Esterwegen konslageri
Esterwegen (nemischa: Esterwegen) — natsistlarning konslageri. 1933-yilda Oldenburgdan 45 kilometr janubi-gʻarbda joylashgan Esterwegen shahrining chekkasida yaratilgan. Konslager 1945-yil aprel oyida ingliz qoʻshinlari tomonidan ozod qilingan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Estervegen lageri 1933-yilning yozida qurilgan va 2000 mahbusga moʻljallangan edi. Oʻshanda ham soqchilarning shafqatsizligi va qatl etganligi haqida mish-mishlar tarqalgan. Estervegen asosan siyosiy mahbuslarni ushlab turgan[1] . 1933-yil 12-oktyabrda SPD aʼzosi va 1922-yildan 1933-yilgacha Reyxstag aʼzosi boʻlgan Otto Ergersted SS askarlari tomonidan otib oʻldirilgan.
1936-yilda konslagerni tarqatib yuborish va mahbuslarni Oranienburg yaqinidagi yangi Zaksenxauzen lageri qurilishiga oʻtkazish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. 1937-yil yanvar oyidan boshlab Estervegen SA boshchiligida keldi va Strafgefangenenlager VII nomini oldi.
1943-yil may oyidan 1944-yil apreligacha Estervegenda 1800 dan 2700 gacha siyosiy mahbuslar saqlangan.
Estervegen konslageri mahbuslari orasida yozuvchi va jurnalist, 1935 yilda tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori Karl fon Ossetskiy, shuningdek, taniqli nemis aktyori Verner Fink (Verner Fink) bor edi.
Urushdan keyingi yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1945-yildan 1947-yilgacha Britaniya harbiy rahbariyatining buyrugʻi bilan natsistlar lagerda sudni kutib turdilar. 1947-yildan 1951-yilgacha Estervegen oddiy qamoqxona sifatida xizmat qilgan. Keyin sobiq lager hududi turli maqsadlarda, shu jumladan yotoqxona sifatida ishlatilgan. Bu vaqt ichida kazarmalarning aksariyati demontaj qilingan.
Faqat 2006-yilda Emsland okrugi munitsipal hukumati Estervegen hududida muzey yaratishga buyruq berdi.
Harbiy jinoiy sudlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1959-yilda Bonnda sobiq lager qoʻriqchisi Gustav Sorge ustidan sud boʻlib oʻtdi. U ikkita lagerda — Zaksenxauzen va Estervegenda sodir etgan jinoyatlari uchun sudlangan. Natijada unga umrbod qamoq jazosi tayinlandi[2]. 1978-yilda qamoqxonada vafot etgan.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Esterwegen konslageri
-
Old darvoza va lager yo'li o'rtasidagi bo'shliq -
Asosiy darvozadan dala yo'lining ko'rinishi. -
Yodgorlik orqali daladan botqoqqa chiqish yo'li.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Ustav lagerya Estervegen sm.: RGVA. F. 501k, Op. 1, D. 40.
- ↑ Nazi Crimes on Trial case № 473
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kurt Buck „Esterwegen – Das Lager (1933 – 1959)“,. Esterwegen 1223 bis 1999 „Moor und Heide nur ringsum ...?“. Esterwegen: Bettina Schmidt Czaia, 1999 — 205-253 bet.
- Bernd Faulenbach, Andrea Kaltofen (Hrsg.): "Hölle im Moor". Die Emslandlager 1933-1945. Wallstein, Göttingen 2017, ISBN 978-3-8353-3137-2.
- Shmuel Burmil, Norbert Schittek, Joachim Wolschke-Bulmahn. International Design Workshop Site of the Former Concentration Camp Esterwegen. Universität Hannover, 2005.
- Erich Kosthorst, Bernd Walter. Konzentrations- und Strafgefangenenlager im Dritten Reich Beispiel Emsland. Dokumentation und Analyse zum Verhältnis von NS-Regime und Justiz, Düsseldorf, 1983.