Dushara
Dushara yoki Zu-Shara (Arab. ذو شرى, grech. Δουσάρης, Dousárēs) — qadimgi arab panteonining xudosi. U Shimoliy va Markaziy Arabistonning ayrim qabilalari tomonidan hurmatga sazovor boʻlgan Nabatea davlatining panteonidagi oliy Xudo edi.
Koʻrinishidan, Xudoning ismi Arabcha „Zu-Shara“ („toʻp egasi“) ning arameizatsiyasi. Shara, ehtimol Petra nomi va, ehtimol, Aarra xudosining taqiqlangan ismini almashtirishdir. Shuningdek, Gerodot tomonidan arablar tomonidan hurmatga sazovor boʻlgan xudolar orasida tilga olingan Orotalt bilan ham tanilgan[1].
Dushara Nabateya poytaxti Petra va Madain Solihning homiysi va momaqaldiroq xudosi boʻlgan va qadimgi yunon panteonidan Zevs bilan aniqlangan. Shu bilan birga, u dehqonchilik va oʻsimlik, uzumchilik va vinochilik xudosi boʻlib, Dionisga mos edi. Qadimgi arab afsonasiga koʻra, Dushara tosh qiz boʻlib tugʻilgan. Dionis bilan oʻxshatish va bokira qizning tugʻilishi, u oʻlgan va tiriltirilgan Xudo ekanligidan dalolat beradi. Ehtimol, Nabatedagi islom davrida Dushara Alloh oʻshatilgan boʻlishi mumkin, ammo Dushara bilan birga Nabateda Alloh hurmatga sazovor boʻlishi mumkin.
Petradagi Dushara ziyoratgohi katta maʼbadni oʻz ichiga oladi, uning markazida katta qora kubik tosh boʻlib, unga qurbonliklar keltiriladi. Bundan tashqari, miloddan avvalgi I asrning oʻrtalariga kelib, Dushara ziyoratgohi Italiyaning gʻarbiy sohilidagi Pozzuoli portida topilgan[2].
Dusharaning hurmati Arab qabilalari orasida va Nabatean davlati qulaganidan keyin-Rim davrida va ehtimol Islom davrida keng tarqalgan edi[3]. Dushara nomi IX asr Islom tarixchisi Hisham ibn Muhammad Al-kalbi tomonidan „butlar kitobi“da tilga olingan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Bernabé A., de Jáuregui M. H., San Cristóbal A. I. J., Hernández R. M.. Redefining Dionysos. Walter de Gruyter, 2013 — 262 bet. ISBN 9783110301328.
- ↑ AA.VV. Museo archeologico dei Campi Flegrei — Catalogo generale (vol. 2) — Pozzuoli, Electa Napoli 2008, pag. 60-63
- ↑ Peterson, Stephanie Bowers, „The Cult of Dushara and the Roman Annexation of Nabataea“ (2006). Open Access Dissertations and Theses. Paper 5352.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Мифы народов мира. Энциклопедия в 2-х томах. М.: Советская энциклопедия, 1987—1988.
- Ryckmans, G. D̲h̲u ’l-S̲h̲arā // Encyclopaedia of Islam. 2 ed : [angl.] : in 12 vol. / ed. by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, B. Lewis, W. P. Heinrichs et al. — Leiden : E.J. Brill, 1960—2005. (platn.)