Aqlli turizm
Aqlli turizm - aqilli shaharlarning muhim qismidir[1] [2]. Turizm butun dunyo bo'ylab iqtisodiy o'sishning asosiy tarkibiy qismlaridan biridir. Turizmning asosiy maqsadi dunyoning turli hududlaridan ko'proq turistlarni jalb qilishdir. Aqlli turizm deganda turizmni yaxshilash uchun innovatsion g'oya va yondashuvlarni ishlab chiqish uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo'llash tushuniladi[3] [2]. Aqilli turizm axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini, mobil aloqa, cloud accounting, sun'iy intellekt va virtual sayohat kabi asosiy texnologiyalarga tayanadi. U samaradorlik, barqarorlik va tajribani oshirish uchun infratuzilma, ijtimoiy bogʻliqlik va tashkiliy manbalar (ham davlat, ham nodavlat) hamda foydalanuvchilardan ilgʻor texnologiyalar bilan birgalikda olingan maʼlumotlarni aniqlash va ulardan foydalanishning innovatsion usullarini topish boʻyicha belgilangan yaxlit saʼy-harakatlarni qoʻllab-quvvatlaydi[4]. Aqlli turizm uchun foydalaniladigan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalariga IoT, mobil aloqa, cloud accounting va sun’iy intellekt kiradi. U aqlli turizm imkoniyatlarini taqdim etish uchun turizmning jismoniy, axborot, ijtimoiy va tijorat infratuzilmasini bunday vositalar bilan birlashtiradi. Aqlli turizm tamoyillari: turizm tajribasini oshirish, resurslarni boshqarish samaradorligini oshirish, barqaror jihatlarga e'tibor qaratgan holda maqsadli raqobatbardoshligini oshirishdan iborat[5] [6]. Shuningdek, u turizm resurslarini samarali taqsimlashga yordam berish uchun ma'lumotlarni to'plashi va tarqatishi va foydaning yaxshi taqsimlanishini ta'minlaydigan mikro va makro iqtisoddiyot darajada turizm ta'minotini birlashtirishish kerak. Ular aqlli shaharlardek texnologik rivojlangan yo'nalishlarda samarali bo'lishi kuzatilyapti[6].
Aqlli turizm manzillari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aqilli turizm quyidagilardan iborat bo'lsa, aqlli turistik yo'nalish bo'lishi mumkin;
- Zaif aqllilik; hamkorlik, innovatsiya va yetakchilikni o‘z ichiga oladi[6];
- Kuchli aqllilik; barcha texnologiya va infratuzilmalardan foydalanishni nazarda tutadi[6];
Ammo, yuqoridagilardan hech biri mavjudligi aqlli manzil hisoblanmaydi. Bu inson kapitalini yaxshilashga va texnologiya va infratuzilmani qo'llash asosida aqlli qarorlar qabul qilishga imkon beruvchi aql-idrokning mavjudligiga bog'liq.
Aqlli turizm quyidagi xususiyatlarni talab qiladi:
- Texnologiya o'rnatilgan hududlar;
- Mikro va makro darajada sezgir javoblar;
- Yakuniy foydalanuvchi qurilmalari
- Aqlli platformalardan faol foydalanadigan manfaatdor tomonlar
Aqilli turizm vositalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aqlli turizm texnologiyalari turistlar va ob'ektlar o'rtasidagi o'zaro aloqani ta'minlovchi mobil apparat, dasturiy ta'minot va tarmoqlarning kombinatsiyasini anglatadi. Aloqa aqlli qarorlar qabul qilish uchun shaxsiylashtirilgan xizmatlar va ayni vaqtda ma'lumotlarni taqdim eta olishi kerak. Uchta o'ziga xos aqlli turizm vositalari quyidagilar - bu turli ilovalar, vizual haqiqat va o'zaro aloqalar.
Ilovalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilovalar turistlarga quyidagi maqsadlarda yordam beradi: oldindan buyurtma qilish, tarjima xizmatlari, yo'nalish bo'yicha ko'rsatmalar kabi ongli tanlov qilishda yordam berishi kerak. Shuningdek Audio yo'l-yo'riq ham kiradi.[3] Shuningdek, u manfaatdor tomonlar va mijozlar o'rtasida real vaqt rejimida muloqot qilish imkonini berishi kerak.
