Antefiks

Antefiks (lotincha antefigere dan oldin mahkamlash) - bu plitkali tomning qoplamali plitkalarini tugatadigan va yashiradigan vertikal bloklardir. Bundan tashqari, u elementlardan birikmani himoya qilish uchun xizmat qiladi. Katta binolarda har bir toshdan yasalgan antefiksning yuzi ko'pincha madhiya bezaklari bilan o'yilgan.^[1]

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻproq katta binolarda sopol antefikslar, odatda, terakota, odamlarning, mifologik mavjudotlarning yoki astrologik ikonografiyaning boshlari bilan bezatilgan bo'lishi mumkin, ayniqsa Rim davrida bunday koʻrinishdagi antefikslsrni koʻrishimiz mumkin. Antefiklarda bezak sifatida Gorgonning qo'rqinchli xususiyatlari, uning qo'rqinchli ko'zlari va o'tkir tishlari ham yovuzlikdan qochish uchun mashhur motif edi. Imperator Avgust davriga oid Rim misolida ikkita echkining kallasi tasvirlangan. U imperator Rimda alohida ahamiyatga ega bo'lgan bo'lishi mumkin, chunki uloq yulduz turkumi imperator Avgust tomonidan o'zining baxtli yulduz belgisi sifatida qabul qilingan va tangalar va legioner standartlarida paydo bo'lgan.^[2] Bu vaqtga kelib ular ko'plab yirik binolarda, shu jumladan xususiy uylarda topilgan. Muzey kolleksiyalaridagi eng qadimgi namunalar miloddan avvalgi 7-asrga toʻgʻri keladi, Gretsiya va Etruriyada. Rimdagi milliy etrusk muzeyi joylashgan Villa Giuliya bog'ida Alatri shahridan topilgan vayronalar asosida 1889-1890-yillarda qurilgan etrusk ibodatxonasi rekonstruksiya qilinmoqda. Uning plitkali tomi antefikslar bilan qoplangan.

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lotin tilidan antefixa, antefiksning, old tomonida mahkamlangan narsa, antefiksusdan, oldidan bog'langan: ante-, ante- va fixus, mahkamlangan, figere ning o'tgan zamon sifatdoshi, mahkamlamoq.^[3]

Galareya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Terakotali Antefiks
Roman Antefiksi
Vena shahridagi muzeyda saqlanuvchi noyob antefiks
Inson yuzi tushirilgan antefiks
Vatikandagi tarixiy antefiks
Valter Art dizayn muzeyidagi antefiks
Getty Villasidagi antefiks
Antefiks chizmasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911) "Ante-fixae" Encyclopædia Britannica 2 (11chi nashri) Cambridge University Press p. 89
↑ „The Met 150 Digital Collections“. Metropolitan Museum of Art. The Metropolitan Museum of Art. Qaraldi: 27-iyun 2020-yil.
↑ „antefix“.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[https://books.google.com]

[1] Chisholm, Hugh, ed. (1911) "Ante-fixae" Encyclopædia Britannica 2 (11chi nashri) Cambridge University Press p. 89

[Met-2] „The Met 150 Digital Collections“. Metropolitan Museum of Art. The Metropolitan Museum of Art. Qaraldi: 27-iyun 2020-yil.

[3] „antefix“.

[1]

[2]

[3]