Arktida qit'asi
Arktida — yaqin geologik oʻtmishda mavjud boʻlgan taxminiy shimoliy qutb qitʼasi.
„Arktida“ atamasi XIX asrda nemis zoogeografi I. Egerom tomonidan taklif qilingan. „Shimoliy qutb mamlakati“ deb atalgan. Keyinchalik Ya. I. Gakkel shunday hudud mavjudligini aytib oʻtgan. U shunday deb yozgan edi: "Koʻpgina geologik-geomorfologik, zoogeografik, floristik, gidrobiologik va boshqa baʼzi maʼlumotlar shuni koʻrsatadiki, soʻnggi toʻrtlamchi davrda Arktika havzasida ham katta boʻlgan koʻproq quriqlik mavjud boʻlganligini yozgan. U yana shunday deydi: Eng katta suv osti tizmalarining toʻqnashishi natijasida kichik orollar bu yerda tizma boʻylab choʻzilgan boʻlib, ular birgalikda Arktidani hosil qilgan. Ya. I. Gakkel, Yangi Sibir orollari va Vrangel orollari qadimgi Arktida yerning qoldiqlaridir deb hisobagan. Gipotezaning bir qismi sifatida Shpitsbergen arxipelagi, Frants Josef Land va Severnaya Zemlya orollari, Kanada Arktika arxipelagi quruqlik bilan oʻralgan va Amerikani Yevroosiyo bilan bogʻlaydigan Gakkel, Lomonosov va Mendeleev hududlarda joylashgan deb aytgan.
Yangi maʼlumotlarga koʻra, oxirgi muzlik davrida dengiz sathining maksimal pasayishi hozirgi yer sathidan[1] 130 m ni tashkil etgan, mos ravishda kontinental shelfning keng hududlari, shu jumladan Yevroosiyo va Shimoliy Amerikaning shimoliy hududlari suv ostida qolmagan.
Arktidaning taxminiy mavjud boʻlish vaqti muzlik davrining asosiy bosqichlariga toʻgʻri keladi, bunda uni tashkil etuvchi orollar va muz gumbazlari va muz boʻlaklari uchun tayanch boʻlib xizmat qilgan boʻlishi mumkin. L. S. Govoruxa
Giperboriyani suv bosgan vaqtga kelsak, uning tarafdorlari orasida umumiy qabul qilingan nazariya mavjud emas. Baʼzilarning fikriga koʻra, Arktida 100 ming yil oldin, boshqalarga koʻra — 18 dan 16 ming yil oldin mavjud boʻlgan. Akademik A. F. Tryoshnikov Lomonosov tizmasining qismlari hatto 8 ming yil oldin ham yer yuzasiga chiqishi mumkinligiga ishongan. Y. Y. Gakkel Yangi Sibir orollari va Vrangel orollarini oʻrab turgan yerlar taxminan 5 ming yil avval suv ostida qolganligini aytib oʻtgan.
Bir qator mutaxassislar Arktida bilan Arktika tundrasining mahalliy aholisining shimoldagi „issiq yer“ haqidagi afsonalarini, shuningdek mashhur " Sannikov oʻlkasi ", kam maʼlumot mavjud boʻlgan " Andreev oʻlkasi " haqidagi afsonalarni ham misol qilib keltirish mumkin.
Arktikada ikkita qitʼa boʻlgan[2]. Arktida 250 million yil oldin Pangeya tarkibiga kirgan deb faraziyalar ham mavjud.
Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Arktika gipotezasi
- Lemuriya
- tinchlantiruvchi
- giperboreya
- frizland
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ „Существование древнего континента Арктиды доказано новосибирскими учеными“. 2021-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 11-sentyabr.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Советская Арктика. Моря и острова Северного Ледовитого океана, M..
- {{{заглавие}}}.
- Кондратов. А. М.. Была земля Арктида. Магадан: Магаданское книжное издательство, 1983.