Buxoro otostegiyasi
| Buxoro otostegiyasi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Biologik klassifikatsiya | ||||||
| ||||||
| Otostegia bucharica | ||||||
Buxoro otostegiyasi — Janubi-Gʻarbiy Pomir-Oloyning juda kam saqlanib qolgan, yoʻqolish arafasida turgan kamyob endemik oʻsimligi.
Qisqacha tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Boʻyi 120 cm ga yetadigan kulrang poyasi yuqori qismigacha yogʻochlanadigan yarim buta.Bir yillik novdalari noaniq toʻrt qirrali, sargʻish-oq rangli, tukli.Barglari keng tuhumsimon, bandsiz, toʻmtoq, koʻkimtir-yashil rangli, hurpaygan qalin tukli.Gullari bandsiz, barg qoʻltigʻida 5-8 tadan halqa hosil qilib joylashgan. Guloldi bargchali kuraksimon. Tojbarglari 10-14 mm uzunlikda, oq rangli. Iyun-avgust oylarida gullab,mevasi sentyabr-oktyabrda yetiladi.
Tarqalishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Surxondaryo viloyati:Shoʻrob,Darband va Goʻrxoji qishloqlari atroflarida bir-birdan ajralgan ikkita populyatsiyasi mavjud.Boshqa populyatsiyalari ma'lum emas.
Oʻsish sharoiti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Togʻ oldi va togʻ etaklarida, gipsli tepaliklarda, gipsli qoyalarda va baʼzan gipsli ohaktoshlarda oʻsadi.
Soni
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shoʻrob va Darband atroflaridagi populyatsiyada tuplar soni 1800 dan oshmaydi. Goʻrxojidagi populyatsiyada 3000 atrofidagi tuplar oʻsishi aniqlangan.
Ko'chirib o'tish yo'li orqali bu o'imlikning 14% saqlab qolingan.
Buxoro otostegiyasi Oʻzbekiston Respublikasi Qizil(Flora) kitobiga kiritilgan.
Koʻpayishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Urugʻidan ko'payadi. Ammo keyingi tadqiqotlar davomida urugʻidan koʻpaygan yosh tuplari qayd etilmagan
Oʻsimlik soni va areyalining oʻzgarish sabablari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chorva mollarning koʻplab boqilishihamda oʻsimlik urugʻiga turli hasharotlarning zarar keltirishi oʻsimlikning kamayishiga sabab boʻlmoqda.
Madaniylashtirish
[tahrir | manbasini tahrirlash]OʻzR FA Botanika bogʻida oʻstirish ishlari yaxshi natija bermadi.
Muhofaza choralari
[tahrir | manbasini tahrirlash]U oʻsib turgan joylarda buyurtmaxona tashkil qilish lozim.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]1.https://www.plantarium.ru/page/view/item/26133.html -> Buxoro otostegiyasi va shu oilaga kiruvchi oʻsimliklarning rasmlari va ular haqida maʼlumotlar. 2.https://www.academia.edu/43591428/Translocation_of_Otostegia_bucharica_a_highly_threatened_narrowly_distributed_relict_shrub -> Buxoro otostegiyasini parvarishlash va ko'chirib o'tish haqida ingliz tilidagi kitob.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ahmedov. Buxoro otostegiyasi. Chinor ENK — 265-bet.
- ↑ „O‘zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi”: respublikamiz o‘simlik dunyosida qanday o‘zgarishlar yuz berdi?“. academy.uz. Qaraldi: 14-iyul 2023-yil.