Fluyer

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Hushtakli fluyerlar

Fluyer (rumincha: fluier[1][2][3][4], lotincha: flare — „puflash“) — Moldova va Ruminiya yarim koʻndalang nayi[5]. Bundan tashqari hushtak moslamali va juft fluyer[6] mavjud.

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fluyer barcha Bolqon mamlakatlarida uchraydi. Transilvaniyada u triska deb ataladi. Katta flüer flueroi, kichiki esa flueraş deb ataladi. Fluyerashi Moldova va Bukovinada eng keng tarqalgan. Dobrujada moldavnikiga oʻxshash, qamishdan yasalgan flor dobrogen mavjud. Unda 7-oʻyinning bosh barmogʻli teshigi mavjud.

Uzunligi 250-350 mm. 6-7 oʻyin teshigi bor. Ovozi kuchli va yorqin. Shkalasi ikki oktavada diatonik[7]. U oqsoqol, olxa, chinor, tut, shox yoki toldan tayyorlanadi. Asosiy tugmalar C, D, Es, F, G, A, B[8].

Bu qadimgi choʻponning asbobidir. Choʻponlar undan sigir va qoʻylarni podada yigʻish uchun foydalanadilar. Fluyer koʻpincha Moldaviya ertaklarida, sheʼrlarida, qoʻshiqlarida mavjud.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Juft fluyer (fluer zhemenat) — hushtak moslamasi boʻlgan ikkita yogʻochdan iborat. Bir fluyerda 6 ta oʻyin teshigi bor, ikkinchisida 4 ta[8] yoki teshiksiz (burdon)[6].

Hushtak chalish moslamasi bilan chayqalishda (rumincha: fluier cu dop — qoʻziqorinli fluyer) — tovush odatdagidan ancha zaif va yumshoqroq boʻladi. Uzunligi 30-50 sm. Asosan bolalar asbobi[6].

Xromatik fluyer — 5-10 teshikli[8] boʻladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Хынку А. С. Проблемы генезиса молдавского народного поэтического творчества / А. Хынку; Под ред. Г. Ботезату; АН Респ. Молдова, Ин-т этнографии и фольклора. — Кишинев : Штиинца, 1991. — 264 с. — С. 99
  2. Лимба ши литература молдовеняскэ, № 29, 1986 — С. 44, 45
  3. Жунгиету. Е. В. Деслуширь: артиколе деспре фолклор — Кишинэу: Штиинца, 1989. — С. 278. — 301 с.
  4. Корлэтяну Н. Г. Исследование лексической системы молдавского языка 1870—1890 гг. : Автореферат дис. на соискание ученой степени доктора филологических наук / АН СССР. Ин-т языкознания. АН МССР. Ин-т языка и литературы. — Кишинев, 1964.
  5. Музыкальные инструменты. Энциклопедия 2008.
  6. 6,0 6,1 6,2 Атлас 1963.
  7. БРЭ 2017.
  8. 8,0 8,1 8,2 Визитиу, Котляров 1981.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • „Флуер“,Большая российская энциклопедия. Том 33, М., 2017 — 442—443 bet. 
  • Визитиу И., Котляров Б. Я. „Флуер“,. Музыкальная энциклопедия. Том 5. М.: Советская энциклопедия, 1981. 
  • „Флуер“,Атлас музыкальных инструментов народов СССР. М.: МузГИз, 1963 — 45 bet. 
  • „Флуер“,Музыкальные инструменты. Энциклопедия. М.: Дека-ВС, 2008 — 632—633 bet.