Misollar, foydalanuvchilarga mahalliy aholi yordamida shaxsiy sayohatlarga ega bo'lish imkonini beruvchi ViaHero[7].
Vizual haqiqat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu smartfon yoki linzalar orqali real muhitni axborot bilan to'ldirish tajribasi. Bu madaniy turizmga katta hissa qo'shishi mumkin.
Misol uchun, Rim amfiteatridagi AR tizmini o'z ichiga oladi, bu foydalanuvchilarga telefonlarini arenaga qaratib, gladiatorlar jangini tomosha qilish imkonini beradi.
Yaqin maydon aloqalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
NFC asosan muzeylar kabi tarixiy sayyohlik joylarida qo'llanilishi mumkin. Sayyohlarga rasmlar, haykallar va tarixiy artefaktlardagi ma'lumot nuqtalarini skanerlash imkonini beradi, bu esa telefonga tarjimalarni taqdim etish imkonini beradi. Ammo, NFC mos keluvchi qurilma kerak.
Har bir hudud, har xil vositalarni qo'llashni talab qiladi. Aqlli turizmdan turistlar ham, o'sha obeyktlar ham foyda ko‘radi. Manzil foydasi shundan iboratki iqtisodiy mukofot, potentsial to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar, madaniy merosni saqlash va hokazolarni o'z ichiga oladi, turistlar uchun esa qulaylik, xarajatlarni kamaytirish, bir nechtasini nomlash.
Aqlli turizm muammolari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilovalarni ishga tushirish uchun aqlli qurilmalarga va tizimning ishlashi uchun quvvatga tayanish[8].
Raqamli va raqamli bo'lmagan qurilmalar o'rtasidagi bo'shliqning mavjudligi[8]. Aqilli turizm aqlli shahar doirasidan tashqarida turizmni boshdan kechirishni istaganlarning ehtiyojlarini qondirmaydi.
Yuqori darajadagi bilim va infratuzilma[8].
Turizmdan allaqachon ta'sirlangan korxonalar aqlli turizmning boshlanishi bilan yanada pastga suriladi[8].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Z. Lijing, P. Yanrong and H. Jianhua, "The Development Strategy for the Tourism in Hebei under the Background of Smart City Based on Data Mining," in Proc. 7th International Conference on Intelligent Computation Technology and Automation, Changsha, 2014, pp. 991-994.
- ↑ 2,0 2,1 A. K. Tripathy, P. K. Tripathy, N. K. Ray, and S. P. Mohanty, “iTour: The Future of Smart Tourism”, IEEE Consumer Electronics Magazine, Volume 7, Issue 3, May 2018, pp. 32-37.
- ↑ 3,0 3,1 SMART TOURISM TOOLS: LINKING TECHNOLOGY TO THE TOURISTIC RESOURCES OF A CITY.
- ↑ Marchesani, F. (2022). Exploring the relationship between digital services advance and smart tourism in cities: Empirical evidence from Italy. Current Issues in Tourism, 1-12.
- ↑ Gretzel, Ulrike; Sigala, Marianna; Xiang, Zheng; Koo, Chulmo (2015-08-01). "Smart tourism: foundations and developments" (en). Electronic Markets 25 (3): 179–188. doi:10.1007/s12525-015-0196-8. ISSN 1019-6781.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Gretzel, Ulrike; Zhong, Lina; Koo, Chulmo (2016-05-03). "Application of smart tourism to cities". International Journal of Tourism Cities 2 (2). doi:10.1108/IJTC-04-2016-0007. https://www.researchgate.net/publication/305693638.
- ↑ „This App Will Hire a Local to Plan Your Entire Trip – for Only $25 a Day“ (en). Travel + Leisure. Qaraldi: 2018-yil 18-sentyabr.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Gretzel, Ulrike; Reino, Sofia; Kopera, Sebastian; Koo, Chulmo (2015-01-01). "Smart Tourism Challenges". Journal of Tourism 16: 41–47. https://www.researchgate.net/publication/301295363.