Aurika sinesteziyasi
Aurika sinesteziyasi (inglizcha: Person-Color Synesthesia, Face-Color Synesthesia sinesteziyasi) — sinesteziyaning kam uchraydigan shakli boʻlib, unda shaxsning tasvirini tanib olish (yoki uni xotirada koʻpaytirish) rang sezgilari bilan birga keladi. Shu bilan birga, rangning soyalari va intensivligi odam bilan tanishish darajasiga yoki uning hissiy holatiga qarab farq qilishi mumkin. Sinesteziyaning bunday shakliga ega boʻlgan shaxs uchun stimul — reaksiya munosabatlari ijtimoiy xarakterga ega boʻladi, yaʼni u ijtimoiy munosabatlarni idrok etish tomonlarini belgilaydi.
Xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sinesteziyaning turli shakllarini tavsiflashda, bixevioristlar tomonidan kiritilgan stimul va javob oʻrtasidagi munosabatlarning klassik modeliga tayanish odatiy holdir: maʼlum bir stimulyatsiya avtomatik ravishda oʻziga xos javobni keltirib chiqaradi. Sinesteziya holatida krossover sodir boʻladi[1] : bir modallikning stimuliga boshqa modallikning javobi paydo boʻladi. Biroq, aurik shaklda qoʻzgʻatuvchi va javob bir xil modallikka tegishli, lekin idrokning turli tomonlariga (inson va rangning tasviri) taʼsir qiladi. Bunda sinestetik effekt hissiy va emotsional tomonlar kesishganda yuzaga keladi[1].
Sinestetik stimul shaxs tasvirining (tasvir, siluet, rasm) ajralmas yoki boʻlak boʻlaklari boʻlib, ular sub’ekt tomonidan bevosita idrok etish jarayonida, shuningdek, xotira tasvirini tiklash paytida tan olinadi[2]. Bundan tashqari, kamdan-kam hollarda ogohlantirishlar nomlar, jonsiz narsalar yoki belgilar boʻlishi mumkin (personifikatsiya)[2].
Sinestetik javob rang hissi (shuningdek, ranglarning kombinatsiyasi, kamroq tez-tez teksturalar, haroratlar, yorqinlik, hidlar va taʼmlar). Shunday qilib, ikkita ob’ektni parallel idrok etish mavjud — odamning tasviri va rang[2]. Shu bilan birga, ranglar sinestete tomonidan haqiqat sifatida qabul qilinadi: ularning idroki individual hissiy chegara bilan chegaralanadi va bu ranglar ham Stroop aralashuviga sabab boʻladi[3].
Aurik sinestetlar odam atrofidagi koʻrinmas energiya maydonlarini oʻrganadigan okkultizm vakillari degan notoʻgʻri tushuncha tufayli bir qator tadqiqotlar oʻtkazildi[4][3].
Ular sinestetik va okklyuziv jamoalar vakillarini solishtirdilar. Sinesteziyaning paydo boʻlish mexanizmlari va „aura“ ni koʻrish turli xil ekanligi aniqlandi. Oʻzlariga auralarni koʻrish qobiliyatiga ega boʻlgan odamlarda retinal retseptorlarning ishlashida buzilishlar boʻlishi mumkin, buning natijasida siluet konturi atrofida porlash shaklida optik illyuziyalar paydo boʻladi. Ammo koʻpincha auralarni oʻqish hissiy tajriba natijasidir. Boshqa tomondan, sinesteziya miya mintaqalarining oʻzaro faollashuvi tufayli yuzaga keladi. Aniqlanishicha, har bir odamning rangini idrok etishi doimiy boʻlgan sinestetalardan farqli oʻlaroq, ezoterik amaliyot vakillarining idroki vaqt oʻtishi bilan oʻzgaradi. Qizigʻi shundaki, ongning oʻzgargan holatlarida, masalan, tushlar, mastlik, gipnoz, sinestetlar shaxsiyat rangini koʻrish qobiliyatini yoʻqotmaydi. Shuningdek, sinestetlar ham, psixik jamoalar vakillari ham empatiya, yangi tajribaga ochiqlik va fantaziyalarga moyillik kabi oʻxshash shaxsiy fazilatlarga ega ekanligi aniqlandi.
Sinov usullari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirgi vaqtda aurik sinesteziyaning oʻziga xos xususiyatlarini oʻrganish, shuningdek ularni tekshirish uchun standartlashtirilgan usullar mavjud emas, shuning uchun tadqiqotchilar tadqiqot maqsadlariga javob beradigan xususiy usullarga murojaat qilishadi. Ushbu hodisani oʻrganishda neyrovizualizatsiya usullaridan foydalanish odatiy holdir fMRIT, PET), bu jarayonning tarkibiy va funktsional jihatlarini oʻrganish imkonini beradi. Sinesteziyaning boshqa shakllarini oʻrganishda boʻlgani kabi, tadqiqotchilar sub’ektning oʻz-oʻzidan hisobotiga tayanadilar, shuningdek, rang va yuz oʻzaro bogʻliqligining haqiqati va tezligiga, baʼzan esa nomga (masalan, Stroop effekti) qaratilgan tasdiqlangan usullardan foydalanadilar. test)[2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 {{{заглавие}}}.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Сидоров-Дорсо Антон Викторович. Лицо человека: познание, общение, деятельность, Москва, 2019, Москва: Негосударственное образовательное частное учреждение высшего образования «Московский институт психоанализа», 2019 — 129—150 bet.
- ↑ 3,0 3,1 {{{заглавие}}}. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name ":1" defined multiple times with different content - ↑ {{{заглавие}}}.