Alishing tumani
Alishing District ولسوالی علیشنگ | |
|---|---|
| District | |
| 34°42′16″N 70°9′14″E / 34.70444°N 70.15389°E G OKoordinatalari: 34°42′16″N 70°9′14″E / 34.70444°N 70.15389°E G O | |
|
|
Alishing tumani ( fors. wlswạly̰ ʿly̰sẖngg ) — Afgʻonistondagi tuman, Mihtarlam 21 km uzoqlikda joylashgan Lag'mon viloyati viloyatning markazi. Gʻarbda Kobul va Kapisa viloyatlari, shimolda Davlatshoh tumani, sharqda Alingar tumani va janubda Mihtarlam tumanlari bilan chegaradosh. Tuman markazi — Alishang qishlogʻi34°42′16″N 70°09′14″E / 34.7044°N 70.1539°E G O 862 m balandlikda. 12 ta zona mavjud bo'lib, ularning har birida 12 dan 14 tagacha qishloqlar vodiylar va tog'larda joylashgan. Alishing daryosi tumanni kesib o'tadi va asosiy sug'orish manbai hisoblanadi.
Demografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aholisi 79 257 kishi 2019-yil hisobiga ko`ra [1]65% pashaiylar, 20% pushtunlar va 15% tojiklar . Aholining aksariyati kamida uch tilda so'zlashadi, dari, pashtu va pashay tillarida so'zlashadi. Kundalik suhbatda pashay tillari aytilsa-da, rasmiy ishlarda dari va pashtu tillarida gapiriladi. Ushbu tumanlardan tashqaridagi ko'plab odamlar mahalliy urg'uni tushunishda qiynalmoqda va pashay tili mintaqadan tashqarida keng tarqalgan emas.
Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuman iqtisodiyoti yomon, ammo Qal'a-i-Najil kabi ba'zi qishloqlarda bozorlar jonli. Tuman aholisining aksariyati qishloq xo‘jaligida mehnat qiladi. Ba'zi erkaklar Eron yoki Pokiston kabi mamlakatlarda 20 yoshida qo'l mehnati bilan mehnat muhojirlari bo'lib ishlashadi, shuning uchun oilaning er uchastkasini ta'minlash uchun etarli mablag'ni tejashadi. So'nggi yillarda tumanning geografik joylashuvi tufayli mamlakatning sharqiy qismida davom etayotgan qo'zg'olonlarning asosiy releflari tufayli tumanda xavfsizlik masalasi muhokama qilindi.
Tumanda yaxshi qishloq xo'jaligi erlari bor, bu har yili suv toshqini va sug'orishni tashkil qilish orqali yordam beradi. Koʻpchilik yer uchastkalarida bugʻdoy, makkajoʻxori, beda yetishtiriladi. Aksariyat oilalar meva-sabzavot etishtirish uchun kichik bog'da bo'lishadi. Bu hudud tog'li tuman bo'lib, Mihtarlamdan Davlat Shoh tumanigacha bo'lgan daryo vodiysi bo'ylab asfaltlangan yo'lga ega. Ko'pincha suv toshqinlari, zilzilalar va ko'chkilar har yili asosiy infratuzilmaga, masalan, to'g'on va ko'prikka katta zarar etkazadi.
Tumanda Andara, Qal'a-i-Najil va Qanday maktablarida 6 yoshdan 15 yoshgacha bo'lgan uchta maktab mavjud. Garchi ko'pchilik qishloq xo'jaligiga asoslangan iqtisodiyotda ishlasa ham, ko'pchilik o'qiydi va yozadi. Qo'shimcha ta'lim olmoqchi bo'lgan bolalar Mihtarlam yoki Kobul kabi shahar markazlariga boradilar. Aholining aksariyati Tolibon hukumati davrida taqiqlangan musiqa va raqsni yaxshi ko'radi.
Madaniyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Odamlar konus shaklidagi naychada sotib olinadigan va erkaklar va ayollar uchun dizaynlashtirilgan Mehndi yoki xina xamiridan zavqlanishadi.
Mehndi - Hindistonning qadimgi subkontinentida paydo bo'lgan tantanali san'at turi. Mehndi erkaklarga ham, ayollarga ham qo'llanilishi mumkin. [5] . Odatda to'y paytida qo'llaniladi - ko'pincha kelinlar uchun, ba'zan esa kuyovlar uchun. Rajastanda kuyovlarga ko'pincha kelinlar uchun mo'ljallangan dizaynlar beriladi. Assamda, nikohdan tashqari, Rongali bihu davrida turmushga chiqmagan ayollar tomonidan keng qo'llaniladi.
Pokistondagi musulmonlar ham undan voyaga yetganlik belgisi sifatida foydalana boshladilar. Yaqin Sharq va Afrikada ayollarning tirnoqlari va oyoq tirnoqlari va qo'llariga xina surtishlari odatiy holdir.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
2020-yil 10-mayga o‘tar kechasi Tolibon Alishing tumanidagi karvon va xavfsizlik postiga hujum qildi. Hujum ortidan 27 nafar afg‘on askari halok bo‘ldi, bir qancha harbiy mashina yo‘q qilindi, to‘qqiz nafar askar esa bedarak yo‘qoldi. [2][3]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Estimated Population of Afghanistan 2019-20“. Central Statistics Organization (2019-yil 18-noyabr). 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 2-aprel.
- ↑ „'27' Afghan Forces Killed in Taliban Attack in Laghman: Source“ (2020-yil 11-may).
- ↑ „Taliban destroys Afghan military outpost in Laghman“ (2020-yil 12-may).