CPJ International Press Freedom mukofoti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

CPJ Xalqaro Matbuot Erkinligi Mukofotlari hujumlar, tahdidlar yoki qamoqqa olishlarga qaramay, matbuot erkinligini himoya qilishda jasorat koʻrsatgan jurnalistlar yoki ularning nashrlarini butun dunyo boʻylab taqdirlaydi[1]. 1991-yilda taʼsis etilgan mukofotlar New-York shahrida joylashgan mustaqil, nodavlat tashkilot boʻlgan Jurnalistlarni himoya qilish qoʻmitasi (CPJ) tomonidan boshqariladi[2]. Tashkilot shaxslarni tan olishdan tashqari, mahalliy va xalqaro ommaviy axborot vositalarida matbuot erkinligi ayniqsa jiddiy poymol qilinadigan mamlakatlarga eʼtibor qaratishga intiladi[3].

Har noyabr oyida 4-7 kishi yoki nashrlar New-York shahridagi ziyofatda sharaflanadi va ularga mukofot beriladi[4]. Marosimda, shuningdek, „matbuot erkinligini rivojlantirish yoʻlidagi umrbod mehnati“ uchun Burton Benjamin xotira mukofoti sovrindori ham taqdirlanadi[5]. Oʻtgan mezbonlar orasida jinoyat muxbiri va sobiq garovga olingan Terri A. Anderson[6], Amanpour boshlovchisi Kristian Amanpour[7] va NBC Nightly News boshlovchilari Brayan Wiilyams va Tom Brokaw bor edi[1][3] 1998-yilda marosim sobiq qora pantera Mumiya Abu-Jamolni Pensilvaniyadagi oʻlim qatoridan ozod qilishga chaqiruvchi bannerni koʻtargan namoyishchilar tomonidan qisqa muddatga toʻxtatildi[8].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi mukofotlar 1991-yilda amerikalik fotojurnalist Bill Fouli va uning rafiqasi, jurnalist Keri Voganga berildi; Kamerunlik muxbir Pius Njave ; Xitoy dissidentlari Vang Juntao va Chen Ziming ; Rossiya televideniesi yangiliklari boshlovchisi Tatyana Mitkova; va Gvatemala muxbiri Bayron Barrera[9]. 2014-yilda tashkilot oʻzining yigirma toʻrtinchi jurnalistlar guruhini taqdirladi[10]. Uch marta, shuningdek, bir qancha xodimlari xavf ostida boʻlgan axborot tashkilotiga mukofot berildi: Tojikistonning Navidi Vaxsh gazetasi (1994), 1992-97 yillardagi fuqarolar urushi paytida bir necha muxbirlari oʻldirilgan[11]; Gvatemalaning " Siglo Veintiuno " gazetasi (1995), u hukumatdagi korruptsiya va inson huquqlari buzilishini senzurasiz yoritishi uchun politsiya va armiya reydlariga uchragan[12]; va Turkiyaning Oʻzgʻur Gündem gazetasi (1996), Turkiya Qurolli Kuchlari va Kurdiston Ishchilar partiyasi oʻrtasidagi mojaro haqidagi xabarlari uchun nashrni taqiqlash, qotillik va hibsga olish kampaniyasiga taqiqiga uchragan[13].

Vaqti-vaqti bilan qamoqdagi laureatlar oʻz mukofotlarini keyingi marosimda qabul qilishadi, masalan, 2001-yilda taqdirlangan, ammo 2009-yilda marosimda ishtirok etgan xitoylik Tszyan Veypin[14] va 2009-yilda taqdirlangan, ammo marosimda ishtirok etgan ozarbayjonlik Eynulla Fatullayev[5]. Shri-Lankalik muxbir J.S.Tissayayagam ham 2009-yilda qamoqda boʻlganida mukofotlangan, biroq 2010-yilgi marosimda qatnashish uchun oʻz vaqtida ozod etilgan va oʻzining qabul nutqida „Xonimlar va janoblar, kechikkanim uchun uzr soʻrayman“ deb kinoya qilgan[3].

Mukofot vafotidan keyin uch marta berilgan: 1992-yilda Sarayevoda snayper tomonidan oʻldirilgan ABC News prodyuseri Devid Kaplanga[6]; 2004-yilda nomaʼlum hujumchilar tomonidan otib oʻldirilgan rossiyalik Forbes jurnalisti Pol Klebnikovga[15]; va 2006-yil fevralida oʻgʻirlab ketilgan va oʻldirilgan " Al Arabiya "ning iroqlik jurnalisti Atvar Bahjatga[16]; Gvatemalalik jurnalist Bayron Barrera (1991) kabi bir qator boshqa laureatlar ham tahdid yoki hujumga uchragan edilar, masalan, mashinasiga hujumda oʻldirilgan gvatemalalik jurnalist[17]; va Jelko Kopanya (2000) uning oyoqlari ostiga bomba oʻrnatilgan mashinada ketgan edi[18]. Boshqa laureatlar oʻz mukofotlaridan soʻng oʻldirilgan, masalan, oʻldirilishidan bir yil oldin taqdirlangan irlandiyalik jinoyatchi jurnalist Veronika Guerin (1995)[19] va falastinlik operator Mazen Dana (1991), amerikalik askar tomonidan otib oʻldirilganidan ikki yil oldin taqdirlangan[20]. Eritreyalik jurnalist Fesshaye Yoxannes (2002) qamoqda oʻtirganida vafot etdi; qarama-qarshi maʼlumotlar va uning hibsga olinganligi sirligi tufayli uning oʻlimi sababi va yili noaniq qolmoqda[21].

