Avstraliyalik sobiq harbiy asirlar yodgorligi
| Avstraliyalik sobiq harbiy asirlar yodgorligi | |
|---|---|
 Yodgorlikning umumiy ko'rnishi (2011-yil) | |
| Joylashuv |
 Avstarliya |
| Binokor | Peter Blizzard |
| Material | Bazalt, granit |
| Qurila boshlagan | 1996-yil |
| Qurilish tamomlangan | 2004-yil |
| Xarita | |
| Koordinatalari | 37°33′11.9″S 143°49′15.6″E / 37.553306°S 143.821000°E G OKoordinatalari: 37°33′11.9″S 143°49′15.6″E / 37.553306°S 143.821000°E G O |
Avstraliyaning sobiq harbiy asirlari yodgorligi - bu harbiy yodgorlik Venduri paradi va Karlton ko'chasi burchagida, Venduri ko'li yaqinida, Ballarat, Viktoriya, Avstraliyadagi botanika bog'ining janubida joylashgan. Yodgorlik Bur va Koreya urushlarida asirga olingan 35 000 dan ortiq avstraliyalik askarlarga bag'ishlangan[1].
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yodgorlikni o'rnatish g'oyasi 1996-yilda Xotira kunida harbiy asirlarga bag'ishlangan marosim paytida paydo bo'lgan, unda avstraliyalik harbiy asirlar va ularning oilalariga tegishli yodgorlik o'rnatish bo'yicha takliflar berilgan. Bu mulohazalar asosida keyinchalik maxsus qoʻmita tuzildi. Haftalik qo'mita yig'ilishlarida yodgorlikni rejalashtirish 8 yil davom etdi[2]. Bu vaqtda oralig;ida Bur, birinchi va ikkinchi jahon, Koreya urushlari paytida harbiy asirga aylangan 36 mingdan ortiq avstraliyaliklarning ro'yxatini tuzish va ismlarini aniqlash uchun 6 yil vaqt ketdi. Boshqa to'qnashuvlarda, jumladan, Vyetnamdagi urushlarda, Fors ko'rfazidagi urushlarda, butun dunyo bo'ylab tinchlikparvarlik faoliyatida qatnashganlar unutilmadi. Ushbu ish komissiya a'zolari tomonidan tarixchilar va Avstraliya urush yodgorligi xodimlari, Faxriylar ishlari bo'yicha departamenti, Milliy arxivlar, nafaqadagi va urushdan qaytganlar uyushmasi, gazetalar va veb-saytlar bilan hamkorlikda amalga oshirildi[3]. Yodgorlikning me'moriy dizayni Melburn va Sidneyda hukumat buyurtmalarini bajarish bilan mashhur bo'lgan haykaltarosh Peter Blizzard tomonidan yaratilgan. Blizzardning o'zi tosh bog'iga sayohat deb atagan yodgorlikning dizayni va qurilishi taxminan 1,8 million dollarni tashkil etgan[4]. Yodgorlik stelasiga yangi nomlar qo'shish mumkin bo'lgan imkoniyat yaratilgan[5]. Shuningdek, loyiha Millatlar Hamdo'stligidan 200 ming dollar, 2004-yilgi saylov kampaniyasi davrida[6], Liberal partiya rahbariyatidan - 290 ming, Leyboristlar partiyasidan - 150 ming dollar olishgan[7]
2004-yil 6-fevralda yodgorlik general Peter Kosgrouf tomonidan 11000 dan ortiq kishi, jumladan Avstraliya general-gubernatori general-mayor Maykl Jefferi[8], faxriylar ishlari boʻyicha vazir Danna Vale, Viktoriya bosh vaziri Stiv ishtirok etgan marosimda ochildi. Ochilish marosimida yana 1500 sobiq harbiy asirlar va ularning oila a'zolari ishtirok etishdi[9][10]. Ochilishdan ko'p o'tmay, Ballarat shahar kengashi federal hukumatdan yodgorlikni saqlash uchun 500 000 dollar so'radi[11].
