2012 Boeing 727 crash experiment

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Boeing 727 samaliyoti

2012-yil 27-aprelda koʻp millatli telestudiyalar jamoasi Meksikaning Mexikali yaqinida samolyot halokatga uchradi. Koʻp sonli kameralar, avariya sinovlari uchun moslamalar va boshqa ilmiy asboblar bilan jihozlangan uchuvchisiz Boeing 727-200 samolyoti yerga uchirildi. Mashq hujjatli film uchun suratga olingan edi.

Samolyot va sinov maydonchasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Amaldagi samolyot XB-MNP[1] (sobiq N293AS) roʻyxatidan oʻtgan televizion ishlab chiqarish kompaniyalari tomonidan sotib olingan Boeing 727-200 edi[2].

Meksikadagi sayt Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi rasmiylar test oʻtkazilishiga ruxsat bermagani uchun tanlangan[3][4]. Samolyotning asl egasi Singapore Airlines edi[5]. Amerika Qoʻshma Shtatlarida joylashgan soʻnggi egasi Missuri shtatidagi Webster Groves shahridagi „Broken Wing“ MChJ boʻlib, keyin uni eksport qildi va uni Meksika ishlab chiqarish kompaniyasiga topshirdi. Broken Wing ham tajribani rejalashtirgan va amalga oshirgan kompaniyadir[6]. Samolyot oʻsha paytdagi egasi AvAtlantic tomonidan 1996-yilda Bob Dolening prezidentlik saylovlari kampaniyasi uchun ijaraga olingan edi[7][8].

Parvoz[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masofadan boshqariladigan parvoz va halokatni amalga oshirishdan oldin Meksika hukumati tomonidan bir nechta federal ruxsatnomalar zarur edi. Bundan tashqari, Meksika rasmiylari samolyotni parvozning bir qismida odamlar boshqarishi kerak, chunki u aholi punktlari ustidan uchib oʻtadi.

Parvozni kapitan Jim Bob Slokum boshqargan edi, soʻngra American Airlines aviakompaniyasida ishlagan Amerika Qoʻshma Shtatlari dengiz flotining sobiq uchuvchisi Chip Shanle tomonidan masofadan turib boshqarilgan[9].

Samolyot Meksikadagi General Rodolfo Sanches Taboada xalqaro aeroportidan uch ekipaj va uchta qoʻllab-quvvatlovchi jumper, shuningdek, bir qator halokatga uchragan dummi va Cessna Skymaster quvish samolyoti bilan yaqindan qoʻshilib uchdi. Parvoz Meksikadagi Quyi Kaliforniya shtatidagi Sonoran choʻliga qarab ketayotganda, uning yoʻlovchilari 727 ning ventral zinapoyasi orqali xavfsiz joyga parashyut bilan tushishdi. Slocum samolyotni toʻqnashuvdan uch daqiqa oldin oxirgi boʻlib tark etdi. Keyin Shanle samolyotni masofadan boshqarish pulti orqali taʼqib qilish samolyotidan uchib ketdi[9].

Samolyot 140 miles per hour (230 km/h) yerga urilgan, tushish tezligi 1,500 feet per minute (460 m/min)[10]. Zarba natijasida Boeing 727 bir necha qismlarga boʻlinib ketdi, asosiy qoʻnish moslamasi qulab tushdi, kokpit esa fyuzelajdan yirtilib ketdi.

Halokat sodir boʻlgan hudud aholi xavfsizligi uchun xavfsizlik guruhlari, shuningdek, Meksika politsiyasi va harbiylari tomonidan oʻrab olingan edi[11].

Oqibati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hodisa joyi Meksika hukumati nazorati ostida atrof-muhitni toʻliq tozalash va qutqarish operatsiyasini oldi[11].

Halokatga uchragan samolyotning katta qismlari 2016-yil mart oyida Hwy 5 bilan birga saqlangan

Halokatdan omon qolgan samolyotning katta qismlarining aksariyati — shu jumladan fyuzelajning koʻp qismi, shuningdek ajratilgan kabina va burun qismi — Mexicali janubidagi 5-Federal magistral yonidagi dalaga koʻchirildi32°30′05″N 115°23′48″W / 32.50139°N 115.39667°W / 32.50139; -115.39667 G O va 2022-yil may oyida ham u yerda edi[12]

Oʻrganish natijasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu sinovning xulosasi shundan iboratki, bunday holatda samolyotning old qismidagi yoʻlovchilar halokatda eng koʻp xavf ostida boʻlishadi. Sinov natijasida olingan maʼlumotlarga koʻra samolyot qanotlariga yaqinroq oʻtirgan yoʻlovchilar toʻpiqlari sinishi kabi jiddiy, ammo omon qolish mumkin boʻlgan jarohatlarga ortirishadi. Quyruq qismi yaqinidagi sinov dummilar asosan buzilmagan; Shunday qilib, u yerdagi har qanday yoʻlovchi jiddiy jarohatlarsiz ketishlari mumkin. Biroq, boshqa halokatlarda, masalan, dumi yerga birinchi boʻlib tushganida, xuddi Asiana Airlines aviakompaniyasining 214 -reysi bilan boʻlgani kabi, San-Fransisko xalqaro aeroportida Boeing 777-200ER uchish-qoʻnish yoʻlagi yaqinida qulab tushganda, buning aksi amal qilishi mumkin. Brace pozitsiyasi miya chayqalishi va oʻmurtqa jarohatlardan himoyalanganligi aniqlandi, ammo oyoqlarda qoʻshimcha yuklarni yaratdi, bu esa oyoqlarning yoki toʻpiqlarning sinishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, samolyotning simlari va kosmetik panellari yoʻlovchilar boʻlimiga qulab tushgani va buning natijasida vayronalar va evakuatsiya qilish uchun toʻsiqlar paydo boʻlgan.

