Ekstraksiyalash

Ekstraksiyalash (lotincha: ajratayapman) — suyuq yoki qattiq moddalar aralashmasini maxsus (selektiv) erituvchi (ekstragent)lar yordamida toʻla yoki qisman ajratish. Eksraksiyalashning fizik mohiyati ajratib olinayotgan (ekstraksiyalanayotgan) moddaning toʻqnashuv paytida bir faza (suyuq yoki qattiq faza)dan ikkinchi faza — suyuq ekstragent fazaga oʻtishidan iborat.

Ekstraksiyalash quyidagi jarayonlarni: dastlabki modda aralashmasi bilan ekstragentni toʻqnashtirish (aralashtirish); hosil boʻlgan ikki fazani mexanik ajratish; ekstragentni har bir fazadan ajratib olish va regeneratsiyalashni oʻz ichiga oladi.

Ekstraksiyalash jarayonidan sof farmatsevtik preparatlar olishda, shakar, yogʻlar ishlab chiqarishda, aromatik uglevodorodlar, sulfidli neftlarning moyli fraksiyasi, kaprolaktam, texnik krezollardan m va p krezollarni, divinil rektifikatsiyasi qoldiqlaridan dietil efirni, suyultirilgan eritmalardagi sirka kislotani, oqova suvda qolgan fenol va h.k.ni ajratib olishda foydalaniladi. Nikel bilan kobalt, nikel bilan mis, siyraker elementlari, platinoidlar, sirkoniy bilan gafniy, niobiy bilan tantal va boshqalarni ajratib olishda Ekstraksiyalash usuli keng qoʻllanadi.

Ekstraksiya, ekstrakt - Bu terminlar lotincha extraho - «chiqarib olaman», “sugʻurib olaman” ma’nolaridagi soʻzdan yasalgan. Bu soʻzning oʻzagi lotin tilida extractum – “maydalangan”, “tuyilgan” degan ma’nolarni beradi. Bu terminlar nafaqat kimyoda, balki, tibbiyotda ham keng qoʻllaniladi. Shuningdek, ish yuritishda ham, katta hajmdagi matndan iborat hujjatda koʻzda tutilgan eng asosiy muddaoni qisqa va loʻnda qilib, alohida yozib qoʻyilgan qismini ekstraksiya deyish mumkin.

Ekstraksiyalash bo'yicha labaratoriya:

Chigit mag’zidan moyni ekstraksiya qilish

Reaktiv va materiallar: 15-20 dona chigit mag’zi, benzin, filtr qog’oz, ajratgich voronka, chinni kosacha.

Qisman erituvchi va qaynatgich (kipyatilnik) solingan kolbaga qaytar sovitgichli maxsus nasadka ulanadi. Chinni kosachaga 15-20 ta chigit mag’zidan solib to’la maydalanadi. Kattaroq filtr qog’ozga maydalangan chigit mag’zi solinib, yo’g’onligi 1 sm cha qilib yaxshilab o’raladi va ip bilan 4 tomondan bog’lanadi. Тayyorlangan o’rani (gilza)ni nasadkaning ichiga qo’ying. Kolbadagi erituvchini qaynaguncha qizdiriladi, erituvchi avval bug’lanib, so’ng asta sekin nasadkada yig’iladi, uning yonidagi naychalarga xam erituvchi to’planib qoladi. Suyuqliklar yuzasi me’yordan oshgach, yig’ilgan suyuqlik kolbaga tushadi. Shunday qilib, modda uzluksiz ekstraksiyalana boradi (1,5-2soat).Ekstraksiyalangan suyuqlikning erituvchisi oddiy atmosfera bosimida haydaladi, unda kolba tubida moy qoladi. Qoldiq moy miqdori o’lchanadi.

Abdulhay.uz.wwwcom