2008-yil 29-sentabrda 50 nafar sobiq harbiy asirlar ishtirokida faxriylar ishlari bo'yicha kotib Alan Griffin yodgorlikka "Milliy ahamiyatga ega yodgorlik"[12][13] maqomi berilganini e'lon qildi. Memorialning ishonchli vakillaridan biri Les Kennedi avstraliyalik atigi 1200 harbiy asir tirik qolganini, asirlikda halok bo'lgan 8000 dan ortiq asirning kamida yarmi ko'milgan joyini bilmasligini aytdi[14]. Keyinchalik federal hukumat yodgorlikni saqlash uchun to'rt yilga 160 000 dollar ajratdi[15]. 2010-yilda yodgorlik Ballarat merosi reestriga kiritilgan[16]. Peter Blizzard o'sha yilning yanvar oyida[17] saraton kasalligiga qarshi yillar davomida kurashib[18] vafot etdi.
Arxitektura[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikkala tomonda yodgorlik uzunligi 130 metr (430 fut) bo'lib, avstraliyaliklarning urushga borgan masofasining ramzi sifatida va ahamiyatini e'tirof etgan holda, temir yo'l shpallarini eslatuvchi ochiq kulrang bazalt yo'lkadan boshlanadi. Asirlar tarixidagi temir yo'llar[19] ko'p jihatdan, Ikkinchi Jahon urushi davrida yapon qo'mondonligining buyrug'i bilan temir yo'l qurilishida mahbuslarning azoblanishi avstraliyaliklarning asirlikdagi sinovlarining timsolidir. Shunday qilib, faqat 1943-yilda boshlangan Tailand-Birma temir yo'li qurilishida 60 mingga yaqin ittifoqdosh harbiy asirlar va 200 ming osiyolik majburiy ishchilar jalb qilingan, ulardan qurilish tugashiga qadar 2815 avstraliyalik og'ir jismoniy mehnat tufayli halok bo'lgan. Og'ir ehnat va ochlik, 11 mingdan ortiq qamoqqa olingan ittifoqchilar va 75 mingga yaqin ishchilarni o'limiga sababchi bo'lgan[20]. Yo'lakka parallel ravishda, janub tomonda, qora granitdan yasalgan uzun, qiyalik devor mavjud bo'lib, unda barcha taniqli avstraliyalik harbiy asirlarning, erkaklar va ayollarning ismlari alifbo tartibida o'yilgan, ammo saflari qayd etilmagan. Chunki, yodgorlik yaratuvchilari fikriga ko'ra, azob va umidsizlik hali hech qachon bir shaxsning maqomini tan olmagan. Yo'lning o'rtasida devorni kichik suv ombori to'sib turadi, unda avstraliyaliklar asirlikda bo'lgan mamlakatlarning nomlari yozilgan bir qator tosh obelisklar joylashgan. Obelisklar qo'l yetib bo'lmaydigan joyda bo'lib bu bilan, barcha qamoqxona lagerlari xorijda, uydan, oila va do'stlardan uzoqda bo'lganligini anglatadi. Yettitadan oltinchi obelisk turmaydi, asirlikda vafot etganlarga hurmat belgisi sifatida yerda yotadi. Obelisklar oldida qisman dag'al toshdan yasalgan baland stela o'rnatilgan bo'lib, uning old va orqa tomonida: Avstraliyaning sobiq asirlari yodgorligi" yozuvi mavjud, ikkala tomonida Savdo-dengiz floti bayrog'i, bayroq bayroq ustunlari bilan o'ralgan. Harbiy-havo kuchlari, Harbiy dengiz floti bayrogʻi va Davlat bayrogʻi (Armiya ramzi sifatida) joylashtirilgan. Keyin, granit devor yana boshlanib, yo'lning oxiriga olib boradi - Unutmasligimiz uchun yozuvi bo'lgan kenotaf kabi katta tosh joylashtirilgan. Tosh ostidan oqib chiqadigan oqim devor bo'ylab birinchi guruh nomlari oldidagi tor suv oqimiga oqib tushadi va suv omboriga borib qo'shildi, so'ngra ikkinchi guruh nomlari yonidan oqib o'tishda davom etadi, shundan so'ng u yo'l ostida yo'qoladi. Bu asirlarning go'yo asl makoniga qaytganligining ramzi xisoblanadi. Yodgorlik atrofdagi Ballarat botanika bog'lari bilan uyg'unlikni saqlash uchun tabiiy materiallardan yaratilgan[21]. Yodgorlik ko'chatlar bilan o'ralgan, shu jumladan Xanthorrhea australis turlarining namunalari shag'al bilan ajratilgan[22].
