Adabiy anʼana

Adabiy anʼana — dunyoni badiiy idrok etish, bilish sohasida davrdan-davrga, avloddan-avlodga oʻtib kelgan adabiy tajribalar: estetik qarashlar, tasviriy vositalar, tildagi obrazlilik, emotsionallik va uslubdagi rang-baranglik. Oʻtmish yozuvchilarining ijod tajribasida sinalgan, ustuvor va muqim gʻoyaviy-badiiy boyliklarni yosh boʻgʻin oʻz davri talabiga kura qayta ishlab, ijodiy rivojlantiradi. Adabiyot va sanʼatda anʼana tarixiy hodisa bulib, muayyan davr ijtimoiy-badiiy xususi-yatlarini aks ettiradi. Oʻzbek adabiyoti eskirmagan, zamon sinovidan utgan, barhayot, ilgʻor anʼanaga suyanadi. Ilgʻor Adabiy anʼana hamma vaqt novatorlikka chorlaydi. Binobarin anʼana va novatorlik orasida mantiqiy aloqa bor. Ularni bir-biridan ajratib, ham tasavvur qilib boʻlmaydi. Biz uchun anʼana hisoblanadigan koʻp gʻoya va mayllar uz vaqtida yangilik sanalgan. Mas, Nizomiy uchun qisman yan-gilik boʻlgan „Hamsa“ yaratish Navoiy uchun anʼana edi. Shu bilan birga Navoiy „Hamsa“si oʻtmishdoshlarining takrori, taqlidi emas. Unda zamonasining uziga xos gʻoyaviy-estetik masalalari yori-tilgan va „Hamsachilik anʼanasi“ yangi bosqichga koʻtarilgan. Oʻzbek mumtoz adabiyotida tazkira-chilik anʼanasi ham mavjud edi. Alisher Navoiy, Davlatshoh Samarqandiy, Fazliy kabi adiblar ayrim asarlarini Sharq tazkirachilik anʼanalariga qatʼiy 180amal qilib yaratganlar. Zahiriddin Muhammad Boboʻrning „Boburnoma“ va Abulgʻoziy Bahodirxonning „Shaja-rai tarokima“ kabi asarlari, Munis, Ogahiy, Bayoniy, Mirzaolim Mushriflarning tarixiy yilnomalari ham maʼlum adabiy-tarixiy anʼanalar asosida yaratilgan. Oʻzbek adabiyotida 20-asrda vu-judga kelgan roman janrining rivojiga katta hissa qushgan Abdulla Qodiriy, Oybek, Abdulla Qahhor, Odil Yoqubov, Pirimqul Qodirov, Oʻtkir Hoshimov, Omon Muxtorov va boshqa sanʼatkorlar ja-hon adabiyotidagi ilgʻor anʼanalarga su-yanganlar. Ortiqboy Abdullayev.