Buksu

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Buksu
47°15′54″N 16°29′42″E / 47.26500°N 16.49500°E / 47.26500; 16.49500 G OKoordinatalari: 47°15′54″N 16°29′42″E / 47.26500°N 16.49500°E / 47.26500; 16.49500 G O
Mamlakat [[Vengriya bayrogʻi Vengriya]]
Hukumat
 • [[Mayor]] Timea Horváth[1]
Maydon 16.54 km2 (6.39 mi²)
Aholisi
 (2010)
 594
Zichligi 35.91 kishi/km2
Vaqt mintaqasi UTC+1, yozda UTC+2
Telefon kodi 94
Pochta indeks(lar)i 9792
[[File:|290px|Buksu xaritada]]

Bucsu (nemischa: Butsching, xorvatcha: Bučura, Buča) Vengriyaning Vas okrugidagi Szombathelyga yaqin qishloq. U Avstriya bilan chegaradosh boʻlib, unda Bucsudan Rechnitz va Schachendorfgacha boʻlgan chegarani kesib oʻtgan yoʻl bor[2].

Qishloqning tarixiy markazi ikki qator uylardan iborat boʻlib, oʻrtadan biroz kengaygan. Qatorlar orasidan Rohoncdan (Avstriya) Szombathely tomon Arany-patak daryosi oqib oʻtadi. Qishloqning eng diqqatga sazovor joyi bu bosh farishta Michael nomi bilan atalgan cherkov boʻlib, u XIII asrda qurilgan. Cherkov Rohonc koʻchasidagi 8-uyda joylashgan. Cherkov 1756-yilgacha qabriston bilan oʻralgan, ammo hozirgi kunda yaqin atrofdagi tepalikka koʻchirilgan. Cherkovdan XVII asrda lyuteran aholisi, keyinroq esa katolik dindorlari foydalanishgan. Yuqori mehrob Avliyo John Nepomuk, Avliyo Joseph, Avliyo Anthony va Avliyo Ignatiusning borokko haykallari bilan bezatilgan. Cherkovning ichki qismi, shuningdek, chodir George Dominek tomonidan boʻyalgan[3].

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bucsu Avstriya chegarasida, Szombathelydan 10 km gʻarbda joylashgan. Qoʻshni chegaradosh hududlariga Perenye, Bozsok, Gencsapáti, Szombathely, Narda, Dozmat, Torony, Csajta (Schachendorf, Avstriya) va Rohonc (Rechnitz, Avstriya) kiradi.

Nomining kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Bucsu" nomi vengercha " Bucsú " nomidan kelib chiqqan. Qishloq IX asrda Bulcsu ismli horka tomonidan egallangan boʻlib, bu hududning qishki qarorgohi hisoblangan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qadimgi Savariyani suv bilan taʼminlaydigan Rim suv oʻtkazgichining bir qismi Buksuda topilgan.
Avliyo Michael cherkovi va qishloqning tarixiy markazining surati.

Bu hududda odamlarning joylashishi tarixi eng kamida Rim davriga borib taqaladi. Bucsu yaqinida Savariyaning (Szombathelyning lotincha nomi) Bozsok togʻli qishlogʻi va Rohonc shahridan (hozirgi Rechnitz, Avstriya) ichimlik suvi bilan taʼminlaydigan Rim suv oʻtkazgichining qoldiqlari topilgan. Bucsu qishlogʻi haqidagi eng qadimgi yozma maʼlumotlar 1236-yildagi Bulchu deb atalgan oʻrta asrlar Vengriya arxivi hujjatlarida topilgan. Uning cherkovi asosi XIV asrga toʻgʻri keladi. U XV asrga oid hujjatlarda „BwlchW“ (1433) va „Bwcsw“ (1485) nomlari bilan ham turlicha qayd etilgan[4].

Olim Andras Valyi 1796-yilgi asarida taʼkidlashicha, qishloq Szombathely shahridan 1,75 mil uzoqlikda boʻlgan va u oʻtmishda turli xil Bucsu, Bucsa va Bucsina nomlari bilan nomlangan boʻlib, aholisi bir nechta etnik guruh va dinga mansub boʻlgan — ularning aksariyati venger va rim katoliklari edi. Valyining taʼkidlashicha, bu davrda yer egasi boʻlgan Vajda oilasi feodalning uyiga ega boʻlgan[nb 1] va qishloq atrofidagi yerlarda uzumzorlari boʻlmagan boʻlsa-da, aholi tomonidan sotiladigan birinchi toifadagi qishloq xoʻjaligi mahsulotlarining bir nechta navlari ishlab chiqarilgan[5].

Olim Elek Fenyes 1851-yilda yozishicha, „Bucs“ yoki „Butsing“ Vengriya qishlogʻi boʻlib, Szombathelydan 1 mil uzoqda joylashgan va umumiy yerlari 429 katni tashkil qiladi. U Kőszeg shahrining hududiy chegaralarida joylashgan. Katolik boʻlmagan aholi demografiyasi 28 yahudiy va 6 lyuteran sifatida roʻyxatga olingan. Fenyes qishloqdagi bir nechta qasrlarni eslatib oʻtadi va uning tekisliklari sifatli bugʻdoy yetishtirish xususiyatiga ega deb taʼriflaydi. Qishloqning qishloq xoʻjaligiga oid boʻlmagan hududlari asosan oʻrmonlardan iborat boʻlib, uzum importi Rohonc tepaliklarida (Rechnitz, Avstriya) yetishtiriladi. XIX asrdagi taniqli yer egalari Fényes tomonidan Szabo, Széll va Vajda sifatida qayd etilgan[6].

