Abe Kobo
| Abe Kobo | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
7 mart 1924 Tokio chekkasida joylashgan Kita shahri |
| Vafoti |
22 yanvar 1993 Tokio, Yaponiya |
| Fuqaroligi |
 Yaponiya |
| Millati | yapon |
Abe (yap. 安部公房 Abe Ko: bo:), hozirgi. ism — Abe Kimifusa; 1924 yil 7 mart, Kita, Tokio, Yaponiya imperiyasi — 1993 yil 22 yanvar, Tokio, Yaponiya) — yapon yozuvchisi, dramaturg va ssenariynavis urushdan keyingi yapon sanʼati avangardining yetakchilaridan biri. Ijodkorlikning asosiy mavzusi — insonning zamonaviy dunyoda oʻz shaxsiyligini izlash. O‘tgan asrning 60-yillarida „Qumdagi ayol“, „O‘zga sayyoralik yuz“ va „Kuygan xarita“ romanlari asosida rejissyor Xirosi Teshigahara tomonidan filmlar suratga olingan.[1]
Hayot va Ijod[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kobo Abe 1924-yil 7-martda Tokio chekkasida joylashgan Kita shahrida tug‘ilgan. Boʻlajak yozuvchi bolaligini 1940 yilda oʻrta maktabni tugatgan Manchuriyada oʻtkazdi. Yaponiyaga qaytgach, oʻrta taʼlimni Seijo maktabida (yap. 成城高等学校) tamomlab, 1943-yilda Tokio imperatorlik universitetining tibbiyot fakultetiga oʻqishga kirdi. 1945 yil avgust oyida Xirosimaga atom hujumidan soʻng, Abe stajyor maqomida ilmiy darajasiz tibbiy tajribalar oʻtkaza boshladi. 1947 yilda u talabalik davridayoq rassom Mati Abega turmushga chiqdi, u keyinchalik Abening kitoblari dizayni va teatrlashtirilgan spektakllarining dekoratsiyasida muhim rol oʻynaydi. Abe Kabukiga qoyil qoldi va har doim bu sanʼat turini yaxshi koʻrardi. 1947 yilda Manchuriyadagi shaxsiy tajribasiga asoslanib, Abe yozishga qiziqib qoldi va birinchi sheʼriy toʻplamini yozdi „Anonim sheʼrlar“ (yap. 無名詩集), uni oʻzi nashr etdi va 62 betlik kitobning butun nashrini chop etdi. mimeografiya. Rilke sheʼriyati va Xaydegger falsafasi muallifiga kuchli taʼsir koʻrsatgan sheʼrlarida yosh Abe urushdan keyingi yoshlarning umidsizligini ifodalash bilan birga, voqelikka qarshi norozilik chaqirigʻi bilan kitobxonlarga murojaat qildi. 1973 yilda Abe oʻzining „Abe Kobo Studio“ teatrini yaratdi va unga rahbarlik qildi (yap.安部公房スタジオ) bu uning samarali dramatik faoliyati davrini boshlab berdi. Oʻsha yili uning asarlari 25 jildlik „Zamonaviy badiiy adabiyot kutubxonasi“ toʻplamining 2-jildiga kiritilgan. 1992-yil 25-dekabr kuni kechqurun miyasiga qon quyilishidan so‘ng 67 yoshli Abe kasalxonaga yotqizilgan. Kasalxonadan qaytgach, davolanish kursi allaqachon uyda davom etganiga qaramay, 1993 yil 20 yanvardan boshlab uning sogʻligʻi keskin yomonlasha boshladi, natijada yozuvchi 22 yanvar kuni erta tongda 68 yoshida yurak tutilishidan toʻsatdan vafot etdi. 2019 yilda Ani Kotlyarevska Kobo Abe xalqaro adabiy mukofotini yaratdi.[2]
Hayotning asosiy sanalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
1948 yil — „Yoʻl oxiridagi koʻrsatgich“ birinchi romani nashr etildi.
1950 yil — „Qizil pilla“ hikoyasi uchun u urushdan keyingi adabiyot mualliflari mukofotiga sazovor boʻldi.
1951 yil — „Devor“ hikoyasi uchun Akutagava mukofoti bilan taqdirlangan. S. Karma jinoyati.
1958 yil — „Arvoh bu erda“ (yap. 幽霊はここにいる) uchun dramaturglar uchun Kishida mukofoti bilan taqdirlangan.
1963 yil — „Qumdagi ayol“ filmi uchun Yomiuri mukofotiga sazovor boʻldi.
1967 yil — „Doʻstlar“ spektakli Tanizaki mukofotiga sazovor boʻldi
1968 yil — „Qumdagi ayol“ romani Fransiyada ajoyib fantastik asari uchun chet ellik muallifga berilgan mukofot bilan taqdirlandi.
1973 yil — „Studio Abe Kobo“ teatrini yaratdi va unga rahbarlik qildi.
1974 yil — „Yashil paypoq“ uchun Yomiuri mukofotiga sazovor boʻldi.
1975 yil — 13 may Kolumbiya universiteti (AQSh) faxriy doktori unvonini oldi.
1977 yil — Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining faxriy aʼzosi boʻldi.
1986 yil — 10-xalqaro ixtirochilar koʻrgazmasida qor zanjiri ixtirosi uchun kumush medalni oldi.
1992 yil — 25-dekabr kuni kechki payt, boshqa insho ustida ishlayotganida, miya qon ketishidan hushini yoʻqotdi va kasalxonaga yotqizildi.
1993 yil — 22 yanvarda 68 yoshida yurak tutilishi natijasida toʻsatdan vafot etdi.