Da Afgʻoniston banki

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Da Afghanistan Bank
Turi davlat markaziy banki
Status Bank
Qachon asos solingan 1939
Hududiy xizmati Afgʻoniston bayrogʻi Afgʻoniston
Raisi Shokir Jaloliy
Vebsayti dab.gov.af
Til(lar)i fors


Da Afgʻoniston banki ( DAB, pushtucha: د افغانستان بانک  ; dariycha: بانک مرکزی افغانستان ) Afgʻonistonda markaziy bank vazifasini bajaradi. U mamlakatdagi barcha bank va pul muomalalarini tartibga soladi. Hozirda bankning butun mamlakat boʻylab 46 ta boshqarmasi mavjud boʻlib, ulardan beshtasi Kobulda joylashgan. Bosh qarorgohi Kobulda. [1]

Da Afgʻoniston banki 1939-yilda tashkil etilgan toʻliq davlat banki hisoblanadi. DAB moliyaviy inklyuzivlikni ragʻbatlantirish siyosatini ishlab chiqishda faol ishtirok etadi va Moliyaviy inklyuzivlik ittifoqi aʼzosi. [2]

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1918-1936 yillarda Afgʻoniston Gʻaznachiligi pul birligini dastlab - rupiyada, 1926-yil boshlab afgʻonida emissiya qila boshladi. 1933-yilda mamlakatda birinchi bank Afgʻoniston Milliy banki tashkil etilib, 1935-yildan banknotlarni muomalaga chiqara boshladi. 1939-yilda DA Afgʻoniston banki tashkil etildi. Ayni yildan bank banknotlarni emissiya qilishni boshladi [3].

Bank muhri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Da Afgʻoniston bankining muhri tepasida pushtu tilida bank nomi, pastida esa lotin yozuvida, bank tashkil etilgan 1939-yil hamda Evkratid I davriga oid tanga "Buyuk qirol Evkratidga tegishli" deb tarjima qilinuvchi "ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΥΚΡΑΤΙΔΟΥ" yunoncha matn tasvirlangan.

Vazifasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

DABning asosiy vazifalari:

  • Afgʻonistonning pul-kredit siyosatini shakllantirish, qabul qilish va amalga oshirish.
  • Afgʻonistonning rasmiy valyuta zaxiralarini saqlash va boshqarish.
  • Afgʻoni banknotlari va tangalarini chop etish va emissiya qilish.
  • Davlatning bankiri, maslahatchi va fiskal agenti sifatida harakat qilish.
  • Banklarni, valyuta dilerlarini, pul xizmatlarini koʻrsatuvchi provayderlarni, toʻlov tizimlari operatorlarini, qimmatli qogʻozlar xizmatlarini yetkazib beruvchilarni, qimmatli qogʻozlarni oʻtkazish tizimi operatorlarini litsenziyalash, tartibga solish va nazorat qilish.
  • To‘lovlar, davlat yoki DAB tomonidan chiqarilgan qimmatli qog‘ozlarni o‘tkazish, to‘lov operatsiyalari va bunday qimmatli qog‘ozlar operatsiyalari bo‘yicha kliring va hisob-kitoblarni amalga oshirishning ishonchli va samarali tizimlarini yaratish, qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish.
  • Afgʻonistonda ishlashni istovchi xorijiy banklarning arizalarini qabul qilish. [4]

Oliy Kengashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil iyul holatiga koʻra DAB Oliy Kengashi quyidagi aʼzolardan iborat edi: [5][6]

  • Ajmal Ahmadiy, Bank raisi va Oliy Kengash raisi vazifasini bajaruvchi
  • Doktor Shoh Muhammad Mehrobiy – aʼzo
  • Katrin Faqiriy - aʼzo
  • Abdulvakil Muntazir – aʼzo
  • Muhammad Naim Azimiy – aʼzo

2021-yil avgustida Afgʻoniston Islom Respublikasi parchalangani sababli Oliy Kengashning hozircgi holati nomaʼlum.

Raislari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Habibulla Mali Achikzay, 1954–1960 [7]
  • Abdulhay Aziziy, 1960–1975 [7]
  • Muhammad Hakimxon, 1975–1980 [7]
  • Gʻulom Husayn Jujeniy, 1980–1982 [7]
  • Mehrobiddin Paktiaval, 1982–1985 [8] [7]
  • Abdulbasir Ranjbar, 1985–1988 [7]
  • Muhammad Kabir, 1988–1990 [8] [7] [9]
  • Xalil Sodiq, 1990–1991 [10][7] [11]
  • Abdulvahob Asefiy, ?–1991–? [8]
  • Najibulloh Sahu, ?–1992–? [12]
  • Zabihulloh Eltezam, ?–1993 [13]
  • Gʻulom Muhammad Yaylaqiy, 1993 [14]
  • Muhammad Hakimxon, 1993–1995 [15][14]
  • Ehsonulloh Ehson, Tolibon davrida, 1996–1997 [16]
  • Abdulsamad Soniy, Tolibon davrida, 1997-? [17]
  • Muhammad Ahmadiy, Tolibon davrida, ?–2001 [18]
  • Anvar ul-Haq Ahadiy, 2002–2004 [19][7]
  • Nurulloh Delvariy, 2004–2007 [19] [7]
  • Abdulqodir Fitrat, 2007–2011 [19]
  • Nurulloh Delvariy, 2011–2014 [19]
  • Xon Afzal Hadaval, vazifasini bajarauvchi, 2014–2015 [19]
  • Xalil Sodiq, 2015–2019 [19]
  • Vohidulloh Noshir, vazifasini bajaruvchi, 2019–2019 [19]
  • Ajmal Ahmadiy, vazifasini bajaruvchi, 2019–2021 [20]
  • Hoji Muhammad Idris, Tolibon davrida, 2021-yil avgust - 2021-yil oktabr
  • Shokir Jaloliy, Tolibon davrida, 2021-yil oktabr – hozirgi kungacha

