Amenxotep III

Amenxotep III — Misr fir’-avni (miloddan avvalgi taxminan 1405-1367), 18-suloladan. Uning davrida qadimgi Misr oʻz taraqqiyotining yuksak bosqichiga koʻtarilgan, Luqsorda Amon-Ra ibodat-xonasi va A. Shning ulkan haykallari — „Memnon ustunlari“ bilan bezalgan ibodatxona qurilgan. A. III keyingi ibo-datxonaga dafn etilgan. Bu davrda Misr fravinlari Suriyada va Nubiyaga juda uzoq vaqt olib borgan urishlari Misr mamlakatining madorini quritgan. Shuning uchun ham Amenxotep III podsholik qilgan zamonda katta urushlar qilmagan.

Tashqi siyosati va islohotlari

Amenxotep III tinchlikka asoslangan tashqi siyosat yuritgan. U juda katta arxitektura inshootlari bino qildirgan, chunonchi Fivadagi juda katta ustunlar bilan bezatilgan xashamatli ibodatxonalar qurdirgan. Bu qurilishlar uning nomini asrlar davomida saqlab kelgan. Amenxotep III ning tinchlik siyosati yuritishga mamlakatda tirik kuchlarning kamayib ketgani sabab boʻlgan. Endilikda Misr fravinlari Osiyodagi yerlarni kuch bilan emas diplomatiya bilan ishlashda majbur boʻladi.

Misrni Osiyodagi siyosati.

Bu davrda kelib Suriya podsholari Misrga buysunmay qoʻyishadi bunga sabab esa bu yerlarni boshqa davlatlar hujum qilishadi va ularni yerlarini tortib olishadi,Misr esa bunga qarshi hech narsa qilolmaydi. Ulardan biri yani Katna shahri podshosi Misr fraviniga shunday deb yozadi:"Sultonim! Men bu yerda sening xizmatkoringman. Men sultonim borgan yoʻldan boraman va sultonimdan ajralmagan. Mening otam sening xizmatkoring boʻlgan, uning mulki sening mulking. Suriyadagi mayda davlatlar Misr hokimiyatini tan olsalar ham lekin ular ham asta-sekin mustaqil boʻlishadi. Ossuriya davlati bilan bu davrda Misr aloqalari ancha yaxshilanadi. Chunki Ossuriya ancha kuchka toʻlgan. AmenxotepIII Ossriyaga 20 talat oltin joʻnatadi .Undan tashqari Bobil podsholigi ham unga oltin joʻnatishini soʻraydi. Shu vaqtlarda Kichik Osiyodagi Xettlar davlati ancha kuchli boʻlib Miyangni davlati hududi va Misrning qoʻl ostida boʻlgan Shimoliy Suriyani ishgʻol qilgan. Bu hodisa esa Misr va Mitanni podsholigi ittifoq qilishga sabab boʻladi . Amenxotep III ning zamonida Xettlar istilosini Misr davlati qaytara olmaydi va Mitanni podsholigi yordamidan foydalanishga qaror qiladi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
• Kadimgi shark tarixi. V. I. Avdiev. T- 1964.g.