Breitenau konslageri
Breitenau konslageri (nemischa: Breitenau) — 1933-yil iyun oyida Gukshagen shahrida, Kasseldan 15 kilometr janubda, sobiq Breitenau monastiri hududida tashkil etilgan natsistlarning mehnat lageri. Urush yillarida bu lagerdan 9 mingga yaqin kishi yotgan[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sobiq monastir[tahrir | manbasini tahrirlash]
Breitenau monastiri 1113-yilda tashkil etilgan, ammo 1528-yilda islohot davrida yopilgan. Monastir binolari omborlar va otxonalar sifatida ishlatilgan. Oʻttiz yillik urush paytida binolar jiddiy shikastlangan. 1874-yildan boshlab, monastir birinchi marta sarson va uysizlar uchun boshpana, shuningdek, fohishalar va „tarbiyasi ogʻir“ yoshlar uchun axloq tuzatish muassasasi sifatida ishlatilgan. 1911-yildan beri sobiq monastirning binolaridan biri qamoqxonaga aylandi[2].
Konslager[tahrir | manbasini tahrirlash]
1933-yilda milliy sotsialistlar hokimiyat tepasiga kelgach, butun mamlakatda muxolifatchilarni ommaviy hibsga olishlar boshlandi. Sud va tergovsiz ular uzoq vaqt qamoqda saqlandi. 1933-yilning iyunidan 1934-yilning martigacha Breitenauda 470 nafar siyosiy mahbus hibsga olingan. Mart oyida qamoqxona yopilgan[3].
1940-yilning yozi va 1945-yilning may oyida urush tugashi oraligʻida qamoqxona qayta ishga tushirildi. Bu lagerda huquqbuzar ishchilar, shuningdek, fashistlar Germaniyasining siyosiy muxoliflari va yahudiylar bor edi. Breytenau mehnat lageridagi ikki oylik hibsda mahbuslar taqdiri hal qilingan. Baʼzan „tuzatilgan“ ishchilar ozod qilingan, yahudiylar esa 1941-yildan boshlab sharqqa surgun qilingan, u yerda natsistlar ularni oʻlim lagerlarida qirib tashladilar. 1940-yilning yozidan urush tugaguniga qadar 1945-yilda Kassel Gestapo nazorati ostida boʻlgan sobiq Breitenau konslagerida mehnat taʼlimi lageri tashkil etildi. Lagerda jami 8,500 ga yaqin himoya mahbuslari qamoqqa olingan, ularning aksariyati 8 haftalik muddatga qamalgan. Bu mahbuslarning aksariyati majburiy mehnat shartlarini har qanday tarzda buzganliklari uchun Gestapo tomonidan hibsga olingan chet ellik majburiy ishchilar edi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Breitenau: Research in Local History | learning-from-history.de“ (en). learning-from-history.de. Qaraldi: 2021-yil 28-iyul.
- ↑ „EHRI - Gedenkstätte Breitenau“. portal.ehri-project.eu. Qaraldi: 2021-yil 28-iyul.
- ↑ „From monastery to workhouse - Gedenkstätte Breitenau“. gedenkstaette-breitenau.de. 2021-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 28-iyul.