Bibi Maryam Yaroslavl ikonasi
Xuddi shu nomdagi 19-asr tasviri bilan adashtirmaslik kerak Bibi Maryam Yaroslavl ikonasi — rus cherkovida hurmatga sazovor boʻlgan Bokira Maryam ikonasidir. Julian taqvimi boʻyicha 8-iyun kuni nishonlanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikona kelib chiqishiga doir maʼlumotlar juda kam. Rivoyatlar uni XIII asrda Yaroslavlga olib kelgan muqaddas knyazlar Vasiliy va Konstantin bilan bogʻlaydi[1]. Aka-ukalarning jasad qoldiqlari 1501-yilda topilgan va yangi toshli Uspenskiy sobori ustunlari orasiga oilaviy ikonalar ostiga joylashtirilgan. Ular orasida Yaroslavl ham bor. Keyinchalik, ikona sharafiga Ilyos paygʻambar cherkovining quyi ibodatxonasi muqaddaslashtirilgan.
Ikonaning asl prototipi yoʻqolgan.
Ikonografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yaroslavl ikonasi Tenderness belbogʻ turiga mansub. Ilohiy chaqaloq Bokira Maryam onasining oʻng tomonida tasvirlangan, Bibi Maryam yuzlari chaqaloqqa tegishi uchun boshini unga qaratgan. Chaqaloq Iso qoʻli bilan Bibi Maryamning iyagidan ushlab turadi, oyoqlarining tovoni oldinga intilgan holda.
Anʼanaviy „muloyimlik“ ajoyib motiv bilan boyitilgan: Iso Masih oʻng qoʻli bilan Maryamning iyagidan, chap qoʻli bilan esa libosining yoqasidan tutadi. Bu bilan ona va oʻgʻil oʻrtasidagi samimiylik yanada koʻproq taʼkidlanadi[2].
Ikona koʻplab roʻyxatlar orqali maʼlum va mashhur[3]. Uning eng qadimgisi — Tretyakov galereyasi kolleksiyasidan oʻrin olgan XV asrning birinchi yarmiga oid ikonadir[4]. Tretyakov galereyasi toʻplamidagi XV asrning ikkinchi yarmi oid roʻyxat[5] ham ajoyib badiiy oʻziga xosliklari bilan ajralib turadi. 1500-yil roʻyxati Yaroslavl soʻnggi knyazining bevasi tomonidan Trinity-Sergius Lavrga sovgʻa qilingan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Тальберг Н. Д.. Пространный месяцеслов Святых в Земле Российской просиявших. В каких нуждах каким иконам надлежит поклоняться, Репринтное воспроизведение издания, Вера, 1997 — 578 bet.
- ↑ Лазарев В. Н.. Русская иконопись от истоков до начала XVI века. М.: Искусство, 2000 — 114 bet.
- ↑ „Списки иконы Богоматери Ярославской“. 2018-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 2-sentyabr.
- ↑ „Богоматерь Ярославская, Новгород, 1-я пол. XV в. (ГТГ, Инв. 19997)“. 2018-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 2-sentyabr.
- ↑ „Богоматерь Ярославская, Новгород, 2-я пол. XV в. (ГТГ, Инв. 12045)“. 2018-yil 3-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 2-sentyabr.