Televizion dastur[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tajriba haqidagi teledastur Discovery Channel (AQSh), Dragonfly Film and Television Productions (Birlashgan Qirollik), Pro Sieben (Germaniya) va Channel 4 (Birlashgan Qirollik) kompaniyalari tomonidan loyihasi shakllantirilgan edi[13].

Halokat Discovery Channel telekanalining Curiosity teleserialining 2 soatlik „Samolyot halokati“ epizodining asosiy mavzusi edi[14][15]. Epizod 2012-yil 7-oktyabrda efirga uzatilgan va Josh Charlz tomonidan hikoya qilingan[15][16].

2012-yil 11-oktyabrda Britaniyaning 4-kanalida efirga uzatilgan 1 soat 35 daqiqaga moʻljallangan „Samolyot halokati“ epizodi[17][18] Dastur Britaniyada tanqidga uchradi, chunki u Nepalda Sita Air Flight 601 samolyoti halokatga uchraganidan keyin ikki haftadan kamroq vaqt ichida efirga uzatilgan[19].

Ushbu loyihaing 2 soatlik „Samolyot halokati“ epizodi 2012-yil 28-oktyabr sanasida Kanadaning Discovery Channel kanalida[11] va 2012-yil 17-dekabrda Hindistonning Discovery Channel kanalida namoyish etildi.

ProSieben nomli maxsus hujjatli filmni aslida 2012-yil oxirigacha namoyish etish rejalashtirgan va Fransiyaning France 5 telekanali uni 2013-yil 23-iyunda efirga uzatgan edi.

  1. ↑ Ranter. „27 APR 2012“. aviation-safety.net. Aviation Safety Network. Qaraldi: 2012-yil 17-oktyabr.
  2. ↑ „N293AS“. Federal Aviation Administration. 2020-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-oktabr 2012-yil.
  3. ↑ Hinckley, David. „TV Review: 'Curiosity: Plane Crash' - NY Daily News“. New York Daily News (6-oktabr 2012-yil). 2015-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 17-oktyabr.
  4. ↑ Evans, Natalie. „The Plane Crash: Channel 4 documentary discovers where is the safest place to sit on an aeroplane“. The Mirror (12-oktabr 2012-yil). Qaraldi: 2012-yil 17-oktyabr.
  5. ↑ „Registration Details For XB-MNP ((National Geographic)) 727-212“. www.planelogger.com. PlaneLogger. Qaraldi: 2020-yil 4-sentyabr.
  6. ↑ „FAA Registry - Aircraft - N-Number Inquiry“. registry.faa.gov. Federal Aviation Administration. 2020-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-iyul 2014-yil.
  7. ↑ Kaplan, Don. „Discovery's 'Curiosity' slams a jet into the desert floor to study the damage in a plane crash“. New York Daily News (2-oktabr 2012-yil). Qaraldi: 24-iyul 2014-yil.
  8. ↑ „Photos: Boeing 727-212/Adv Aircraft Pictures“. airliners.net. Airliners.net. Qaraldi: 24-iyul 2014-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 Jansen, Bart. „As this (intentional) 727 crash shows, you can survive“. USA Today (4-oktabr 2012-yil).
  10. ↑ Marcott. „Scientists Crash a Plane in the Name of Safety“. Slice of MIT (10-oktabr 2012-yil). 2013-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 17-oktyabr.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Discovery Channel Canada, Curiosity, „ABOUT Curiosity: Plane Crash“ (accessed 2012-10-27)
  12. ↑ [1] „Google Maps“ (accessed 2020-11-24)
  13. ↑ David Kaminski-Morrow. „VIDEO: Boeing 727 deliberately crashed in desert for TV“. Flight International, April 30, 2012. (accessed 2012-10-17)
  14. ↑ Discovery Channel. 2012-10-07 TV schedule (accessed 2012-10-17)
  15. ↑ 15,0 15,1 Discovery Channel, Curiosity season 2 episode 1, „Plane Crash“, airdate: 2012 October 7
  16. ↑ Sorcha Pollak. „Discovery Channel Crashes a Jet Plane — on Purpose“. Time, October 7, 2012. (accessed 2012-10-17)
  17. ↑ Channel 4. „The Plane Crash“ (accessed 2012-10-17)
  18. ↑ Channel 4. 2012-10-11 TV schedule (accessed 2012-10-17)
  19. ↑ Caroline Shearing. „The Plane Crash: Channel 4 defends latest publicity stunt“. The Telegraph (London), 11 October 2012. (accessed 2012-10-17) 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=2012_Boeing_727_crash_experiment&oldid=3804380" dan olindi