Ana Rosa Chacón
| Ana Rosa Chacón | |
|---|---|
| Tavalludi |
Ana Rosa Chacón González 1889-yil |
| Vafoti |
28-mart, 1985-yil San José, Costa Rica |
| Fuqaroligi | Kosta Rika |
| Kasbi | feminist, siyosatchi, oʻqituvchi |
| Faoliyat yillari | 1908 - 1958 |
Ana Rosa Chacón (talaffuzi: Ana Roza Chakon; 1889-1985) Kosta-Rikalik oʻqituvchi, sogʻliqni saqlash boʻyicha mutaxassis, feminist boʻlgan. 1953-yilda, Kosta-Rikada ayollarga huquq berilganidan soʻng oʻtkazilgan birinchi saylovda Chacón davlat lavozimiga saylangan birinchi uchta ayoldan biriga aylangan.
Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ana Rosa Chacón González[1] 1889-yilda Kosta-Rikaning San-Xose shahrida tugʻilgan. U Colegio Superior de Señoritas kollejida tahsil olib, 1907-yilga kelib taʼlim va jismoniy tarbiya boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻlgan. U ritmik harakatlar, jumladan, raqs va tana rivojlanishi orqali bolalarning sogʻligʻini oshirishga qaratilgan dasturlarni oʻrgangan va amalga oshirgan[2]. 1913-yilda u Angela Acuña Braun, Marian Le Cappellain va Sara Casal bilan birgalikda „La Gota de Leche“ (bir tomchi sut) dasturini yaratishga hissa qoʻshgan, uning maqsadi kam taʼminlangan bolalarni sut bilan taʼminlash, shuningdek, ularning onalarini toʻgʻri ovqatlanishga oʻrgatish va emizishni ragʻbatlantirish edi[3].
1919-yilda Chacón prezident Federiko Tinoco Granados maʼmuriyatiga Matilde Carranza, Lilia González, Carmen Lyra, Viktoria Madrigal, Vitalia Madrigal, Esther De Mezerville, Maria Ortiz, Teodora Ortiz, Ester Silva va Andrea Venegas bilan birga mehnat qonunchiligini buzgani uchun Akunya boshchiligidagi oʻqituvchilarning ish tashlashida qatnashgan[4]. Bunda q’qituvchilarning asosiy muammosi ularning maoshlari pastligi edi. Namoyish chog‘ida o‘qituvchilar tomonidan rasmiy hukumat gazetasi bo‘lmish „La Informacion“ ning idorasi yoqib yuborilgan. Xuddi shu oʻqituvchilarning koʻpchiligi 1923-yilda meksikalik feminist Elena Arizmendi Mejianing chaqirigʻi bilan birlashganlar. U Nyu-Yorkda yashab, „Feminismo Internacional“ (Xalqaro feminizm) jurnalini nashr etar edi va oʻsha yilning 12-oktyabrida butun dunyodagi ayollarni Iberiya va Lotin Amerikasi ayollari xalqaro ligasining sho''ba korxonalarini yaratishga taklif qilgan. Natijada, Chacón va boshqalar Kosta-Rikadagi birinchi feministik tashkilot Liga Feminista Costarricense (LFC) ga asos solgan va Chacón u yerda kotib boʻlgan.
