Kontent qismiga oʻtish

Chester W. Nimitz

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Chester William Nimitz (/ˈnɪmɪts/; 1885-yil 24-fevral; 1966-yil 20-fevral) Qoʻshma Shtatlar dengiz flotining flot admirali edi. U AQSh Tinch okeani floti bosh qoʻmondoni va Tinch okeani hududlari bosh qoʻmondoni sifatida Ikkinchi Jahon urushi dengiz tarixida muhim rol oʻynagan, Ikkinchi Jahon urushi paytida Ittifoqdoshlarning havo, quruqlik va dengiz kuchlariga qoʻmondonlik qilgan[1].

Nimitz AQSh dengiz flotining suv osti kemalari boʻyicha yetakchi rahbari edi. U hayotining dastlabki yillarida suv osti kemalarida malaka oshirgan, keyinchalik bu kemalarning harakatlanishini benzindan dizelga oʻzgartirilishini nazorat qiladi va keyinchalik dunyodagi birinchi yadroviy suv osti kemasi USS ni qurish uchun ruxsat olishda muhim rol oʻynaydi. Uning harakatlantiruvchi tizimi keyinchalik AQShda dizel bilan ishlaydigan suv osti kemalarining faoliyatini butunlay oʻzgartiradi. 1939-yilda dengiz flotining Navigatsiya byurosi boshligʻi Nimitz 1945-yildan 1947-yilgacha dengiz operatsiyalari boshligʻi boʻlib ishlagan. U flot admirali unvonida xizmat qilgan Qoʻshma Shtatlarning omon qolgan soʻnggi zobiti edi. USS sinfida yetakchi kema boʻlgan USS supertashuvchisi uning nomi bilan atalgan.

Hayoti va taʼlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asli kelib chiqishi nemis boʻlgan texaslik Nimitz 1885-yil 24-fevralda Texasning Frederiksburg shahrida[2] Anna Josephine (Henke) va Chester Chester Bernhard Nimitz oilasida tug‘ilgan. Nimitz tugʻilgan va yashagan bobosining mehmonxonasi hozirda Tinch okeani urushi milliy muzeyi sifatida faoliyat olib boradi. Uning otasi Nimitz tugʻilishidan olti oy oldin 1884-yil 14-avgustda vafot etgan. 1890-yilda Anna Chester B. Nimitzning ukasi William Nimitzga (1864-1943) turmushga chiqadi[3]. Unga tarbiyasida ota tomondan bobosi nemis Charles Henry Nimitz katta taʼsir koʻrsatgan va unga „dengiz — hayotning oʻzi kabi qatʼiy vazifani bajaruvchi“ deb oʻrgatgan[4]. Uning bobosi 1851-yilda Texasda maxsus jamoa qoʻriqchisi boʻlgan va keyin Fuqarolar urushi paytida Konfederatsiya shtatlari armiyasida Gillespie kompaniyasi kapitani boʻlib xizmat qilgan[5].

Dastlab, Nimitz armiya ofitseri boʻlish umidida West Pointga murojaat qilgan, ammo hech qanday natija boʻlmagan. Uning kongressmeni James L. Slayden unga Qoʻshma Shtatlar Harbiy-dengiz akademiyasida bitta ofitser oʻni borligini va uni eng yaxshi malakali nomzod sifatida koʻrsatishini aytgan. Nimitz bu uning qoʻshimcha taʼlim olishi uchun yagona imkoniyati ekanligini his qilgan. U 1901-yilda Texasning 12-kongress okrugidan Harbiy-dengiz akademiyasiga tayinlangan va 1905-yil 30-yanvarda 11-sinfni tamomlagan[6].

Vafoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oltin darvoza milliy qabristonidagi Nimitzning qabri

1965-yil oxirida Nimitz pnevmoniya bilan asoratlangan insultni boshdan kechiradi. 1966-yil yanvar oyida u Oklenddagi AQSh harbiy-dengiz kasalxonasini (Oak Knoll) tark etib, uyiga qaytadi. U 20-fevral kuni kechqurun San-Fransisko koʻrfazidagi Yerba Buena orolidagi uyida, 81 yoshga toʻlishidan toʻrt kun oldin vafot etadi[7]. Uning dafn marosimi 24-fevral kuni — 81 yoshga toʻlgan kuni — qoʻshni dengiz stansiyasi Treasure orolining ibodatxonasida boʻlib oʻtadi va Nimitz San-Brunodagi Oltin darvoza milliy qabristoniga toʻliq harbiy sharaf bilan dafn qilinadi[8][9][10][11][12].

