Bolgariya davlat madhiyasi

Audio
	Bolgariya davlat madhiyasi fayl; yordam;

	Bolgariya davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i	Tsvetan Radoslavov, 1885
Bastakor	Tsvetan Radoslavov
Qabul qilindi	1964-yil 8-sentyabr (Bolgariya Xalq Respublikasi tomonidan) 1971-yil 18-may (Jivkov Konstitutsiyasida yana tasdiqlangan) 1991-yil 12-iyul (Bolgariya Konstitutsiyasida yana bir bor tasdiqlangan)
Audio
	Bolgariya davlat madhiyasi fayl; yordam;

Aziz Vatanim (bolgar tilida. Mila Rodino, [ˈmiɫɐ ˈrɔdino]; „Aziz Vatan“) — Bolgariyaning davlat madhiyasi. Uni Tsvetan Radoslavov 1885-yilda Serb-Bolgariya urushiga ketayotganda yozgan. Madhiya 1964-yilda qabul qilingan. Matn koʻp marta oʻzgartirilgan, oxirgi marta 1990-yilda. 1991-yil 13-iyulda madhiya qisqartirilgan.^[1]

1886-1947 yillarda Bolgariya milliy madhiyasi „Shumi Maritsa“ edi. 1951-yildan 1964-yilgacha „Balgariyo mila, zemya na geroi“ davlat madhiyasi boʻlgan. Bu ikki oʻrtasidagi qisqa vaqt ichida „Republiko nasha, zdravey!“marshi ham madhiya sifatida ijro etilgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Madhiyaning yaratilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshiq bastakor Tsvetan Radoslavov tomonidan 1885-yilda Serb-Bolgariya urushidagi ishtirokidan keyin yaratilgan. U serbiyalik talabalar uylariga safarda oʻzlarining vatanparvarlik qoʻshigʻini kuylayotganini koʻrib ilhomlangan, oʻz sheʼrlari asosida qoʻshiq yaratishga uringan.^[2] U birinchi marta 1895-yilda K. Mahan tomonidan „Musiqa darsligi“ning I qismida chop etilgan.^[3]

Qabul qilinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1960-yillarda destalinizatsiya jarayonidan soʻng shoir Georgi Dzhagarov oldingi madhiyani almashtirishga harakat qilina boshlandi, unda Stalinga ishoralar mavjud va madhiya soʻzlari Sovet Ittifoqi madhiyasiga oʻxshash edi. Bolgariya Kommunistik partiyasi Bosh kotibi Todor Zhivkov bilan suhbatdan soʻng Jivkov bu gʻoyani qabul qildi va koʻp oʻtmay, 1962-yil 29-martdagi 1093-sonli buyrugʻi bilan Vazirlar Kengashining matni va musiqasi uchun tanlov oʻtkazdi. Yangi madhiya, soʻzlarni topshirish muddati 1963-yil 1-mayda, musiqasi esa 1963-yil 1-noyabrda eib belgilandi. Yangi madhiya qoʻmitasini Jivkovning oʻzi tanlagan. Yangi madhiya matni 1963-yil 1-sentabrda, musiqasi esa 1964-yil 1-martda yakunlandi. Vazirlar Kengashi, shuningdek, oldindan taqdim etilgan loyihalarni koʻrib chiqish va takliflarning eng yaxshisini qoʻyish uchun ekspertlar guruhini tuzdi. Qoʻmita oʻrtasida muhokama qilish amalga oshirildi.^[4]

Qoʻshiq matni va musiqasi boʻyicha takliflar kiritilgandan soʻng, qoʻmita qoniqmadi, shuning uchun ular Georgi Dzhagarovning yangi madhiya uchun musiqa sifatida „Mila Rodino“ dan foydalanish boʻyicha maslahatini qabul qilishdi. Matn yozish vazifasi Georgi Dzhagarov va Dmitry Metodievga yuklangan boʻlsa, madhiyaning ohangi Philip Kutev va Alexander Raichev tomonidan keyingi uygʻunlashtirish bilan qayta koʻrib chiqilgan.

Qoʻshiq matnini yaratishda Georgi Dzhagarov oʻzining ijodi bilan unchalik faxrlanmadi. U madhiyaning uchinchi bandida Sovet Ittifoqi va Bolgariya Kommunistik partiyasi rahbariyatini eslatmasdan madhiyani afzal koʻrdi. Uchinchi misraning muqobil variantini Georgi Dzhagarov qoʻlyozmasida topish mumkin.

Drujno, bratya bʼlgari!
Greyat novi vʼrxove,
Znameto nad nas se vee
i na podvig ni zove.

Tanqid[tahrir | manbasini tahrirlash]

1964-yilda „Mila Rodino“ milliy madhiya sifatida tasdiqlanishidan oldin, qaror Petko Staynovning qarshiligiga duch keldi. Staynovning taʼkidlashicha, musiqa askenazi yahudiylariga mansub va bu qoʻshiq Bolgariya madhiyasi boʻlishga mos kelmaydi. Dobri Hristov bu dalilga qarshi boʻlib, bolgar qoʻshiqlarida yuzlab ohanglar bor, ular boshqa odamlardan oʻzlashtirilgan va shu tariqa Bolgariya musiqiy merosining ajralmas qismiga aylangan.

Matn[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolgar tilida (Lotin alifbosi)
I I Gorda Stara planina, do ney Dunava siney, slʼnse Trakiya ogryava, nad Pirina plameney. Xor (Rodino) Mila Rodino, ti si zemen ray, tvoyta xubost, tvoyta prelest, ax, te nyamat kray. II Padnaxa borsi bezchet, za naroda nash lyubim, mayko, day ni mʼjka sila, pʼtya im da prodʼljim. Xor III Drujno, bratya bʼlgari! S nas Moskva e v mir i v boy! Partiya velika vodi nashiya pobeden stroy.}}