AQShdagi aktivlarni musodara qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

DAB Nyu-York Federal zaxira bankida saqlanadigan 7 milliard dollarga yaqin aktivlarga egalik qilardi. 2021-yilda Tolibon hokimiyatni egallab olganidan so‘ng, 11-sentabr hujumlari qurbonlarining 150 ga yaqin qarindoshlaridan iborat guruh Nyu-York janubiy okrugi uchun Amerika Qo‘shma Shtatlari okrug sudidan "Havlish Bin Ladenga qarshi" ishi bo‘yicha ushbu aktivlar hozirda qonuniy ravishda Tolibonga tegishli ekanligi va shu sababli 11 sentabr qurbonlari oilalariga zararni to‘lash uchun ishlatishni talab qildilar. [21] Muhokamalardan so‘ng, Bayden maʼmuriyati ushbu talabni bajarib, aktivlarni ikkiga bo‘ldi, ulardan biri daʼvogarlarga potentsial zarar sifatida ajratiladi, ikkinchisi esa "afg‘on xalqining ehtiyojlarini qo‘llab-quvvatlash" deb nomlangan, Tolibon hukumatining ularga kirishi taqiqlangan maqsadli jamg‘armani tashkil etish uchun ishlatiladi. [22][23] 2022-yil 26-avgustda sudya zararni to‘lamaslikni tavsiya qildi, chunki bank “yurisdiksiyadan immunitetga ega” va bu harakat Tolibonni Afg‘onistonning qonuniy hukumati sifatida “tan olish sanaladi”. [23]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Afg‘oni
  • Afg‘onistonning muzlatilgan aktivlari
  • Afg‘oniston moliya vazirligi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Da Afghanistan Bank. „The Afghanistan Bank“. Da Afghanistan Bank. 2019-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 14-mart.
  2. ↑ „AFI members“. AFI Global (2011-yil 10-oktyabr). 2012-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 23-fevral.
  3. ↑ Бутаков Д.Д., Золотаренко Е.Д., Рыбалко Г.П.. Валюты стран мира: Справочник, 5-nashr, Москва: Финансы и статистика, 1987 — 383 bet. 
  4. ↑ „Licensing Procedure“. aisa.org.af. 2013-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  5. ↑ „Supreme Council | Da Afghanistan Bank“ (en). www.dab.gov.af. 2019-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-sentyabr.
  6. ↑ „DAB Supreme Council Holds Second meeting during the fiscal year 2021 | Da Afghanistan Bank“ (en). www.dab.gov.af (2021-yil 4-iyul). 2021-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-sentyabr.
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 „DAB History“. Da Afghanistan Bank.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Central Banking Directory. Central Banking Publications, 18 April 1993. ISBN 978-0-9517903-1-1. 
  9. ↑ Directorate of Intelligence (1989). Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Central Intelligence Agency. p. 1. https://hdl.handle.net/2027/uc1.c049297898. 
  10. ↑ Directorate of Intelligence (2003). Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Central Intelligence Agency. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c110545539. 
  11. ↑ Directorate of Intelligence (1991). Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Central Intelligence Agency. https://hdl.handle.net/2027/osu.32435083449116. 
  12. ↑ Directorate of Intelligence (1992). Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Central Intelligence Agency. https://hdl.handle.net/2027/osu.32435083449264. 
  13. ↑ Directorate of Intelligence (1994). Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments. Central Intelligence Agency. https://hdl.handle.net/2027/osu.32435083447946. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Fitrat, Abdul Qadeer. The Tragedy of Kabul Bank. Page Publishing Inc, 7 March 2018. ISBN 978-1-64027-368-9. 
  15. ↑ Chiefs of State and Cabinet members of foreign governments / National Foreign Assessment Center. 1995 no.1-4.. 1995. https://hdl.handle.net/2027/msu.31293012852699. 
  16. ↑ Linschoten, Alex Strick van. An Enemy We Created: The Myth of the Taliban-Al Qaeda Merger in Afghanistan (en). Oxford University Press, 23 August 2012. ISBN 978-0-19-997723-9. 
  17. ↑ Gannon. „Pakistan frees 2 Taliban members as US envoy visits region“ (en). Associated Press (2018-yil 12-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 15-iyul.
  18. ↑ „Consolidated TEXT: 32011R0753 — EN — 10.03.2017“. eur-lex.europa.eu.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 „Nosher, Wahidullah“. Who is who in Afghanistan?.
  20. ↑ „Finland Ministry of Foreign Affairs“. 2018 Geneva Conference Side Event: Economic priorities and aid effectiveness (2018-yil 28-noyabr).
  21. ↑ Savage, Charlie. „More Sept. 11 Victims Who Sued the Taliban Want Frozen Afghan Funds“. The New York Times (2021-yil 2-dekabr).
  22. ↑ Savage, Charlie. „Spurning Demand by the Taliban, Biden Moves to Split $7 Billion in Frozen Afghan Funds“. The New York Times (2022-yil 11-fevral).
  23. ↑ 23,0 23,1 Stempel, Jonathan. „Sept. 11 victims not entitled to seize Afghan central bank assets -U.S. judge“. Reuters (2022-yil 26-avgust). Qaraldi: 2023-yil 26-aprel.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Da_Afgʻoniston_banki&oldid=3772788" dan olindi