Harbiy darajalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amerika Qoʻshma Shtatlari dengiz akademiyasi harbiy kemachisi - 1905-yil yanvar
Ensin Kichik leytenant Leytenant Komandir leytenanti Komandir Kapitan
O-1 O-2 O-3 O-4 O-5 O-6
1907-yil 7-yanvar Bu darajani olmagan 1910-yil 31-yanvar 1916-yil 29-avgust 1918-yil 1-fevral 1927-yil 2-iyun
Komodor Kontradmiral Vitse-admiral Admiral Flot admirali
O-7 O-8 O-9 O-10 Maxsus daraja
Bu darajani olmagan 1938-yil 23-iyun Bu darajani olmagan 1941-yil 31-dekabr 1944-yil 19-dekabr
  • Nimitz hech qachon kichik leytenant unvoniga ega boʻlmagan, chunki u ensin sifatida uch yillik xizmat qilganidan soʻng toʻliq leytenant etib tayinlangan. Maʻmuriy sabablarga koʻra, Nimitzning dengiz flotida u xuddi shu kuni kichik leytenant va leytenant unvoniga koʻtarilgan.
  • Nimitz toʻgʻridan-toʻgʻri kapitanlikdan kontradmiral darajasiga koʻtarilgan. Nimitz xizmati davomida faqat kontradmiral unvoni mavjud boʻlgan, keyinchalik komodor unvoni qoʻshilgan.
  • Kongressning buyrugʻi bilan u vitse-admiral unvonini oʻtkazib yuboradi va 1941-yil dekabrda admiral boʻladi.
  • Nimitzning flot admirali unvoni 1946-yil 13-mayda Amerika Qoʻshma Shtatlari Harbiy-dengiz kuchlari tomonidan umrbodga berilgan[13].
Submarine Warfare belgisi
USA NRO Distinguished Service ribbon Harbiy dengiz flotining uchta oltin yulduzli xizmatlari uchun medali
Harbiy xizmat uchun medal
Hayotni qutqaruvchi kumush medali
USA NRO Distinguished Service ribbon Birinchi jahon urushidagi gʻalaba medali dengiz floti kotibi yulduzi bilan
Amerika mudofaa xizmati medali
Osiyo-Tinch okeani medali
Ikkinchi jahon urushi gʻalaba medali
USA NRO Distinguished Service ribbon Xizmat yulduzi bilan Milliy Mudofaa xizmati medali

Xorijiy mukofotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orderlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birlashgan Qirollik — Bath ordeni
Fransiya — Faxriy legion ordeni (fransuzcha: Grand-Officier de la Légion d’honneur)
Niderlandiya — Orange-Nassau ordeni (Gollandiya: Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje Nassau)
Gretsiya — George I ordeni
Xitoy — Pao Tingning Grand Kordoni (Tripod) maxsus klassi
Gvatemala — Birinchi darajali harbiy xizmatlari uchun (ispancha: La Cruz del Merito Militar de Primera Clase)
Kuba — Carlos Manuel de Sespedes ordeni
Argentina — ozod qiluvchi general San Martin ordeni (ispancha: Orden del Libertador San Martin)
Ekvador — Abdon Kalderon ordeni (1-darajali)
Belgiya — Toj ordeni (fransuzcha: Grand Croix de l’ordre de la Couronne avec palme)
Italiya — Italiya Harbiy ordeni (italyancha: Cavaliere di Gran Croce)
Braziliya — Dengiz xizmatlari uchun ordeni (portugalcha: Ordem do Mérito Naval)

Koʻkrak nishonlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Filippin — Filippin Jasorat medali
Belgiya — Croix de guerre (fransuzcha: Croix de Guerre Avec Palme)

Xizmat medallari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buyuk Britaniya — Tinch okeani yulduzi
USA NRO Distinguished Service ribbon Filippin — bitta bronza xizmat yulduzi bilan ozodlik medali

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Potter, E. B.. Nimitz. Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1976 — 58–61-bet. ISBN 0-87021-492-6. 
  2. ↑ Potter, p. 26.
  3. ↑ „Nimitz Family Photographs“. Pacific War Museum. 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
  4. ↑ John Woolley. „Gerald R. Ford: Remarks at the U.S.S. Nimitz Commissioning Ceremony in Norfolk, Virginia“. The American Presidency Project. Qaraldi: 2007-yil 10-may.
  5. ↑ National Park Service Civil War Soldiers and Sailors database.
  6. ↑ „Fleet Admiral Chester W. Nimitz Biographical Sketch“. The National Museum of the Pacific War. 2007-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 10-may.
  7. ↑ „Fleet Adm. Nimitz dies of stroke“. Spokesman-Review. Associated Press (1966-yil 21-fevral), s. 1.
  8. ↑ „Private funeral held for Nimitz“. Eugene Register-Guard. Associated Press (1966-yil 24-fevral), s. 1A.
  9. ↑ Potter. — p.472.
  10. ↑ „Nimitz's Funeral Is Held On Coast; Admiral Declined Arlington Burial to Lie With Men“. The New York Times (1966-yil 25-fevral). Qaraldi: 2018-yil 3-iyun.
  11. ↑ Lembke, Daryl E.. Adm. Nimitz Buried in Simple Rites. Los Angeles Times (1966-yil 25-fevral), s. 4.
  12. ↑ Borneman.
  13. ↑ Archival service record of Chester Nimitz, „Awards and dates of rank“, National Personnel Records Center, released 2008 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Chester_W._Nimitz&oldid=5245718" dan olindi