Filibuster urushi

Filibuster urushi yoki Walker ishi Nikaraguada joylashgan koʻp millatli qoʻshinlar va Markaziy Amerika qoʻshinlari koalitsiyasi oʻrtasidagi harbiy mojaro edi. Amerikalik yollanma askar William Walker 1855-yilda kichik xususiy armiya bilan Nikaraguaga bostirib kirdi. U 1856-yilga kelib mamlakat nazoratini qoʻlga oldi, ammo keyingi yili hokimiyatdan chetlatiladi.

Fon

Nikaraguaning 1838-yilda Ispaniya, Meksika, keyin esa Markaziy Amerika Birlashgan provinsiyalaridan mustaqil boʻlishi uni chet el aralashuvidan xalos eta olmaydi.

1850-yillarda Kaliforniyadagi Oltin Rush Amerikaning sharqiy va gʻarbiy qirgʻoqlari oʻrtasida tezroq yoʻl topishga AQShda qiziqish uygʻotdi. Biroq, Buyuk Britaniya uzoq vaqtdan beri Nikaragua qirgʻogʻida joylashgan edi, bu ikki davlat oʻrtasida keskinlikni keltirib chiqardi. Kleyton-Bulver shartnomasi 1850-yilda imzolangan boʻlib, unda ikkala tomon ham „Markaziy Amerikada boʻlajak kanal ustidan eksklyuziv hokimiyatga daʼvo qilmaslikka va mintaqaning biron bir qismi ustidan eksklyuziv nazoratni qoʻlga kiritishga“ kelishib oldilar. Koʻpgina nikaragualar kanal olib kelishi mumkin boʻlgan potentsial moliyaviy foyda tufayli ushbu shartnomani dastlab olqishladilar.

Walkerning tashkil etilishi

Prezident Walkerning Granadadagi uyi, Nikaragua. 1856-yil 12-oktyabrda Granadani qamal qilish paytida gvatemalalik ofitser Jose Viktor Zavala Walker bayrogʻini qoʻlga olish va uni Markaziy Amerika koalitsiya armiyasi xandaqlariga qaytarish uchun kuchli otishma ostida yugurib, Filibuster oʻqlari oʻldirmaydi, deb hayqirdi. Zavala bu sarguzashtdan zararsiz omon qoldi.

La Pedrada vakili, Nikaragua 1856-urushi paytida San-Jacinto jangida amerikalik filibuster bosqinchilarni agʻdargan Andres Kastro sahnasi. Chililik rassom Luis Vergara Axumadaning tuval ustiga yogʻli rasmi.

XIX asrda Amerika tomonidan bosib olingan Nikaraguaning Walker bayrogʻi

Kastellonning roziligi bilan Walker trans-istmiyalik marshrut yaqinidagi Rivas shahridagi legitimistlarga hujum qildi. Uni haydab chiqarishdi, lekin katta talofatlar bermasdan. 4-sentyabr kuni La Virgen jangi paytida Walker legitimistlar armiyasini magʻlub etdi. 13-oktabrda u legitimistlar poytaxti Granadani zabt etdi va mamlakatni samarali nazoratga oldi. Dastlab, armiya qoʻmondoni sifatida Walker Nikaraguani qoʻgʻirchoq prezident Patrisio Rivas orqali boshqargan. AQSH prezidenti Franklin Pirs 1856-yil 20-mayda Walker rejimini Nikaraguaning qonuniy hukumati sifatida tan oldi.

Shu bilan birga, Gonduras, Salvador va Gvatemala hukumati vakillari 1856-yil 18-iyulda Gvatemala shahrida „uning suvereniteti va mustaqilligini himoya qilish“ uchun Ittifoq shartnomasini imzoladilar, shuningdek, Patrisiu Rivasni Nikaragua prezidenti sifatida tan oldilar. Oʻsha paytda Kosta-Rika oʻz qoʻshinlarida vabo kasalligi keltirib chiqargan vayronagarchilik tufayli alyansda qatnasha olmadi, ammo keyinroq harakatlarini davom ettiradi. Shuningdek, 12-sentabrda imzolangan Patrisio Rivasga ittifoqchi demokratik va sodiq fraksiyalar William Walkerga qarshi urush eʼlon qilgan „Providensial pakt“ da keltirilgan. 14-sentyabr kuni Septentrion armiyasi (ittifoqchi armiya shunday nomlangan) kuchlari San-Jacinto jangida Nikaragua vatanparvarlarining birinchi gʻalabasini qoʻlga kiritdi.

William Waker 1855—1857-yillarda nikaragualiklarni zabt etgan va ularning mamlakatini bosib olgan oʻzini Nikaraguaning Amerika prezidenti deb eʼlon qilgan.