Amorf

Amorf bu moddaning holati hisoblanadi — kristall va gazsimon holatlar orasidagi oraliq holat boʻlib, zarralar kristalldagidek tartibli joylashmagan, lekin gazdagidan tartibliroq joylashgan boʻladi^[1]. Baʼzi eski maqolalar va kitoblarda bu atama shisha bilan sinonim sifatida ishlatilgan. Biroq, bugungi kunda „oynasimon qattiq“ yoki „amorf qattiq“ umumiy tushuncha sifatida qaraladi va shisha alohida holat hisoblanadi: shisha amorf qattiq moddadir^[2]. Polimerlar koʻpincha amorf boʻladi^[3]

Amorf jismlar nima

Amorf jismlar boʻlinishda kristalli yuzlar hosil qilmaydi. Bunday jismlarda zarrachalar bir-birining yonida boʻladi va qatʼiy tartibga ega emas. Shuning uchun, ular juda yopishqoq yoki juda qalin. Amorf jismlarning yopishqoqligi haroratning uzluksiz funksiyasidir. Tashqi taʼsirlar ostida amorf jismlar bir vaqtning oʻzida qattiq jismlar singari elastik boʻladi, suyuqlik esa suyuqlik kabi. Agar zarba qisqa muddatli boʻlsa, unda kuchli zarba bilan ular qattiq moddalar singari boʻlaklarga boʻlinadi. Agar zarba juda uzoq boʻlsa, unda ular oqadi. Shunday qilib, masalan, qatron qattiq yuzaga joylashtirilgan boʻlsa, u yoyila boshlaydi. Bundan tashqari, uning harorati qanchalik baland boʻlsa, u shunchalik tez tarqaladi.Agar idish amorf tananing mayda qismlari bilan toʻldirilgan boʻlsa, unda bir muncha vaqt oʻtgach, bu qismlar bir butunga birlashib, idish shaklini oladi. Bu, masalan, qatronlar uchun, Amorf jismlar aniqlangan erish nuqtasiga ega emas. Buning oʻrniga ular yumshatuvchi harorat oraligʻiga ega. Isitganda ular asta-sekin suyuq holatga aylanadi. Amorf moddalar ikki holatda boʻlishi mumkin: shishasimon yoki eritilgan. Birinchi holatga past harorat, ikkinchisiga yuqori harorat sabab boʻlishi mumkin. Amorf jismlarning yopishqoqligi haroratga ham bogʻliq: harorat qancha past boʻlsa, yopishqoqlik shunchalik yuqori boʻladi va aksincha. Shuningdek, amorf jismlar izotropdir. Ular uchun fizik xususiyatlar barcha yoʻnalishlarda bir xil, tabiiy sharoitlarda ular toʻgʻri geometrik shaklga ega emaslar. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, ularning tuzilishi suyuqliklarnikiga oʻxshashdir. Amorf moddalar oʻz-oʻzidan kristal holatiga oʻtishi mumkin. Buning sababi, kristal holatida moddaning ichki energiyasi amorfga qaraganda kamroq. Ushbu jarayonning misoli — vaqt oʻtishi bilan shishaning bulutli boʻlishi^[4].

Amorf jismlarning xossalari

Amorf qattiq jismlarning tuzilishining oʻziga xosligi ularga individual xususiyatlarni beradi:

1. Aniq erish haroratiga ega emas^[5]. 2. Qizdirilgan sari yumshab boradi.

Manbalar

↑ https://www.orbita.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=759:amorf-holat&catid=36:fizika&Itemid=79
↑ J. Zarzycki: Les verres et l'état vitreux. Paris: Masson 1982. English translation available
↑ .Wendorff, Joachim H (1982). „The structure of amorphous polymers“. Polymer (inglizcha). 23-jild, № 4. 543–557-bet. doi:10.1016/0032-3861(82)90094-5.
↑ https://uz.scienceforming.com/10701588-what-are-amorphous-bodies
↑ https://uz.scienceforming.com/10701588-what-are-amorphous-bodies

[1] ttps://www.orbita.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=759:amorf-holat&catid=36:fizika&Itemid=79

[2] J. Zarzycki: Les verres et l'état vitreux. Paris: Masson 1982. English translation available

[3] .Wendorff, Joachim H (1982). „The structure of amorphous polymers“. Polymer (inglizcha). 23-jild, № 4. 543–557-bet. doi:10.1016/0032-3861(82)90094-5.

[4] ttps://uz.scienceforming.com/10701588-what-are-amorphous-bodies

[5] ttps://uz.scienceforming.com/10701588-what-are-amorphous-bodies

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]