1900—1901-yillardagi Xitoy ekspeditsiyasi medali (Fransiya)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
1900—1901-yillardagi Xitoy ekspeditsiyasi medali (Fransiya)
Asl nomi Médaille commémorative de l'expédition de Chine (1901)
Mamlakat  Fransiya
Turi orden
Statistika
Taʼsis sanasi 15-aprel 1902-yilda
Navbat
Toʻngʻich mukofot Mavjud emas
Kenja mukofot Mavjud emas
General Robert Nivel
General Albert d’Amad

1900—1901-yillardagi Xitoy ekspeditsiyasining esdalik medali -— 19001901 yillarda Ihetuan qoʻzgʻolonini bostirishda qatnashgan harbiy xizmatchilar va tinch aholini mukofotlash uchun moʻljallangan fransuz medali (shu jumladan Pekindagi diplomatik vakolatxonalarni himoya qilishda qatnashganlar uchun ham)[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1900-yil may oyining oʻrtalarida butun Xitoyning shimolida tarqalgan qoʻzgʻolon Xitoy imperiyasidan olingan imtiyozlarga ega boʻlgan xalqlarning manfaatlariga tahdid soldi.Ovrupoliklarga nisbatan dushmanlik milliy va ksenofobik eʼtiqoddagi maxfiy jamiyatlar aʼzolari tomonidan qoʻzgʻatilgan, ularning ismlaridan biri „Tinchlik va adolat mushti“ degan maʼnoni anglatadi (shuning uchun uning aʼzolari boshqa oddiy odamlar „Bokschilar“ deb ataladi)[2].

Sakkiz davlat (Germaniya, Avstriya-Vengriya, AQSH, Fransiya, Buyuk Britaniya, Italiya, Yaponiya va Rossiya) Pekindagi qamaldagi diplomatik missiyalarni qutqarish va mintaqaviy qoʻzgʻolonlarni bostirish uchun 150 ming kishilik xalqaro armiya tuzishga qaror qildi. Uning bosh qoʻmondoni general-leytenant N.P.Linevich, keyin feldmarshal Alfred fon Valdersi edi[3].

1900-yil 14-avgustda Rossiya xalqaro ekspeditsiya kuchlari Pekinga kirdi. 18 ming fransuz askari ishtirok etgan mojaro 1901-yil 7-sentyabrda Xitoy bilan tinchlik shartnomasi imzolanishi bilan yakunlangan muzokaralar bilan yakunlandi[2]. Natijada, Germaniya imperatori Vilgelm II unda ishtirok etuvchi davlatlarga umumiy esdalik medalini taʼsis etishni taklif qildi, ammo bu gʻoya Fransiya va Buyuk Britaniyaning qarshiliklari tufayli amalga oshmadi.

Sakkizta ishtirokchi davlatning har biri, Avstriyadan tashqari, oʻz medallarini yaratgan. Fransiya 1902-yil 15-apreldagi qonun bilan xuddi shunday qildi va Xitoy ekspeditsiyasi uchun esdalik medalini taʼsis etdi, u respublika Prezidenti nomidan harbiy, dengiz va xorijiy davlatlar rahbarlarining taklifiga binoan 34,5 mingdan ortiq kishiga topshirildi.

Mukofot mezonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

1901-yilgi Xitoy ekspeditsiyasining esdalik medali Fransiya Respublikasi Prezidenti nomidan, oluvchi xizmat koʻrsatgan vazirning tavsiyasiga binoan topshirildi. Ushbu medal quyidagi davrlarda Xitoyga fransuz ekspeditsiyasida qatnashgan barcha ofitserlar va qoʻl ostidagilarga topshirildi:[1]

  • Urush vazirligining shaxsiy tarkibiga — 1900-yil 30-iyundan 1901-yil 8-avgustgacha Xitoyda xizmat qilgan;
  • Harbiy dengiz vazirligi xodimlariga:
    • 1900-yil 30-maydan 1901-yil 31-dekabrgacha ushbu teatrda xizmat qilgan ekipaj aʼzolari va Xitoydagi xizmatlari uchun tovon olganlarga;
    • ekipaj roʻyxatida boʻlmagan ofitserlar, harbiy amaldorlar yoki agentlar — 1900-yil 4-avgustdagi farmonda nazarda tutilgan Xitoyda xizmat uchun kompensatsiya yoki 1900-yil 1-sentyabrgacha taqdim etilgan xarajatlar uchun kompensatsiya olganlar. Uzoq Sharq dengiz piyoda diviziyasining admiral qoʻmondoniga ham.

