Assimi Goïta

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Assimi Goita
fransuzcha: Assimi Goïta
 Mali xalqini qutqarish milliy qoʻmitasi raisi
 
Mansab davri
25-may 2021-yil
Linda Thomas-Greenfield et Assimi Goïta en 2021

Assimi Goïta (fransuzcha: Assimi Goita, 1983-yil tugʻ) — malilik harbiy va davlat arbobi, Mali xalqini qutqarish milliy qoʻmitasining sobiq raisi, 2020-yilda davlat toʻntarishi uyishtirilgandan soʻng hokimiyatni egallab olgan[1]. 2021-yildan boshlab amaldagi davlat rahbari.

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1983-yil[2] Malida, armiya kapitanining oilasida tug‘ilgan. U oilaning to‘ng‘ich farzandi edi. Uning otasi xizmat boʻyicha Koulikoroga koʻchiriladi va u oʻsha yerda oʻsib ulgʻayadi. 1992-yildan boshlab u oʻrta harbiy maktabda, keyin Kati harbiy maktabida va Koulikoro shahridagi qoʻshma qurolli harbiy maktabda tank qoʻshinlari mutaxassisligi boʻyicha oʻqidi[2]. Fransiya va Germaniyada tayyorlov kurslaridan oʻtgan. Uylangan, uch farzandning otasi.

Harbiy xizmat[tahrir | manbasini tahrirlash]

O‘qishni tamomlagandan so‘ng 2002—2008-yillarda mamlakat shimolida joylashgan Gao shahridagi 134-razvedka bataliyonida, 2005-yildan Kidal shahridagi 123-razvedka batalyonida (qo‘mondon o‘rinbosari lavozimida) xizmat qilgan. 2008-yilda u Jazoir bilan chegarada terrorchi guruhlar va giyohvand moddalar savdogarlariga qarshi kurashish uchun mas’ul boʻlgan tezkor taktik guruh qoʻmondoni etib tayinlangan[3].

Mali Qurolli Kuchlarining maxsus boʻlinmasida polkovnik boʻlgan[4].

2011-2013-yillarda polkning taʼminot bo‘limi boshlig‘i bo‘lgan. Mamlakatning shimoli-sharqiy hududlarida tuareglar bilan toʻqnashuvlar paytida raxbariyat tomonidan qoʻyilgan topshiriq va operatsiyalarni muvaffaqiyatli bajardi va maxsus kuchlar safiga qoʻshildi. Germaniya, AQSh va Gabonda qayta tayyorlash va maxsus kurslardan oʻtgan.

2014—2015-yillarda Mali qoʻshinlarining quruqlikdagi shtabining operatsiyalar boʻlimi boshligʻi boʻlgan. 2015-yilda „Radisson Blu“ mehmonxonasida sodir etilgan teraktdan so‘ng Mudofaa vazirligidan Xavfsizlik vazirligiga maxsus operatsiyalar bo‘yicha koordinator sifatida ishga yuborilgan.

2016—2017-yillarda Sofarda joylashgan maxsus kuchlar boʻlinmasini boshqargan[3]. Niger va Burkina-Faso bilan chegarada islomiy radikallarga qarshi kurashish uchun "Barxan" operatsiyasi doirasida taktik guruhlarni muvofiqlashtirish bilan shugʻullangan.

Davlat toʻntarilishi paytida u maxsus kuchlar va tajriba oshirish markazlarining avtonom batalyoni qoʻmondoni edi[3]. Ushbu bataliyon 2018-yil may oyida tuzilgan va Zofarada (Mali markaziy qismi) joylashgan. Shuningdek, u ushbu lavozim bilan birgalikda — armiya shtabi boshligʻining oʻrinbosari ham boʻlgan. U oddiy askarlar bilan muloqot qilishdan qochmaydigan vazmin va o‘ychan ofitser sifatida ajralib turardi.

2020-yil voqealari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil 19-avgustda harbiy to‘ntarish natijasida u Xalqni qutqarish milliy qo‘mitasi (XQMQ) raisi etib tayinlandi. U yangi umumiy saylovlar o‘tkazishga vaʼda berdi[5][6]. Ushbu to‘ntarishni avvallari hukumatga qarshi ko‘plab miting va namoyishlarda qatnashgan aholi faol qo‘llab-quvvatladi.

Keyingi uch kun ichida ECOWAS (Gʻarbiy Afrika davlatlari iqtisodiy hamjamiyati) delegatsiyasi bilan oʻtkazilgan muzokaralar davomida oʻtish davri hukumati va tinch aholining hokimiyat tarkibiga kiritilishi boʻyicha kelishuvga erishilmadi (xususan, ozod etilgan sobiq prezident Mamadu Keyta hokimiyatga qaytishdan bosh tortdi[7]).

