Adigeni

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

Adigeni (gruzincha: ადიგენი) — Gruziyaning Samtsxe-Javaxeti shtatidagi kichik shaharcha (daba). U Axalsixe tuzilmaviy havzasida, Kvabliani daryosi boʻyida,Axaltsixe viloyati markazidan 32 km uzoqlikda joylashgan.2014-yildagi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, uning aholisi 783 kishini tashkil qiladi. Shaharda maʼmuriy, madaniy-maʼrifiy va sogʻliqni saqlash boʻlimlari joylashgan.

Adigeni (rus. Adygeny; adige. Adygeher) — shimoli-gʻarbiy Kavkaz xalqi, shimoli-gʻarbiy Kavkazning tub aholisi. "Adige" nomi "tog'liklar" yoki "tog'liklar" degan ma'noni anglatuvchi endonimdir.

Demografiya:

Adige aholisining aksariyati Shimoliy Kavkazda joylashgan Rossiyaning federal sub'ekti - Adigeya Respublikasida yashaydi. Rossiyaning Krasnodar o'lkasi, Stavropol o'lkasi va Karachay-Cherkesiyada, shuningdek, Turkiya, Iordaniya, Suriya va boshqa mamlakatlarda muhim adige jamoalari mavjud.

Adige aholisining umumiy soni taxminan 1,2 million kishini tashkil qiladi.

Til:

Adige tili shimoli-gʻarbiy kavkaz tili boʻlib, adige xalqi gapiradi. Bu Adigeya Respublikasining rasmiy tili bo'lib, Shimoliy Kavkazning boshqa qismlarida va diasporada ham so'zlashadi.

Madaniyat:

Adige xalqi boy va jonli madaniyatga ega. Ular o'zlarining an'anaviy musiqalari, raqslari va oshxonalari bilan mashhur.

Tarix:

Adige xalqi uzoq va murakkab tarixga ega. Ular Shimoliy Kavkaz mintaqasida asrlar davomida yashab kelgan qadimgi cherkeslardan kelib chiqqan.

19-asrda Adige xalqi Rossiya imperiyasiga qarshi uzoq va qonli urush olib bordi. Urush 1864 yilda Adigelarning mag'lubiyati va ularning hududining Rossiyaga qo'shilishi bilan yakunlandi.

Bugungi kun:

Bugungi kunda Adige xalqi iqtisodiy tengsizlik, diskriminatsiya va an'anaviy madaniyatini yo'qotish kabi qator muammolarga duch kelmoqda. Shu bilan birga, ular o‘z madaniyati va an’analarini asrab-avaylash, iqtisodiy va ijtimoiy sharoitlarini yaxshilash yo‘lida ham harakat qilmoqda.

Taniqli Adige xalqi:

Aslan Masxadov, Ichkeriya Checheniston Respublikasining birinchi prezidenti

Fotima Tlisova, cherkes faoli va yozuvchisi

Murat Yagan, turk kurashchisi va Olimpiada sovrindori

Zelimxon Xojev, Sovet va Rossiya kurashchisi, Olimpiya o'yinlari sovrindori

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]