1931-yilda tashkilot Qonunchilik palatasi oldiga qaytib, ayollarga ovoz berish huquqini berishni talab qildi[5] va yana 1934-yilda guruh Kongress bilan uchrashuv uyushtirdi. Ular huquqiy, sotsiologik, taʼlim, adabiy va sogʻliqni saqlash jihatlarini oʻz ichiga olgan turli kasbiy baholashlarga eʼtibor qaratadigan komissiyani chaqirdilar. Maqsad qonun chiqaruvchi organga ayollar hayotiga qanday taʼsir qilganini koʻrish uchun keng qamrovli maʼlumotni taqdim etish edi. Chacón taʼlim qoʻmitasining bir qismi edi va qonun chiqaruvchilar ayollarning tashvishlari qonuniy ekanligiga rozi boʻlgan boʻlishsa-da, ular bu uchun hech qanday chora koʻrmadilar[6]. Chacón va boshqa feministlar keyingi har bir Kongressda — 1939, 1941, 1944, 1947-yillarda — Kosta-Rikadagi fuqarolar urushidan soʻng, 1948-yilda huquqni qoʻlga kiritish huquqiga ega boʻlgunga qadar, har bir keyingi Kongress bilan uchrashib, oʻzlarining ovoz berish huquqini himoya qilishni davom ettirdilar[7].
Chacón 1940-yilda Acuña, Virjiniya Albertazzi, Guillermina Bello, Lidia Fernandes va Esther Lina Salazar bilan birga Amerika maktabini yaratishda ishtirok etgan. Maqsad, munosib talabalar uchun stipendiyalar olish, oʻqituvchilar almashinuvini yaratish, kutubxonalar qurish va uy ishchilariga taʼlim berish edi. 1943-yilda Prezident Rafael Calderón Guardia ovoz berishni manipulyatsiya qilish uchun saylov qonunlarini oʻzgartirishga uringanida, Chacón norozilik yetakchilaridan biri boʻlgan va nafaqat islohotlar, balki saylov huquqi zarurligi haqida gapirgan. 1948-yilgi inqilobda Chacón ommaviy namoyishlarda qatnashgan va ayollar hissalarining fuqarolik qadriyatini tan olishga chaqiruvchi jurnalistik yozuvlar va radioeshittirishlarda ishtirok etgan.
Chacón Kosta-Rika qonun chiqaruvchi organida o‘rinni qo‘lga kiritgan dastlabki uch delegatdan biri edi. 1953-yilda ayollarning ovoz berishiga ruxsat berilgan birinchi saylovda Chacón, María Teresa Obregón va Estela Quesadaning har biri oʻrin olgan[8]. Ular 1954-yilning 8-mayidan 1958-yilning 8-mayigacha xizmat qildilar.
Chacón 1985-yil 21-martda vafot etdi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Portugal. „Efemérides de marzo 2004“ (Spanish). Cimac Noticias (2004). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
- ↑ „Ana Rosa Chacón“ (Spanish). Inamu. Instituto Nacional de las Mujeres. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
- ↑ Rodríguez S. „Participación Socio-política Femenina en Costa Rica (1890 – 1952)“ (Spanish). Universidad de Costa Rica. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
- ↑ Solano Arias, Marta E. (January–June 2014). "A 90 años de la fundación de la Liga Feminista Costarricense: los derechos políticos" (Spanish). Revista Derecho Electoral (San José, Costa Rica: Tribunal Supremo de Elecciones República de Costa Rica) (17): 357–375. ISSN 1659-2069. http://www.tse.go.cr/revista/art/17/solano_arias.pdf. Qaraldi: 2 August 2015.Ana Rosa Chacón]]
- ↑ Herrera Morales. „Elaborado por la historiadora Laura María Rivera Figueroa“ (Spanish). Asamblea Legislativa Costa Rica. Departamento de Servicios Parlamentarios (2012). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
- ↑ Riera, Macarena Barahona. Las sufragistas de Costa Rica, 1 (Spanish), San José, C.R.: Ed. de la Univ. de Costa Rica, 1994 — 115–118 bet. ISBN 978-9977-67-257-1. 2015-yil 9-avgustda qaraldi.
- ↑ Barahona, Macarena. „La batalla de las sufragistas ticas“ (Spanish). San José, Costa Rica: La Nacion (2014-yil 27-iyul). Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
- ↑ Oviedo, Esteban. „Mujer gana 60 años después del primer voto femenino“ (Spanish). San José, Costa Rica: La Nacion (2010-yil 8-fevral). Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.