Kontent qismiga oʻtish

Adigeni

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

 

Adigeni (gruzincha: ადიგენი) — Gruziyaning Samtsxe-Javaxeti shtatidagi kichik shaharcha (daba). U Axalsixe tuzilmaviy havzasida, Kvabliani daryosi boʻyida,Axaltsixe viloyati markazidan 32 km uzoqlikda joylashgan.2014-yildagi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, uning aholisi 783 kishini tashkil qiladi. Shaharda maʼmuriy, madaniy-maʼrifiy va sogʻliqni saqlash boʻlimlari joylashgan.

Adigeni (rus. Adygeny; adige. Adygeher) — shimoli-gʻarbiy Kavkaz xalqi, shimoli-gʻarbiy Kavkazning tub aholisi. "Adige" nomi "tog'liklar" yoki "tog'liklar" degan ma'noni anglatuvchi endonimdir.

Demografiya:

Adige aholisining aksariyati Shimoliy Kavkazda joylashgan Rossiyaning federal sub'ekti - Adigeya Respublikasida yashaydi. Rossiyaning Krasnodar o'lkasi, Stavropol o'lkasi va Karachay-Cherkesiyada, shuningdek, Turkiya, Iordaniya, Suriya va boshqa mamlakatlarda muhim adige jamoalari mavjud.

Adige aholisining umumiy soni taxminan 1,2 million kishini tashkil qiladi.

Til:

Adige tili shimoli-gʻarbiy kavkaz tili boʻlib, adige xalqi gapiradi. Bu Adigeya Respublikasining rasmiy tili bo'lib, Shimoliy Kavkazning boshqa qismlarida va diasporada ham so'zlashadi.

Madaniyat:

Adige xalqi boy va jonli madaniyatga ega. Ular o'zlarining an'anaviy musiqalari, raqslari va oshxonalari bilan mashhur.

Tarix:

Adige xalqi uzoq va murakkab tarixga ega. Ular Shimoliy Kavkaz mintaqasida asrlar davomida yashab kelgan qadimgi cherkeslardan kelib chiqqan.

19-asrda Adige xalqi Rossiya imperiyasiga qarshi uzoq va qonli urush olib bordi. Urush 1864 yilda Adigelarning mag'lubiyati va ularning hududining Rossiyaga qo'shilishi bilan yakunlandi.

Bugungi kun:

Bugungi kunda Adige xalqi iqtisodiy tengsizlik, diskriminatsiya va an'anaviy madaniyatini yo'qotish kabi qator muammolarga duch kelmoqda. Shu bilan birga, ular o‘z madaniyati va an’analarini asrab-avaylash, iqtisodiy va ijtimoiy sharoitlarini yaxshilash yo‘lida ham harakat qilmoqda.

Taniqli Adige xalqi:

Aslan Masxadov, Ichkeriya Checheniston Respublikasining birinchi prezidenti

Fotima Tlisova, cherkes faoli va yozuvchisi

Murat Yagan, turk kurashchisi va Olimpiada sovrindori

Zelimxon Xojev, Sovet va Rossiya kurashchisi, Olimpiya o'yinlari sovrindori