-
Yodgorlikdagi obelisk -
Kenotaf Biz unutmasligimiz uchun -
Qora granitdan ishlangan va asirlar ismlari yozilgan yodgorlik -
Harbiy asirlarning ro'yhati
Yodgorlikning ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Har yili fevral oyining birinchi kunlarida - yodgorlik ochilishining yilligi munosabati bilan, shuningdek, 25-aprel - ANZAC kuni va 10-noyabr - Xotira kunida gulchambarlar qo'yish bilan kenotafada xotira marosimlari o'tkaziladi. 2017-yil 9-aprelda yodgorlikda 1917-yil 11-aprelda Bullecourt jangining 100 yilligi munosabati bilan ANZAC xotirasiga bagʻishlangan tadbir boʻlib oʻtadi, 1917-yil birinchi jahon urushi natijasida 1100 avstraliyalik nemis armiyasi tomonidan asirga olingan. Bu birinchi jahon urushidagi avstraliyalik harbiy asirlarning 25% dan ortig'ini tashkil etgan[23].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ http://www.thecourier.com.au/story/1289312/ballarat-to-host-pow-memorial-service-on-sunday/
- ↑ http://www.powmemorialballarat.com.au/index.php/about-the-memorial/the-memorial-story/opening-ceremony
- ↑ http://www.powmemorialballarat.com.au/index.php/about-the-memorial/the-memorial-story/the-memorial-appeal
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2014-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-iyun.
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-iyun.
- ↑ http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0708/08bd095
- ↑ http://www.abc.net.au/news/2004-09-08/alp-pledges-veterans-memorial-funds/2040216
- ↑ http://www.powmemorialballarat.com.au/index.php/about-the-memorial/the-memorial-story/opening-ceremony
- ↑ http://www.abc.net.au/news/2004-02-06/defence-chief-opens-ballarat-war-memorial/131510
- ↑ http://www.abc.net.au/news/2004-02-06/war-memorial-opened-in-ballarat/131628
- ↑ http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0708/08bd095
- ↑ http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0708/08bd095
- ↑ http://www.abc.net.au/local/stories/2008/09/30/2378198.htm
- ↑ http://www.abc.net.au/news/2008-09-29/official-recognition-for-ballarat-war-memorial/525490
- ↑ http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/bd/bd0708/08bd095
- ↑ http://www.ballarat.vic.gov.au/lae/australian-ex-pow-memorial.aspx
- ↑ http://www.abc.net.au/local/photos/2010/02/08/2813332.htm
- ↑ http://www.abc.net.au/local/stories/2009/11/12/2740936.htm
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2014-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-iyun.
- ↑ https://www.awm.gov.au/exhibitions/stolenyears/ww2/japan/burmathai
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2014-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-iyun.
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2014-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-iyun.
- ↑ http://www.powmemorialballarat.com.au/index.php/ceremonies
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Мемориал бывшим австралийским военнопленным“ (en). Rasmiy sayt.
- „Мемориал бывшим австралийским военнопленным“ (en). MonumentAustralia.org.au.