Akxit

Akxit (Ugarit. 'aqht) — Ugarit mifo-epik siklining qahramoni, ovchi, xudoga qarshi kurashuvchi.

Manbalar

Ugarit yozuvining uch nafar lavhasi bizgacha qisman yetib kelgan boʻlib, (C17=KTU, I.17, C18=KTU, 1.18 va C19=KTU, I.19), "Akxit haqida" sheʼr ham saqlab qolgan. Miloddan avvalgi XIV-asr oxirida Ugarit podshosi Nikmaddu II buyrugʻi bilan bosh ruhoniy Attinparlanu soʻzlaridan kotib Ilimilku tomonidan yozib olingan.

Afsona

Eng adolatli shoh Daniilning merosxoʻri yoʻq edi. Olti kun davomida u xudolarga oʻgʻil berishini soʻradi. Yettinchi kuni Balu unga zohir boʻlib, otasi Ilu xudosi hukmdorning iltimosini bajarishini aytdi. Va shunday boʻldi: belgilangan vaqtda Danniilda Axit ismli oʻgʻil tugʻildi. Bola voyaga yetganida, xudo-qurol ustasi Chiroyli va dono Akxit uchun ov kamonini yaratdi. Anatu maʼbuda bu kamonga ega boʻlishni xohlardi. Boshida u kamon uchun Akxitga kumush va oltin taklif qildi. Rozilik olmagach, u hech qachon oʻlmaslikni taklif qildi. Ammo Akxit bu sovgʻadan bosh tortdi va hamma odamlar kabi taqdirga duchor boʻlishini aytdi: "Hamma oʻlsa, men ham oʻlaman!"^[1]. Shunda Anatu gʻazablanib, Ilaga Akxit bilan muomala qilishiga ruxsat berish uchun tahdid qildi. Yatpanu bilan birga u Akxitga burgutlar suruvini yubordi, ular uni parchalab tashladilar. Shundan soʻng yetti yil davomida yer motamga botdi — u Daniilni laʼnatlashi bilan dahshatli qurgʻoqchilikni keltirib chiqardi. Danniilning iltimosiga koʻra, Balu burgutlarning qanotlarini sindiradi. Danniil ularning qorinlarini yirtib tashlaydi, lekin Tsamalu faqat burgutlarning onasining qornida oʻgʻlining goʻshti va suyaklarini topadi. Balu burgutlarga qanotlarini qaytaradi va ular uchib ketishadi. Danniil, xuddi shunday kerak ekan deb, motam tutadi va Akxitani dafn qiladi. Uning qizi va singlisi Akxita Pugatu akasi uchun qasos olish uchun Yatpanani topadi. Keyinchalik nima sodir boʻlgani topilgan yozuvlarda saqlanmagan.

Obrazning kelib chiqishi

Akxit obrazida oʻlayotgan va tiriluvchi xudo haqidagi qishloq xoʻjaligi afsonasining xususiyatlarini aniqlash mumkin^[2]. Qadimgi qatlam boshlangʻichning ibtidoiy marosimlarini koʻrsatadi^[2]. Tarixiy asos aniq emas va faqat Akxitning otasi Danniil bilan bogʻliq holda kuzatilishi mumkin^[2].

Daniil Iezekiilya kitobida

Daniil haqida Iezekiilya kitobida eslatib oʻtilgan (Iez. 14:14, 20 , 28:3). Baʼzi olimlar bu Daniilni, ushbu sheʼrdagi Daniil bilan bogʻlashadi^[3].

Butunjahon kontekstda obrazning qahramonligi

"Akxita haqida" sheʼrida koʻrsatilgan hayot va oʻlim masalasi antik adabiyotning "Gilgamish dostoni", "Arfist qoʻshigʻi", "Iezekiilya kitobi", " Odisseya" kabi oʻxshashliklarini topadi. Gomer tomonidan^[2]. Ugarit eposi bu savolga javobni yerdagi mavjudotning zaifligi ustidan axloqiy imperativning ustunligi orqali beradi. Akxitning boqiylikdan voz kechishi „qahramonning jamiyatning axloqiy meʼyorlariga va mavjud dunyo tartibining buyrugʻiga rioya qilishga intilishi tufayli erishilgan jasoratdir“^[2]. "Qahramonning oʻzi „Anat“ taklifini „kishan“, yaʼni hiyla yoʻli bilan ozodlikdan mahrum qilishga urinish deb biladi"^[2].

Adabiyotlar

Угаритский эпос. Пер. с угаритского, введ. и коммент. И. Ш. Шифмана. М.: Наука. Издательская фирма "Восточная литература", 1993. ISBN 5-02-017247-2.
Адра, Фред. Слепая зона. Призраки. М.: Издательство АСТ, 2019. ISBN 978-5-17-117561-0.

Manbalar

↑ C17=KTU, I.17 VI 38 перевод И. Ш. Шифмана
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Шифман 1993.
↑ John Day. The Daniel of Ugarit and Ezekiel and the Hero of the Book of Daniel^(ingl.) // Vetus Testamentum. — 1980. — April (vol. 30). — P. 174—184.

[1] C17=KTU, I.17 VI 38 перевод И. Ш. Шифмана

[FOOTNOTEШифман1993-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Шифман 1993.

[3] John Day. The Daniel of Ugarit and Ezekiel and the Hero of the Book of Daniel^(ingl.) // Vetus Testamentum. — 1980. — April (vol. 30). — P. 174—184.

[1]

[2]

[3]