1898-yilgi monografiyada Bucsu „82ta uy, 575 rim katolik va evangelist aholisi boʻlgan goʻzal Vengriya qishlogʻi deb taʼriflanadi. Qishloqda bir qancha uylar, shu jumladan yer egasi Odon Szell, Sombathely meri Erno Szabo va Janos Nemeth de Dömötor xonimlar bor“[7]. 1910-yilda Bucsu aholisi 640 kishiga koʻpaydi. Pochta va telegramma xizmati Rohonc/Rechnitz shahri tomonidan taqdim etilgan, ammo 1921-yildan keyin jamoa oʻz pochta boʻlimiga ega boʻldi.

Bucsu 1945-yilning 28-martigacha Ikkinchi jahon urushi davrida majburiy mehnatga jalb qilinganlar uchun lager boʻlgan[8]. Qishloq urushdan keyin Vengriya elektr tarmogʻiga ulangan.

1953-yildan keyin Bucsu rasmiy chegarani kesib oʻtish joyi hisoblanmaganligi sababli,1888-yilda joriy etilgan Szombathely va Pinkafő (Pinkafeld, Avstriya) oʻrtasidagi poyezd toʻxtatildi va yoʻllar yoʻq qilindi.1976-yilda Vengriya-Avstriya chegarasini kesib oʻtish uchun Rohonc (Rechnitz, Avstriya) tomon yoʻl ochildi va asosiy 89[9] yoʻl tomon tutashtiruvchi yoʻl qurildi.

Jamiyat 1986-yilda suv oʻtkazgich tizimiga va 1993-yilda tabiiy gazga ega boʻldi. Suv tizimi 2003-yilda suv yoʻlini olib tashlashni oʻz ichiga olgan holda yangilandi.

Diqqatga sazovor joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sobiq Bucsu temir yoʻl stantsiyasi.

Bucsu XIII—XIV asrdagi Avliyo Michael cherkovi, Rim suv oʻtkazgich tizimining ochilgan qoldiqlari[nb 2], sobiq temiryoʻl stantsiyasi, Ödön Széll saroyi[nb 3] (hozirda Vengriya chegara xizmati tomonidan foydalaniladi), Szabo saroyi (hozirda koʻp qavatli uyga aylantirilgan) va Eisenbergga (Avstriya) boradigan velosiped yoʻli kabi diqqatga sazovor joylarni oʻz ichiga oladi.

Taniqli aholi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Széll oilasining Bucsu filiali Vengriyaning bir qator taniqli mutaxassislari va vazirlar mahkamasi vazirlari bilan mashhur boʻldi. Ular orasida bosh vazir Kalman Szell (1843—1915) va ichki ishlar kotibi Jozsef Szell (1880—1956) bor. Davlat arbobi Ferents Deakning („Vengriyaning donishmand odami“ nomi bilan mashhur) buvisi Anna Hertelendy ham Bucsuda tugʻilgan. Buksuning mashhur aholisi T. va K. Széll tomonidan Vasi Szemle nashrida muhokama qilinadi[10].

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Bucsu települési választás eredményei“ (Hungarian). Országos Választási Iroda (2010-yil 3-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 26-dekabr.
  2. ↑ „International Border Crossing Points on Public Roads Open 24 Hours“. Guide Viaggi. 2008-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 7-yanvar.
  3. ↑ C. Harrach Erzsébet-Kiss Gyula által szerkesztett: Vasi műemlékek — Szombathely, 1983
  4. ↑ Csánki, Dezső (1890–1941), Magyarország történelmi földrajza a Hunyadiak korában I.-IV., Budapest
  5. ↑ Vályi, András (1796), Magyar Országnak leírása, Buda, 2013-05-18da asl nusxadan arxivlandi
  6. ↑ Fényes, Elek (1851), Magyarország geographiai szótára, mellyben minden város, falu és puszta, betürendben körülményesen leiratik, Pest, 2013-05-18da asl nusxadan arxivlandi
  7. ↑ Magyarország vármegyéi és városai Vas vármegye. szerk.
  8. ↑ Lappin. „The Death Marches of Hungarian Jews through Austria in the Spring of 1945“ (pdf). Holocaust. Yadvashem. Qaraldi: 2009-yil 7-yanvar.
  9. ↑ Egy referencia az útépítésekről
  10. ↑ Széll, Tamás and Kalman Széll.
  1. ↑ Today the same building is used by the Hungarian border guard.
  2. ↑ The church was renovated in a Baroque style in the 18th century.
  3. ↑ Later owned by Felix Techet and later by Gyula Sonnevend. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Buksu&oldid=3744549" dan olindi