4].
1967-yilda belaruslik sovet haykaltaroshi Aleksey Glebov Polotsk uchun Skarina haykaliga maket yaratdi. U bronzadan haykal yasashga ulgurmadi, uning shogirdlari haykaltaroshlar Igor Glebov va Andrey Zaspitskiy ishni uning oʻrniga yasashdi.
1976-yilda Polotskdagi Fransisk Skarina haykali uchun A. Glebov vafotidan keyin BSSR Davlat mukofoti bilan taqdirlandi[5].
Belarus Respublikasi Vazirlar Kengashining 2007-yil 14-maydagi qarori bilan yodgorlik Belarus Respublikasining tarixiy va madaniy qadriyatlari davlat roʻyxatiga respublika ahamiyatiga ega boʻlgan tarixiy va madaniy boylik sifatida kiritilgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік]. ISBN 978-985-6828-35-8.
- ↑ „Памятник Франциску Скорине в Полоцке на сайте Про Беларусь“. 2019-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-may.
- ↑ Skarina F. Pradmovi і paslyaslooʻі. S. 34, 46, 48, 50, 57, 60, 88, 92, 100, 132, 138.
- ↑ „Францыск Скарына — пралетарскі першадрукар. Як у БССР святкавалі 400-годдзе беларускага друку“. 2019-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-may.
- ↑ K 105-letiyu narodnogo xudojnika Belarusi Alekseya Glebova Andoza:Wayback 2
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Polotskdagi Fransisk Skarina yodgorligi Holiday.by veb-saytida -da Andoza:Wayback 2
- Polotskdagi Fransisk Skarina haykali Pro Belarus veb-saytida Andoza:Wayback 2
- Polotskdagi Fransisk Skarina haykali Globus Belarus veb-saytida Andoza:Wayback 2
- Polotskdagi Fransisk Skarina haykali, Planeta Belarus veb-saytida (Wayback Machine saytida 2021-01-17 sanasida arxivlangan) Andoza:Wayback 2