Shuningdek, tashqi ishlar vaziri tavsiyasiga ko‘ra Pekindagi diplomatik vakolatxonalarni qo‘riqlashda qatnashgan Fransiya fuqarolarini taqdirladi[1].

1904-yil 15-apreldagi farmonga 1900-yil 30-iyundan 1901-yil 8-avgustgacha boʻlgan ekspeditsiya paytida Tonkinga tushgan ofitserlar va quyi unvonlar ordenlari bilan taqdirlanishi mumkin boʻlganlar, agar ular hali xuddi shu davrdagi mustamlaka medali qabul qilmagan boʻlsalar, kiritilgan[1].

Mukofot tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Medal: dumaloq, diametri 30 mm, kumush. Old tomonda eman va dafna barglaridan yasalgan toj bilan bezatilgan dubulgʻadagi ayol qiyofasi koʻrinishidagi „Respublika jangari allegoriyasi“ ning boʻrttirma tasviri, uning yon tomonlarida RÉPUBLIQUE FRANÇAISE (ruscha: "Французская республика""Fransiya Respublikasi") boʻrtma yozuvi bor. Orqa tomonda gulchambar fonida kesib oʻtilgan toʻplar, langar va bayroq tasvirlangan; orqa fonda pagoda joylashgan boʻlib, uning tepasida CHINE yozuvi va yon tomonlarida — 1900 va 1901 yozilgan. Lentani osish uchun halqa ikkita xitoy ajdarlari bilan bezatilgan[1].
  • Tasma: Kengligi 36 mm boʻlgan ipak moir, toʻrtta teng oraliqda joylashgan 4 mm vertikal yashil chiziqli sariq, ilgari Tonkin ekspeditsiyasi (1885) esdalik medalida ishlatilgan lenta bilan bir xil edi[1].
  • Qoʻshimcha nishonlar va mukofotlar: kumush yoki kumushdan yasalgan sharqona uslubdagi mahkamlagich quyidagi yozuvlaar bor edi: 1900 CHINE 1901 (ruscha: "1900 Китай 1901").

Taniqli oluvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • General Robert Nivel
  • General Moris Bailou
  • Vitse-admiral Antuan Ekselman
  • General Albert d’Amad
  • Admiral Raul kasti
  • General Emil Edmond Legrand-Jirard
  • General Charlz Lui Jozef Belague
  • General Sezar Aliks
  • General baron Charlz Per Korvisard

Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Fransiya mukofotlari
  • Fransiyaning esdalik medallari
  • Xitoy ekspeditsiyasining esdalik medali (1861) (Fransiya)
  • Tonkin ekspeditsiyasi medali (Fransiya)
  • „Xitoyga sayohati uchun“ medali (Rossiya imperiyasi)
  • Xitoy kampaniyasi medali (AQSh armiyasi)
  • Xitoy qutqaruv ekspeditsiyasi medali (AQSh dengiz floti va dengiz piyodalari)
  • Xitoy urushi medali (1900) (Buyuk Britaniya)
  • Xitoy esdalik medali (Germaniya imperiyasi)
  • „Xitoy kampaniyasi uchun“ esdalik medali (Italiya)
  • Bokschilar isyonini bostirishdagi ishtiroki uchun medali (Yaponiya)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „France Phaléristique web site“ (French). Marc Champenois (2004-yil 1-yanvar). Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
  2. 2,0 2,1 „Boxer Rebellion“. Britannica (2013). Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
  3. Valderzee pribil v Kitay, kogda voyska soyuznikov, pod komandovaniem Linevicha, uje zanyali Pekin.

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]