Qabul qiluvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu roʻyxat CPJ rasmiy veb-saytida qayd etilgan mukofot oluvchilarni oʻz ichiga oladi. U yil, nom va mamlakat boʻyicha saralanadi; Turli mamlakatlardagi nomlash konventsiyalari tufayli hamma ismlar familiya boʻyicha tartiblanmagan. Kursivdagi nomlar mukofotga sazovor boʻlgan nashrlardir.

A woman with black hair, Tatyana Mitkova, sitting at a table
1991-yil oluvchi Tatyana Mitkova
A man with glasses and a graying beard, Veran Matić, sitting at a table
1993-yil oluvchi Veran Matich
An older man, Goenawan Mohamad, smoking
1998-yil oluvchi Goenawan Mohamad
A man with a full beard, Dmitry Muratov, speaking at a podium
2007-yil oluvchi Dmitriy Muratov
A man in a suit and sunglasses, Andrew Mwenda, smiling
2008-yil <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Andrew_Mwenda" rel="mw:ExtLink" title="Andrew Mwenda" class="cx-link" data-linkid="109">Andrew</a> Mwenda
A man wearing a suit with short black and white hair, Mansoor Al-Jamri, reading a paper
2011-yil oluvchi Mansur Al-Jamri
Alam in 2017
2020-oluvchi Shahidul Alam
A woman with glasses, Beatrice Mtetwa, sitting in a chair
2005-yil oluvchi Beatris Mtetva
Kalit
</img> Mukofot vafotidan keyin olingan

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 „CPJ to honor brave international journalists“. Committee to Protect Journalists (2010). 2012-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "CPJ2010" defined multiple times with different content
  2. „Frequently Asked Questions“. Committee to Protect Journalists. 2012-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust.
  3. 3,0 3,1 3,2 Georg Szalai. „International Press Freedom Awards Shine Spotlight on Endangered Journalists“. The Hollywood Reporter (2010-yil 23-noyabr). 2010-yil 27-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "HR" defined multiple times with different content
  4. Anita Snow. „Committee to honor 4 journalists for courage“. Bloomberg BusinessWeek. Associated Press (2011-yil 6-oktyabr). 2015-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  5. 5,0 5,1 „CPJ International Press Freedom Awards 2011“. Committee to Protect Journalists. 2012-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "2011 awards" defined multiple times with different content
  6. 6,0 6,1 „ABC Producer's Widow Accepts Press Freedom Award“. Associated Press (1992-yil 22-oktyabr). 2015-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-avgust. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AP2210" defined multiple times with different content
  7. Jack O'Dwyer. „CPJ Fetes Journalists, Rather at Waldorf Banquet“. O'Dwyer's (2011-yil 5-dekabr). 2013-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  8. „Five journalists honored by international press freedom group“. NewsLibrary.com. Associated Press (1998-yil 25-noyabr). Qaraldi: 2012-yil 10-avgust. (Subscription required)
  9. „Journalists Receive 1996 Press Freedom Awards“. Committee to Protect Journalists. 2012-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust.
  10. „CPJ International Press Freedom Awards 2014“. Committee to Protect Journalists. 2015-yil 15-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 6-oktyabr.
  11. Sherry Ricchiardi. „Killing the Messenger“. American Journalism Review (2005-yil noyabr). 2006-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 28-may.
  12. „José Rubén Zamora, Guatemala“. International Press Institute. 2012-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  13. „The International Press Freedom Awards: Ocak Isik Yurtçu“. Committee to Protect Journalists (1996). 2012-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust.
  14. „Jiang Weiping, China“. Committee to Protect Journalists. 2012-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust.
  15. „CPJ International Press Freedom Awards 2004: Paul Klebnikov“. Committee to Protect Journalists. 2011-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 11-avgust.
  16. „CPJ honours four journalists with International Press Freedom Awards“. Committee to Protect Journalists (2006-yil 20-noyabr). 2011-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  17. Richard R. Cole. Communication in Latin America: journalism, mass media, and society. Rowman & Littlefield, 1996 — 23 bet. ISBN 978-0842025591. 2012-yil 10-avgustda qaraldi. 
  18. „International Press Freedom Awards: Zeljko Kopanja“. NewsHour. PBS. 2012-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.
  19. „The second fall of Veronica Guerin“. BBC News (1998-yil 6-may). 2012-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-sentyabr.
  20. Jamie Wilson. „US troops 'crazy' in killing of cameraman“. The Guardian (2003-yil 19-avgust). 2012-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-avgust.
  21. „In Eritrea, a prominent journalist dies in a secret government prison“. Committee to Protect Journalists (2007-yil 9-fevral). 2012-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-avgust.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]