AQShdagi qozoqlar
| AQSh qozoqlari | |
|---|---|
| Oʻz nomi | АҚШ қазақтары |
| Hozirgi joylashuv areali va aholi soni | |
|
Jami: 54,000 (Qozog'iston asli, 2021 yil AQSH hisobi) 245 636 (Qozog'istonda tug'ilganlar, tahmini 2021)AQSh | |
| Til | Amerikan inglizcha, Qozoqcha |
| Dini | Islom |
| Kelib chiqishi | Turkiy |
AQSh qozoqlari-Amerika qitʼasining qozoq aholisi, asosan Kanada va AQSh fuqarolari (qozoq amerikaliklar).Qozoqlar bu davlatlarning rasmiy xalqlaridan biri hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozoqlar Ikkinchi jahon urushidan keyin AQShga koʻchib keta boshladilar.Tadqiqotchilar bir nechta guruhlarni ajratib koʻrsatishadi:
- Ikkinchi jahon urushi yillarida asirga olingan, ittifoqchi kuchlar tomonidan Germaniyadagi konslagerlardan ozod qilingan, oʻz xohishi bilan Turkiyaga joʻnatilgan, keyin esa shtatlarga koʻchib kelgan sobiq SSSR fuqarolari;
- Turk mehnat immigratsiyasining ajralmas qismi boʻlgan Turkiyadan kelgan qozoqlar Qoʻshma Shtatlarda ishga joylashdi va mamlakatda besh yil doimiy yashashdan soʻng AQSh fuqarolari maqomi;
- Xitoydan Yaponiya, Tayvan orqali AQShga kelgan qozoqlar Tinch okeanini kesib oʻtib, Tinch okeani sohilida oʻqish yoki ishlash uchun qolib, keyin mamlakatda yashash imkoniyatini qoʻlga kiritadilar;
- SSSR mavjud boʻlgan davrda SSSRdan koʻchib ketgan qozoqlar;
- Qozog‘iston Respublikasidan o‘qish yoki ishlash uchun kelgan qozoqlar;[1]
- AQSh fuqarolari bilan millatlararo nikohlar tufayli fuqarolik.
Qoʻshma Shtatlar 1960-yillarning oʻrtalarida immigratsiya qonunlari liberallashtirilgandan keyin qozoq emigrantlarining eʼtiborini oʻziga jalb qila boshladi.O‘sha yillarda mamlakatda 20 ga yaqin qozoq oilasi bo‘lgan.Bugungi kunda, rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Amerikada uch minggacha qozoq istiqomat qiladi.[2]
Amerika qozoqlarida ham monoetnik, ham millatlararo nikohlar mavjud. Bundan tashqari, ikkinchisi katta avlodga koʻproq xosdir.Yoshlar qozoq muhitidan o‘z etnik o‘zligini saqlab qolgan holda umr yo‘ldosh topishga harakat qilmoqda.
1996-yilda Indiana universitetida Qozoq talabalar uyushmasi tashkil etilgan bo‘lib, u har yili Navro‘z bayramini nishonlaydi, qozoq xalqining anʼana va urf-odatlari bilan tanishtiradi, anjumanlar o‘tkazadi.Qoʻshma Shtatlardagi qozoq diasporasi millatlararo nikohlar, shuningdek,Amerika hukumati tomonidan Qozogʻistonlik olimlar va mutaxassislarga yashash va ishlash imkoniyatini taqdim etish tufayli oʻz saflarini toʻldirmoqda.[3]Hozirda Qoʻshma Shtatlarda qozoq talabalar uyushmalaridan tashqari qozoq milliy markazi allaqachon faoliyat koʻrsatmoqda
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1960-yillarda Qoʻshma Shtatlardagi qozoq millatiga mansub aholi soni 3000 kishi deb hisoblangan boʻlsa, 2000-yilgi aholi roʻyxatiga koʻra, 300 kishidan kam boʻlgan.American Community Survey maʼlumotlariga koʻra, 2010-2012-yillarda Qozogʻistonda 23 000 dan ortiq odam tugʻilgan, ammo ularning hammasi ham qozoq etnik guruhiga mansub emas.
Shaxslar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Omarova Saule Tarixovna - Qozog'istonda tug'ilgan advokat va valyuta nazoratchisi lavozimiga nomzod
- Ken Alibek - sobiq sovet shifokori, mikrobiolog va biologik urush bo'yicha mutaxassis
- Sanjar Sultonov - asli qozoq kinorejissyor, prodyuser va ssenariy muallifi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Kazakh Aul of the United States - Events“. Kazakh-aul-us.org. 2014-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 6-fevral.
- ↑ „Kazakh American Association“. The Profile Engine. 2018-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 6-fevral.
- ↑ Алексей Пименов. „Казахская диаспора США: традиции и перспективы“. Voanews.com (2010-yil 19-aprel). Qaraldi: 2014-yil 6-fevral.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Qozogʻiston AQShda(ingl.) )
- Chet eldagi qozoqlar (mavjud havola) -->