Kontent qismiga oʻtish

Chinthe

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ushbu maqola Birma madaniyatidagi sherlar Manusiha haqida

Arslon haykallari Yangonshahar hokimiyati ro‘parasidagi Maha Bandula bog‘idagi Mustaqillik monumentini o‘rab olgan.
Kirish joyini qoʻriqlayotgan ikki sher, Shwedagon Pagoda[1]

Chinthe (birma tilida: ခြင်္သေ့ (IPA: [tɕʰɪ̀ɰ̃ðḛ]); Mon: ဇာဒိသိုၚ် ([cɛ̀atìʔsaŋ]); Shan: သၢင်ႇသီႈ ([sàːŋ si])) birmacha so‘z bo‘lib, “sher” ma’nosini bildiradi[2][3]. Chinthe leografi birma ikonografiyasi va arxitekturasida, ayniqsa, buddist pagodalari va kyaung (yoki buddist monastirlari) kiraverishlarida yonma-yon joylashgan qoʻriqchilar juftligi sifatida tasvirlangan[4][5][6].

Mahalliy sher

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Arslon birma tilida „Chinthe“ nomi bilan mashhur

Ommabop xorijiy eʼtiqodlardan farqli oʻlaroq, Chinthe afsonaviy mavjudot[7] emas, balki oddiy sher. Uning afsonaviy mavjudot ekanligi haqida voqealar Budda-Birma miflari bilan bogʻliq[8].

Birma leografi Osiyo mintaqasidagi boshqa stilize qilingan sherlar bilan bogʻliq boʻlib, jumladan, Tailand, Kambodja, Laos va Shri - Lankaning simhasi (kēngīīn) bilan bogʻliq. Shuningdek, Xitoyning qoʻriqchi sherlari, Yaponiyaning komainu, Okinava shisa va Tibetning qor sherlari kabi Sharqiy Osiyo leograflari bilan bogʻliq.

Kelib chiqishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nega sherlar pagodalar va ibodatxonalarning kirishlarini qoʻriqlashi haqidagi hikoya Mahavamsada keltirilgan.

Vanga qirolligidagi malika Suppadevi (hozirgi Bengaliya) sherga uylanganidan keyin Sinxabaxu ismli oʻgʻil koʻrdi, lekin keyinchalik sherni tashlab ketdi, sher gʻazablanib, butun mamlakat boʻylab Suppadevini izlab yoʻlga chiqdi. Keyin Suppadevining oʻgʻli bu sherdan onasini himoya qilishga harakat qiladi va uni oʻdiradi. Oʻgʻli sherni oʻldirganini aytib, onasining oldiga qaytib keldi va keyin oʻz otasini oʻldirganini bildi. Keyinchalik oʻgʻli gunohini yuvish uchun maʼbadning qoʻriqchisi sifatida sherning haykalini quradi[9].

Davlat muhrlaridagi sher ramzi[10]
Fayl:610 US exchanged for Burmese Kyat (15167919250).jpg
1000 Kyat qog'oz pul

Birma madaniyatida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chinthe leografiyasi birma ikonografiyasining elementi sifatida koʻplab hurmatga sazovor narsalarda, jumladan palin (Birma qirollik taxti) va Birma qoʻngʻiroqlarida tasvirlangan.

Pul uchun tangalardan foydalanishdan oldin, shtapel buyumlarning standart miqdorini oʻlchash uchun, odatda, Chinthe kabi ramziy hayvonlar shaklidagi mis ogʻirliklar ishlatilgan.

Birma burjida sher belgisi[11] seshanba kuni tugʻilgan shaxslarning vakili hisoblanadi.

Leograf mustaqillikdan keyingi davlat muhrlarida (jumladan, Myanmaning hozirgi Davlat muhri) va Birma kyatining qogʻoz nominallarida koʻzga tashlanadi.

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ananda ibodatxonasi[12] Baganning Ananda ibodatxonasi tomida
    Ananda ibodatxonasi[12] Baganning Ananda ibodatxonasi tomida
  • Stilizatsiyalangan sher boshining yaqindan ko'rinishi,[13] Ananda ibodatxonasi
    Stilizatsiyalangan sher boshining yaqindan ko'rinishi,[13] Ananda ibodatxonasi
  • Myanmaning Bagan shahridagi ma'bad qo'ng'irog'i
    Myanmaning Bagan shahridagi ma'bad qo'ng'irog'i
  • Dhammayazika Pagodadagi sher haykali, Bagan, Myanma
    Dhammayazika Pagodadagi sher haykali, Bagan, Myanma
  • Bir juft oq sherlar[14] Mandalay tepaligiga kirishni qo'riqlash
    Bir juft oq sherlar[14] Mandalay tepaligiga kirishni qo'riqlash
  • Myanmaning Bagan shahridagi So Hla Vaingning Chinthe
    Myanmaning Bagan shahridagi So Hla Vaingning Chinthe
  • Chinthe Mingun Bell tepasida[14]
    Chinthe Mingun Bell tepasida[14]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manba

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Shwedagon, Symbol of Strength and Serenity. Yangon, Burma: Yangon City Development Committee, 1997 — 25-bet. 
  2. ↑ Myanmar-English Official Dictionary. Yangon, Burma: Department of the Myanmar Language Commission, 1993 — 79-bet. 
  3. ↑ United States, Congress. Hearings. Washington, USA: U.S Government Printing Office, 1945 — 3-bet. 
  4. ↑ Session, I.A.H Congress. Proceedings of the 4th Session of Indian Art History Congress. Virginia, USA: University of Virginia, 1996 — 100-bet. 
  5. ↑ Arts of Asia: Volume 35, Issues 1-2. Virginia, USA: AOA Publications, 2005 — 111-bet. 
  6. ↑ Ralph Isaacs, T.Tichard Blurton. Visions from the Golden Land: Burma and the Art of Lacquer. Landon, England: British Museum, 2000 — 169-bet. ISBN 9780714114736. 
  7. ↑ Sergei Sergeevich Ozhegov, Irene Moilanen. Mirrorred in Wood: Burmese Art and Architecture. White Lotus Press, 1999 — 67-bet. ISBN 9789747534009. 
  8. ↑ Bunyard, Britt A.. Walking to Singapore: A Year off the Beathen Path in Southeast Asia. U.S.A: Writers Club Press of iUniverse, 2000 — 401-bet. ISBN 9781469772981. 
  9. ↑ „Image 5 of 20“. myanmar-image.com. 2017-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 17-sentyabr.
  10. ↑ Burma, Information and Broadcasting Department. Burma's Fight for Freedom: Independence Commemoration. Yangon, Burma: Superintendent, Government Print. and Stationery, 1948 — 119-bet. 
  11. ↑ Shwechinthe Birmans[sayt ishlamaydi]
  12. ↑ The Atlas of Dream Places: A Grand Tour of the World's Best-loved Destinations. Konecky & Konecky, 2002 — 214-bet. ISBN 9781568523576. 
  13. ↑ Majumdar, Ramesh Chandra. Ancient India. Delhi, India: Motilal Banarsidass (MLBD), 1960 — 497-bet. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Dr., Tin Mg Oo. Aspects of Myanmar Culture. Yangon, Burma: Cho-Tay-Than Bookhouse, 2005 — 28-bet. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Chinthe&oldid=5303165" dan olindi