24-avgust kuni XQMQ Goïtani davlat raxbari deb eʼlon qildi[3]. Yangi parlament oʻz ishini boshlashi bilan harbiy-siyosiy organ tarqatib yuborildi. Uning bir necha yaqinlari Moktar Uana hukumatidagi lavozimlarga tayinlandi[8]. 21-sentabrda mamlakat „oʻtish hukumati“ning vitse-prezidenti etib tayinlandi (25-sentabrda qasamyod qabul qilingan[9][10]).

25-sentabrda Ba Ndau mamlakatning muvaqqat prezidenti, Goïta esa vitse-prezident (prezident oʻrni boʻsh qolgan taqdirda prezidentni oʻzgartirish huquqisiz), Moctar Ouane esa bosh vazirdeb eʼlon qilindi. O‘tish davri nizomida, xususan, o‘tish davrining prezidenti ham, vitse-prezident ham saylov tugagandan so‘ng prezidentlik saylovlarida qatnasha olmasligi nazarda tutilgan edi. Shundan soʻng ECOWAS sanksiyalarni bekor qildi.

5-dekabrda Milliy oʻtish kengashi (MOʻK, muvaqqat qonun chiqaruvchi organ) oʻz ishini boshladi.

2021-yil voqealari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021 yil 13 yanvarda ECOWAS NCSNni tarqatib yuborishga chaqirdi.

May oyi boshida hukumat isteʼfoga chiqadi, ammo keyinchalik harbiylar va A. Goitaning qarshiligiga qaramay, Moktar Uan yana bosh vazir etib tayinlanadi.

S nachalom perestanovok v sostave pravitelstva (bili otpravleni v otstavku vitse-predsedateli NKSN polkovniki Sadio Komara i Modibo Kone, zanimavshie posti ministrov oboroni i bezopasnosti), 25 maya 2021 A. Goita obʼyavil o nizlojenii perexodnogo prezidenta Ba Ndau i premer-ministra Moktara Uana, obviniv ix v „sabotaje perexodnogo perioda“[11] (nakanune oni bili arestovani i dostavleni na voennuyu bazu v Kati[12]).

Uning taʼkidlashicha, u hokimiyatni olishga majbur boʻlgan, chunki mamlakatda „neytral fuqarolik“ siyosatchilar yoʻqligi va hokimiyatdagilar eski tuzum vakillari bilan murosa qilishgan [13] . Toʻntarish yana mamlakat aholisi tomonidan qoʻllab-quvvatlandi.

2022-yil 11-maydan 12-mayga o‘tar kechasi A.Goitaga sodiq qo‘shinlar nomi oshkor etilmagan „G‘arbiy davlat“ tomonidan qo‘llab-quvvatlangan „progressiyaga qarshi zobitlar va unter-ofitserlar guruhi“ning davlat to‘ntarishiga urinishini bostirishdi. 13-may kuni Bamakoda „fransuz harbiylari mavjudligini“ to‘xtatishga chaqiruvchi namoyish tashkil etildi, unda A.ni qo‘llab-quvvatlovchi shiorlar yangradi. Goits va uning ittifoqchisi — Rossiya [14] .

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „El coronel Assimi Goita, designado nuevo hombre fuerte de Mali tras el golpe“. 20-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-avgust 2020-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Qui est Assimi Goïta, le chef de la junte au Mali — MALI CANAL“. 16-sentyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 6-iyun 2021-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Кусов В.Г. „Ассими Гоита, глава государства Мали“ (ru). Правители Африки: XXI век. 8-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-sentyabr 2020-yil.
  4. ↑ „In Mali, Colonel Assimi Goita is put in charge of the rebels“. 26-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-avgust 2020-yil.
  5. ↑ „Mali Coup Leaders Pledge Democracy After Deposing President“. 19-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-avgust 2020-yil.
  6. ↑ „Mali Rebels Choose Col. Assimi Goita As Leader — Reports“. 23-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-avgust 2020-yil.
  7. ↑ „Au Mali, RFI et France 24 privées d’antenne par le pouvoir“. 31-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 18-may 2022-yil.
  8. ↑ „Mali : pourquoi le CNSP n’a-t-il pas encore été dissout ? | Afrique | DW | 19.10.2020“. 1-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 6-iyun 2021-yil.
  9. ↑ „Mali: le président de la transition, Bah N’Daw, a prêté serment“. 28-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-iyun 2022-yil.
  10. ↑ „Mali: un ancien ministre de la Défense désigné président de transition du Mali“. 21-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-fevral 2021-yil.
  11. ↑ „Mali coup leader fires prime minister and president“ (en). Deutsche Welle (25-may 2021-yil). 26-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 26-may 2021-yil.
  12. ↑ „Mali : Bah N’Daw et Moctar Ouane arrêtés“ (fr). Jeune Afrique (24-may 2021-yil). 24-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-may 2021-yil.
  13. ↑ „Assimi Goïta a-t-il pris goût du pouvoir?“. 17-oktyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 18-may 2022-yil.
  14. ↑ „Mali : le gouvernement d’Assimi Goïta affirme avoir déjoué un coup d’État“. 18-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 18-may 2022-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Assimi_Goïta&oldid=3874456" dan olindi